دستکاری ژنتیکی ویروس کرونا صحت دارد؟

به گزارش حلقه وصل به نقل از یوروپین ساینس، این روزها بحث و جدال جدیدی در مورد ویروس کرونا در دنیای رسانه‌های اجتماعی به وجود آمده است، به گفته برخی افراد از جمله پروفسور لوک مونتانیه کاشف ویروس ایدز و برنده جایزه نوبل ۲۰۰۸، ویروس کوید_۱۹ می‌تواند دست کاری شده و حاوی برخی از ژن‌های ایدز باشد.

لوک مونتانیه در شبکه فاکس نیوز گفت: ما درباره این ویروس به این نتیجه رسیدیم که این ویروس دستکاری شده است. منظور من این است که رشته‌هایی از ویروس ایذر توسط متخصصانِ زیست شناس مولکولی به ویروس کرونا اضافه شده که اثری بسیار دقیق  دارد و نشان می‌دهد که ساختار این ویروس طبیعی نیست. به طور معمول، قانون براندولینی (اصل عدم تقارن باطل) می‌گوید این فرضیه توطئه‌ای برای خنثی کردن تلاش‌ها در راستای مقابله با کروناست، اما در مورد این فرضیه این قانون صدق نمی‌کند.

فرضیه وجود توالی نوکلئوتیدی ویروس ایدز در ویروس کرونا

اگر فرض کنیم برخی از توالی‌های نوکلئوتیدی ویروس ایدز را می‌توان در ژنوم کامل کووید ۱۹ یافت، می‌توان به ژنوم کامل ویروس کرونا در ووهان که در مرکز مرجع اطلاعات بیوتکنولوژی (NCBI) بوده رجوع کرد. ویروس ایدز یک ویروس پسگرد (ویروس آران‌ای در ویروس‌های ایدز و سرطان خون و ...) است، این ویروس نوعی ویروس RNA است که یک کپی از ژنوم آن را در DNA سلول میزبانی که به آن حمله می‌کند، وارد می‌شود و ژنوم آن سلول را تغییر می‌دهد.

این ویروس به عنوان یک ویروس RNA تک‌رشته‌ای به یک پاکت گلیکوپروتئین منتقل می‌شود؛ بنابراین، در حالی که ویروس ایدز دارای یک تعریف از DNA خود است که برای تکثیر استفاده می‌شود، از کد RNA نیز برخوردار است (این همان چیزی است که بین میزبان‌ها منتقل می‌شود). اگر نتوانیم قطعاتی از توالی دوم را در توالی قبلی پیدا کنیم، می‌توان نتیجه گرفت که هیچ بخشی از ویروس ایدز در ویروس کرونا وجود ندارد.

جستجوی شباهت‌ها می‌تواند تا حدودی پیچیده باشد، ما باید رشته‌هایی را جستجو کنیم که پروتئین‌ها را رمزگذاری می‌کنند؛ ما نمی‌توانیم کورکورانه در بین رشته‌ها جستجو را شروع کنیم. در حقیقت، ویروس ایدز دارای ۳۹ ORF شکل خواندن است که با یک کدون شروع و با کدون دیگری تمام می‌شود. حال ما باید به دنبال این ۳۹ شکل ویروس ایدز باشیم و سعی کنیم کدها را در داخل ویروس کرونا پیدا کنیم. همچنین باید فاصله (شباهت) بین توالی‌ها را اندازه بگیریم.

استفاده از بلاست برای مقایسه کرونا و ایدز

خوشبختانه این کار را می‌توان توسط ابزار اصلی جستجوی تراز محلی (BLAST) انجام داد. یافته‌ها توسط NIH، مناطقی از شباهت بین توالی‌های بیولوژیکی را پیدا کرده است. این برنامه، توالی نوکلئوتیدی یا پروتئینی را با پایگاه داده‌های توالی مقایسه کرده و اهمیت آماری شباهت‌های ذکر شده را حساب می‌کند و برای هر شباهت کدگذاری پروتئینی را ثبت می‌کند.

