مداحی که با 10 سال سن در هیأت رضا هلالی خواند/ نوشه‌ور: نوحه نباید فقط در فراق کربلا خلاصه شود

به گزارش حلقه وصل: نسل جدیدی از مداحان متولد دهه ۷۰ این روزها در عرصه مداحی و مرثیه‌ خوانی کشور در حال فعالیت هستند که توانستند جایگاه خوبی به دست آورند و جوانان بسیاری را هم با نوا و تلاش خود جذب دستگاه امام حسین(ع) کنند. یکی از این جوانان، سیدمحمدرضا نوشه‌ور متولد ۱۱ مرداد ۱۳۷۴ تهران است که بزرگ شـده محله قصر فیروزه است و به قول خودش بچه شرق! او مدرک کارشناسی ارشد فقه و حقوق دارد. در پنجمین قسمت از برنامه «شمیم» با او به گفت‌وگو نشستیم که در ادامه می‌خوانید:

۱۰ سالم بود که در هیأت رضا هلالی خواندم

مداحی را از چه زمانی آغاز کردید و چه اساتیدی را گذراندید؟

به سال ۸۱ برمی‌گردد که ۶ سالم بود و یک هیأت خانوادگی به نام هیأت انصارالحسین داشتیم که با پدر و مادر می‌رفتیم. چیزهایی که مداح می‌خواند در ذهنم می‌ماند و وقتی به خانه می‌آمدم با خودم آن‌ها را زمزمه می‌کردم. البته نمی‌توانستم درست ادا کنم، ولی یک چیزی برای خودم می‌خواندم، اما مشخص بود مداحی می‌کنم.

از آن زمان پدرم و مادرم دیدند من علاقه دارم و شاید استعداد کمی هم داشته باشم. خیلی کمک کردند و پیگیر بودند. در همان زمان وقتی می‌خواستم به هیأت بروم، پدرم استقبال می‌کرد و همراه من بود. اینقدر پیگیر بودم که با کمک چند نفر از رفقا، سال ۸۵ برای اولین بار در سن ۱۰ سالگی در هیأت آقای هلالی خواندم و از آنجا شروع شد و کم و بیش به مجالس بزرگ می‌رفتم.

نوحه‌های هلالی را عیناً می‌نوشتم و می‌خواندم

گویا به آقای هلالی علاقه زیادی داشتید و از خواندن او تقلید می‌کردید؟

در آن سال‌ها، همه دهه هفتادی‌ها علاقه زیادی به آقای هلالی داشتند. سبک جدید و متمایز داشت و هم چهره و مدل رفتار و جلسات او جذابیت و گیرایی خاصی داشت. آن زمان هم او فکر کنم حدود ۲۱ سالش بود و من از او تقلید می‌کردم. من از پاساژ مهستان تمام سی‌دی‌های او را می‌خریدم.

فکر کنم آن زمان قیمت سی‌دی ۳۰۰، ۴۰۰ تومان بود. نوحه‌ای که آقای هلالی می‌خواند را عیناً می‌نوشتم. حتی گاهی او حین مداحی می‌گفت همه بگویند! آن را هم می‌نوشتم. خیلی از او تقلید کردم و واقعاً دوست داشتم و الان هم به او علاقه دارم.

از احمد بابایی برای خواندن در هیأت شعر گرفتم

خاطرتان هست در آن سال چه نوحه‌ای در هیأت هلالی خواندید؟

آن شعری که اولین بار خواندم یادم نیست، اما شعری که بار دوم آنجا خواندم، ماجرایی دارد. در هیأت سادات در ایام محرم بودم که آقای احمد بابایی شاعر را دیدم. من ۱۰ سالم بود، فردی مرا به آقای بابایی معرفی کرد و به حاج‌ احمد گفتم: من فردا شب می‌خواهم جلسه آقای هلالی بخوانم. یک شعر به من بدهید.

یک اعلامیه ترحیم از جیبش درآورد و پشت آن شعر خودش را نوشت:

دل تو خانه خیرالناس است
حیف این شهر نمک‌ نشناس است

عصمت حقی و بی‌شک همه جا
معجرت آبروی عباس است

شعری برای حضرت زینب بود و من این شعر را در هیات‌الرضا خواندم و شعر حاج‌ محمود در آن سال‌ها «ابوالفضل ساقی طفلان حسین» را هم خواندم. سبک آن شعر را هم خود آقای بابایی به من گفت که اربعین سال قبل توفیق شد در هیات‌الرضا دوباره آن شعر را خواندم و یادآوری کردم.