با استفاده از زیر برنامه MegaBLAST از موسسه ملی بهداشت (NIH)، می‌توان فوراً نتیجه گرفت که هیچ رشته نوکلئوتیدی از ویروس ایدز در ویروس کرونا وجود ندارد و یا هیچ شباهت قابل توجهی یافت نشد. به معنی ساده، کووید ۱۹ از خفاش و توالی نوکلئوتیدی ویروس ایدز ساخته نشده است.

ویروس ایدز و ویروس کرونا به هم شباهت دارند؟

پاسخ این سوال به طور بدیهی بله است، زیرا هر دو ویروس دارای یک پاکت گلیکوپروتئین هستند. اگرچه آن‌ها به دو خانواده کاملاً متفاوت تعلق دارند، ویروس ایدز لنتی ویروس در حالیکه ویروس کووید ۱۹ یک کرونا ویروس است، اما این ویروس‌ها باید مشترکاتی باید یک دیگر داشته باشند. در واقع، این چیزی است که ما می‌توانیم با استفاده از بلاست BLAST (نرم افزار کاربردی علوم سلولی و مولکولی) اثبات کنیم.

با بررسی توسط دستگاه بلاست به این نتیجه رسیدیم که بخشی از ژنوم ویروس ایدز و بخشی از ژنوم ویروس کرونا که دو پاکت گلیکوپروتئین مختلف (مختلف) را رمزگذاری می‌کنند، تقریباً ۹۰ درصد مشابه هستند. برای مثال تفاوت‌های بین پاکت گلیکوپروتئین XJ۱۶-۶ isolate ویروس ایدز را بین کرونا و ایدز می‌توانید مشاهده کنید.

حال سوال اینجاست، فرضیه پرفسور لوک مونتانیه درست است یا خیر؟. اگرچه در ویروس ایدز و کرونا هیچ توالی پروتئینی شبیه به هم وجود ندارد، اما آیا ژنوم این دو ویروس شبیه به هم هستند یا خیر؟.

پاسخ به این سوال منفی است. ژنوم این دو ویروس شبیه به هم نیست، به نظر می‌رسد توالی ژنتیکی کووید ۱۹ که حلقه لیپیدی آن را رمزگذاری می‌کند، کمی شبیه به ویروس ایدز باشد، همچنین این توالی در بخشی از ویروس‌های دیگر نیز وجود دارد.

به طور خاص، این توالی نیز در انسداد انسانی ۲۲۹E که موجب سرماخوردگی می‌شود نیز وجود دارد؛ همچنین در کروناویروس انسانی OC۴۳ که نوعی از سرماخوردگی است نیز وجود دارد.

جالب است بدانید هر دو ویروس قبل از ویروس ایدز کشف شده‌اند، تجزیه و تحلیل ساعت مولکولی با استفاده از ژن‌های نوکلئوکسید جدیدترین جد مشترک ژنوم‌های این ویروس‌ها را به دهه ۱۹۵۰ میلادی اختصاص داده است؛ بنابراین به هیچ وجه کسی در آزمایشگاه ووهان در سال ۲۰۱۹ نمی‌تواند روی کد RNA ویروس اواسط دهه ۵۰ را قرار دهد.

ما می‌توانیم دوباره از BLAST برای تحلیل شباهت‌های ژنوم ۲۲۹E و OC۴۳ با ویروس ایدز استفاده کنیم. همانطور که مشاهده کردید، پاکت‌های گلیکوپروتئین آن‌ها با توالی مشابه (اما به هیچ وجه یکسان) کد گذاری نشده است.

از طریق دو نوع استدلال کاملاً متفاوت نویسندگان مقاله Nature و نرم افزار BLAST ما را به همان نتیجه غیرقابل اجتناب سوق می‌دهند که ویروس کرونا احتمالاً محصولی از طبیعت است که باتوجه به نظریه داروین به وجود آمده است.

دستکاری ژنتیکی کرونا هنوز از نظر علمی ثابت نشده است

اما نظر برخی کارشناسان درباره دستکاری ویروس کرونا متفاوت بوده است.