نباید دین مردم را از روی ظاهرشان قضاوت کنیم

بسیاری از اوضاع جوانان در این روزها گلایه دارند. وضعیت اعتقادات دینی جوانان هم سن خود را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

به نظر من نمی‌توانیم صفر و صدی راجع به این مساله نگاه کنیم. در دو بخش من به آن نگاه می‌کنم. یکی سرود سلام فرمانده که آقای روحی خواند و در تجمعات، کار دست نوجوان‌ها و جوان‌ها بود و دیدید چقدر پای این ماجرا بودند. بنابراین به نظرم نمی‌توانیم بگوییم از دین دور شده‌اند. اتفاقاً همین صحبت را هم مقام معظم رهبری در حرم امام(ره) گفتند که این سرود نشان داد، هنوز اعتقادات در بین مردم وجود دارد. دوم مهمانی ۱۰ کیلومتری غدیر هم که واقعاً ما در دل کار بودیم، نشان داد جوان‌ها و نوجوان‌ها پای کار امیرالمومنین هستند. پس نمی‌شود گفت مردم و جوان‌ها از دین زده شده‌اند.

در هیأت‌ها و جلسات هم این را می‌بینیم و به نظرم نباید از ظاهر مردم قضاوت کرد که دین‌دار هستند یا نه. هر کسی ممکن است هر مدلی باشد، ولی امام حسین را دوست دارد؛ منتها فرق ما با آنها این است که عیب‌های ما پوشیده است و مردم نمی‌بینند و فردی که از نظر ما ظاهر نامتعارفی دارد، می‌گوییم از دین دور شده است! امام حسین را دوست دارد، هیات می‌آید و برای امام حسین گریه می‌کند. نباید دین مردم را از روی ظاهرشان قضاوت کنیم.

هیأت اگر محتوا داشته باشد، می‌تواند جذب بیشتری کند

هیات‌های کنونی این ظرفیت و توان را دارند که آن قشر خاکستری را که محرم به هیأت می‌آید، حفظ کنند؟

صد درصد البته باید خوراک خوب از نظر محتوایی داشته باشند و اگر این اتفاق بیفتد، قطعاً‌ می‌توانند مردم را پای کار نگه دارند. همه چیز به خودمان بستگی دارد و در این سال‌ها خوب کار نکرده‌ایم. خیلی بهتر می‌توانستیم از این فضا و ظرفیت استفاده کنیم، چون تریبون خوبی است، مخاطب خوبی هم می‌آید.

در جلسات بزرگ در شب‌های محرم نمی‌‌توان جمعیت را شمرد و آنجا بهترین فرصت است که شما بتوانید کار کنید. امیدوارم بتوانیم آدم‌های بیشتری را جذب مجلس امام حسین کنیم.

این بحث محتوایی هم صرفاً به منبری یا مداح تنها بستگی ندارد. یعنی به تنهایی اگر منبر خیلی خوب باشد، اما مداح آن کاری را که باید کند، ‌نکند، تاثیر نمی‌گذارد. یک مجموعه کامل می‌تواند تاثیرگذاری خوب در مخاطب داشته باشد.

شعر باید معارف اهل بیت را بیان کند

برای انتخاب شعرها چه شاخص‌ها و ملاک‌هایی دارید؟

من یک مقدار سختگیر هستم. امروز خیلی شعر و سبک زیاد شده است! الحمدلله وفور نعمت است ولی برخی از مضامین و مفاهیمی که شعرای عزیز استفاده می‌کنند، نمی‌پسندم. یعنی من سعی می‌کنم معارف اهل‌بیت حتماً در شعر باشد. اینکه صرفاً از فراق کربلا بخواهید بخوانید و بگویید من امام حسین را دوست دارم، کافی نیست.

من هم خواندم ولی امروز یک مقدار سختگیرانه‌تر نگاه می‌کنم که شعر، حرفی برای گفتن داشته باشد، مضامین کلیشه‌ای را استفاده نکند و مفاهیم بلند داشته باشد. مضامین ناب داشته باشد و معارف اهل‌بیت حتماً در آن باشد. من دوست دارم آیات قرآن و روایات اهل‌بیت در شعر باشد؛ زیرا شعر را قشنگ می‌کند.

کاری برای عرفه خواندم، گوشواره کار که مردم تکرارش می‌کردند، عبارتی از دعای کمیل بود که اسطوره خوبی حسین، اِغفر لذنوبی حسین. مستمع وقتی می‌شنود، می‌گوید اِغفر لذنوبی چیست؟ پیگیری می‌کند که دعای کمیل است و آنجا مفاتیح را هم باز می‌کند. من بیشتر در این فضا شعر انتخاب می‌کنم.