محمد جزایری، رئیس شبکه بیماری‌های ویروسی ایران درباره اینکه آیا ویروس کرونا حاصل دستکاری ژنتیکی است، گفت: تئوری دستکاری ژنتیکی در مورد این ویروس در دنیا وجود دارد و بسیاری از مردم و حتی سیاستمداران در کشورهای مختلف دنیا به این مسئله باور دارند، اما تاکنون از نظر علمی تایید نشده و برخی دانشمندان بزرگ دنیا نیز، تئوری دستکاری ژنتیکی این ویروس را رد کرده‌اند.

او ادامه داد: امکان دستکاری ژنتیکی ویروس بالقوه وجود دارد، اما اثبات دستکاری کار بسیار سختی است. حتی اگر ویروس کرونا بر اثر دستکاری ژنتیکی باشد، اثبات علمی آن به راحتی امکان‌پذیر نیست.

رئیس شبکه بیماری‌های ویروسی ایران با اشاره به اینکه ویروس‌ها استعداد تغییرات ژنتیکی را دارند، ادامه داد: ویروس کرونا از نوع ویروس‌های RNA دار هستند و این نوع ویروس دارای ویژگی‌هایی مانند جهش خیلی زیاد است.

تغییر ژنتیکی ویروس برای شناخته نشدن

او ادامه داد: گاهی اوقات ویروس برای شناخته نشدن توسط سیستم ایمنی بدن، تغییر ژنتیکی می‌دهد، با این عمل، به‌رغم حضور ویروس در بدن فرد، سیستم ایمنی بدن آن را نمی‌شناسد یا اینکه به صورت خطر بالفعل آن را جدی نمی‌گیرد. به این پدیده "فرار از ایمنی" می‌گویند.

جزایری افزود: نوع دیگر این فرار، تغییر ژنتیکی برخی ویروس‌ها مانند آنفلوآنزا است که از فشار ناشی از واکسن مبادرت به تغییرات جهشی کرده و به‌رغم دریافت واکسن، بیماری رخ می‌دهد. این پدیده "فرار از واکسن" اطلاق می‌شود.

رئیس شبکه بیماری‌های ویروسی ایران در مورد منشا ویروس کرونا گفت: مطالعات بر مبنای شجره نامه ژنتیکی از سال‌ها قبل رد پای چند ویروس از خانواده کرونا را در خفاش‌ها شناسایی کرده و نتایج نشان داده که منشا این بیماری خفاش است. اما فاکس نیوز در گزارشی اختصاصی به نقل از منابع خود نوشته "به احتمال قوی ویروس جدید کرونا از طریق آزمایشگاه تحقیقاتی فوق حساسی که در ووهان قرار دارد و سال‌هاست روی ویروس‌های کرونا کار می‌کند به بیرون راه پیدا کرده" است.

ساخت ویروس توسط آزمایشگاه ووهان صحت دارد؟

اما سخنگوی وزارت خارجه چین، در واکنش به اظهارات دونالد ترامپ و مایک پومپئو، مبنی بر ساخت این ویروس توسط آزمایشگاه ووهان، گفت: علاوه بر سازمان جهانی بهداشت، بسیاری از کارشناسان و خبرگان علوم پزشکی گفته‌اند که هیچ سند علمی برای اثبات این که ویروس جدید کرونا در آزمایشگاه تولید و یا از آنجا به بیرون نشت کرده باشد، وجود ندارد.

سخنگوی وزارت خارجه چین همچنین تاکید کرده که تحقیق درباره سرمنشاء ویروس کرونا جدید باید به دانشمندان سپرده شود. کنایه‌ای به آمریکا که یعنی قبول چنین ادعایی از دهان مقام‌های سیاسی، چون دونالد ترامپ و مایک پومپئو که ممکن است مقاصدی غیرعلمی هم در گوشه ذهن‌شان داشته باشند، اعتباری ندارد.

تئوری که فاکس نیوز اکنون به دنبال اثبات آن است و نهادهای اطلاعاتی آمریکا هم گفته‌اند در پی تحقیق صحت یا سقم آن هستند جدید نیست، در حقیقت این یکی از نخستین تئوری‌هایی بود که در رسانه‌های دست راستی آمریکا مطرح شد، اما اکنون با انتشار نتایج چند تحقیق و برملا شدن چند سند مکاتباتی وزارت خارجه آمریکا، ابعاد جدیدی به خود گرفته است.