در خصوص سبک هم همه رفقای شاعرم سبک می‌سازند، اما چیزی هم به ذهن خودم برسد، گاهی می‌گویم و رفقای شاعر می‌سازند، اما دانش آن را ندارم و حرفه‌ای نمی‌سازم. در درجه اول، وقتی من کاری را گوش می‌کنم باید به دلم بنشیند. شاید از نظر بعضی‌ها بخواهند تخصصی نگاه کنند که این شاعرانگی ندارد یا این خیلی ساده است. این زبان فاخر است و این زبانش فولکوریک است، ولی چیزی که به دل من بنشیند و با آن صفا کنم و حالم با آن عوض شود می‌خوانم و با آن در جلسه تاثیر می‌گذارم. یعنی معیار اولم این است. البته نه اینکه هر مضمون و لفظی در شعر باشد، می‌خوانم. شعر باید سالم باشد و بتواند بر مردم تاثیرگذار باشد، اما چه بهتر که مضامین بلند هم داشته باشد. نشده کاری که به دلم ننشسته باشد و آن را بخوانم. یعنی اول خودم با آن ارتباط گرفتم و بعد اجرا کردم.

نوحه‌ای که در وقت اضافه استودیو خوانده شد و گرفت

نوحه مزه خوش خوشبختی از شما بسیار شنیده شد و فراگیر شد. این نوحه چگونه شکل گرفت؟

شاعر این نوحه آقای محمد جواد امامی در مشهد است. من این را مستقیم از او نگرفتم. این شعر را یکی از مداحان اصفهان به نام آقا مهدی رعنایی خوانده بود و من در صفحه اینستاگرام او نگاه کردم و گفتم چقدر زیباست! بعد در دفترچه‌ام نوشتم و همراه من بود.

روزی دوستم سیدهادی وطنی، گفت برای محرم به استودیو بیا و چند اثر بخوان. آن زمان مداحی استودیویی خیلی باب بود. یک کار امام رضایی خواندم و یک کار اربعینی با عنوان «تیک‌ تاک» که هنوز بعد از دو سه سال منتشر نشده است و شاید امسال منترش شود. ما یک ربع آخر کار وقت اضافه آوردیم. به آقای شکارچی که تنظیم‌کننده بود گفتم آقا مهدی سینه‌زنی داری پخش کنی؟ من یک کار جدیدی دارم می‌خواهم این را بخوانم ببینم در هیأت چطور می‌شود؟ اینجا فضا آماده است! یک ذکر حسین پخش کرد و من شروع کردم «مزه خوش خوشبختی» را خواندم. بعد گفتم خروجی آن را بدهید من داخل ماشین گوش بدهم ببینم چطوری شده، می‌شود آن را در هیأت خواند یا نه؟ چون شعر یک مقدار خاص بود.

در ماه شعبان و ایام ولادت حضرت رقیه بود که این اتفاق افتاد. به خودم گفتم کار قشنگی است. تصویری روی آن بگذاریم و پخش کنیم. پنجشنبه آخر ماه شعبان، یعنی فردای آن روز شب اول ماه رمضان می‌شد که این اثر را پخش کردیم. کار تنظیم نشده بود و ماکت بود، اما امام حسین این کار را خواست و الحمدلله خیلی‌ها شنیدند.

نوحه مزه خوش خوشبختی با نوای سید محمدرضا نوشه‌ور

در هرجلسه کار جدید می‌خوانم، چون برای مخاطب ارزش قائلم

خیلی از مداحان اصرار دارند در مناسبت‌ها اثر و نوحه جدید بخوانند. شما هم اینگونه هستید؟

بله از ۶، ۷ سال پیش که من جدی‌تر وارد این حوزه شدم، همیشه روالم این بوده که در هر جلسه یک کار جدید بخوانم. خیلی کم پیش آمده نوحه تکراری بخوانم. یعنی در هر جلسه کار جدید خواندم و کارهای تکراری را هم مرور کردم و با مخاطب خوانده‌ایم. من نمی‌خواهم مخاطب خسته شود. او وقت می‌گذارد و در جلسه شرکت می‌کند بنابراین مداح هم باید برای وقت مخاطب ارزش قائل شود.

بحثی در خصوص از روی گوشی خواندن وجود دارد که من مخالفم. من قبل از جلسه کاغذ درمی‌آورم و کارها را روی کاغذ می‌نویسم؛ نه اینکه خودم از روی گوشی نخوانده باشم، چون جایی آدم مستاصل می‌شود و چیزی به ذهن او می‌رسد و مجبور است نگاه کند. مخاطب دو ساعت پای منبر ما وقت می‌گذارد و می‌نشیند، چرا ما ۱۰ دقیقه وقت نگذاریم این شعر را بنویسیم؟ پرینت بگیریم و از روی کاغذ بخوانیم.

به نظرم باید برای مخاطب ارزش قائل شویم و کار جدید داشته باشیم. شاعرهای خوب و درجه یکی هستند که در حوزه آئینی کار می‌کنند و واقعاً‌ وفور نعمت است و باید کمی وقت بگذاریم و خوش‌سلیقه باشیم و آثار را گزینش کنیم. این کار رفیق‌بازی هم نمی‌شناسد که مثلاً من کار رفیقم را بخوانم، چون مجلس امام حسین است. باید تعارف را کنار گذاشت و شعری را که دلنشین است و مضامین خوبی دارد، خواند. آنقدر کار زیاد است که من از سال‌های قبل صد کار نخوانده شده دارم که کار خوب است، اما شرایطی پیش آمده که نتوانستم کار را بخوانم.

بنا داریم برای جهاد تبیین، به معرفی امام زمان در هیأت بپردازیم

مقام معظم رهبری در آخرین دیدار با مداحان فرمودند هیأت محل تبیین است، شما در محرم امسال چه برنامه‌ای در این حوزه دارید؟

ایشان در حوزه‌های مختلف جهاد تبیین را فرمودند که در کتاب هم آمده است. یکی از حوزه‌ها این بود که شما در هیأت، امام زمان را به مردم بشناسانید. هدف قیام امام حسین را به مردم بگویید. هدف صلح امام حسن را به مردم بگویید این‌ها تبیین است. کاری هم که از دست من و امثال من برمی‌آید این است که در نوحه‌ها و شعرها این مطلب را بیان کنیم. من امسال قصد دارم از آقا صاحب‌الزمان چند کار بخوانم و با توجه به اتفاقات اخیر در بحث گشت ارشاد و حجاب، این نیت را دارم که یک کار با موضوع حجاب تولید کنیم و بخوانم. کار را با این دو سه اثر، امسال شروع می‌کنیم و ان‌شاءالله جلسات بعدی بیشتر کار می‌کنیم.

مقام معظم رهبری جهاد تبیین را فقط در بحث سیاسی نگفته‌اند. گفتند شخصیت امام زمان و اهل‌بیت را هم به مردم بشناسانید. از من شعر و سبک برمی‌آید. اگر من صحبت کنم، باتوجه به اینکه پیش از من، منبری یک ساعت صحبت کرده، کسی حرف من را نمی‌خرد و می‌گوید تو مداحی‌ات را بکن.

شور محرم ۱۴۰۱ سید محمدرضا نوشه‌ور ـ مگه میشه روضه‌هاتو نرفت

هیأت فقط نباید در جلسه و روضه خلاصه شود

فعالیت شما در هیات‌های مکتب‌الرضا و مکتب العباس صرفاً برپایی جلسه نیست و به نیازمندان هم کمک می‌کنید؛ چقدر توجه به این مسائل اجتماعی در هیأت اثرگذار است؟

هیأت فقط نباید در جلسه و روضه خلاصه شود اینکه یک مشکلی از شیعه امیرالمومنین برطرف شود، برکات بسیاری برای هیأت دارد. برکات آن در اشک بچه‌ها و حال بچه‌ها تاثیر می‌گذارد. ‌دستگیری از مردم سیره اهل‌بیت بوده و چه خوب است ما در تبعیت از اهل بیت کنار روضه و مجلس گرفتن، یک خیریه‌ای هم داشته باشیم تا دل شیعه امیرالمومنین را شاد کنیم.

اوضاع اقتصادی امروز خیلی بد است، در خیریه مکتب‌الرضا آدمی است که دو ماه است گوشت نخورده! یا برنج ندارد. این افراد آرزوهای بزرگی ندارند و راحت می‌شود آنها را برطرف کرد. باید دست به دست هم دهیم و گره باز کنیم. در هیأت مکتب‌العباس هم همینطور است و چند وقت یک بار بسته ارزاق به خانواده‌های نیازمند می‌دهیم.

هیأت باید در همه ابعاد فعالیت داشته باشد. بُعد فرهنگی، اجتماعی و کمک‌رسانی، هیأت را زیبا می‌کند. به فکر مردم بودن و دل مردم را به امام حسین و اهل‌بیت نزدیک‌تر کردن، کمترین کاری است که هیأت‌ها می‌توانند انجام دهند.