دلایل سیاست «ناموزون» ترامپ درباره برجام به روایت «پالیتیکو»

به گزارش حلقه وصل، یک رسانه آمریکایی امروز چهارشنبه نوشته دولت «دونالد ترامپ»، رئیس‌جمهور آمریکا در سیاست اعلام‌شده خود برای دستیابی به توافقی جدید با ایران به دنبال رسیدن به سندی با همان خصوصیات «برجام» است.

پایگاه پالیتیکو در این گزارش به نقل از «جارت بلانک»، از مقام وزارت خارجه آمریکا در دولت «باراک اوباما»، رئیس‌جمهور سابق آمریکا نوشت: «ترامپ به این دلیل از توافق هسته‌ای با ایران خارج شد که این توافق متعلق به دولت باراک اوباما بود. اگر شما همان توافق را جلوی ترامپ قرار دهید و اسمش را توافقِ ترامپ بگذارید به وجد می‌آید.»

دونالد ترامپ پس از مدت‌ها حمله به توافق هسته‌ای برجام با الفاظی مانند «بدترین توافق تاریخ»، «فاجعه» و «توافق ضعیف»، اردیبهشت‌ماه سال گذشته آمریکا را از آن خارج و تحریم‌های متوقف‌شده ذیل این توافق را علیه ایران احیا کرد. دولت او بعد از خروج از این توافق، سیاستی پرتناقض و مبهم در قبال ایران پیش گرفته است.

سه مقام‌ آمریکایی در مصاحبه با پالیتیکو می‌گویند یکی از دلایل سیاست‌های سردرگم دولت آمریکا در خصوص برجام وجود اختلاف‌ها و نزاع‌های داخلی میان دو دسته در دولت ترامپ است؛ ضمن آنکه خود ترامپ هم مسیری کاملاً جداگانه و مجزا از این دو گروه را دنبال می‌کند.  

این نزاع داخلی برای کسانی که درگیر آن هستند هم دلسردکننده است. یک مقام آمریکایی گفت: «در گذشته، وقتی من شخصا با سیاستی مخالف بودم، می‌توانستم منطق آن را توضیح بدهم. الان حتی همین کار را هم نمی‌توانم انجام دهم.»

یک مقام وزارت خارجه آمریکا درباره توافق هسته‌ای برجام به پالیتیکو گفت: «برجام توافق ناقصی است چون به طور کامل نگرانی‌های ما درباره برنامه هسته‌ای ایران و رفتارهای بی‌ثبات‌کننده این کشور را رفع نمی‌کند. آمریکا به دنبال توافقی با ایران است که در آن به طور کامل به رفتارهای بی‌ثبات‌کننده رژیم و نه فقط برنامه هسته‌ای این کشور پرداخته شود. این توافق باید برنامه موشکی، حمایت از تروریسم و سایر رفتارهای مخرب ایران را هم شامل شود.»

پالیتیکو درباره نزاع‌های داخلی در دوران ترامپ درباره ایران نوشته هر دو گروه معتقدند که رفتارهای ایران در منطقه خاورمیانه (غرب آسیا) مخرب است. هیچ‌کدام اهمیتی برای برجام قائل نیستند و آن را توافقی ضعیف می‌دانند؛ اما یکی از این دو گروه که «جان بولتون»، مشاور امنیت ملی کاخ سفید رهبری آنها را به عهده دارد، افراطی‌تر از دیگری به نظر می‌رسد.

طبق این گزارش، بولتون که قبلاً خواستار تغییر نظام ایران شده به همراه طرفدارانش در دولت ترامپ مصمم به لغو کامل برجام و افزایش فشار تحریم‌ها برای متوقف کردن فعالیت‌های منطقه‌ای ایران هستند.

این گروه در دولت ترامپ به دنبال آن هستند که «سیاست فشار حداکثری» را به سبک و سیاقی اجرا کنند که به ایجاد تغییرات اساسی در محاسبات ایران منجر شود، اگرچه آنها درباره اینکه آیا براندازی نظام ایران یا ایجاد آشوب در این کشور را هم دنبال می‌کنند، سکوت اختیار کرده‌اند.

گروه دیگر، به نوشته پالیتیکو، ظاهراً سردسته‌ای ندارند؛ این گروه تمایل دارند ضمن دست‌نخورده نگاه داشتن توافق هسته‌ای، تحریم‌های اقتصادی را تشدید کرده و تهران را از منابع اقتصادی محروم کنند.

گروه دوم، به عنوان مثال، امیدوار به موفقیت ساز و کاری (اینستکس) هستند که اروپایی‌ها برای تسهیل مبادلات مربوط به کالاهای غیرمشمول تحریم‌های آمریکا راه‌اندازی کرده‌اند. آنها امیدوارند مبادلات محدود در چارچوب این ساز وکار بتواند توافق را به شکلی که در حال حاضر هست، حفظ کند.

یک مقام دیگر آمریکایی می‌گوید یکی از تفاوت‌های عمده میان دو گروه این است که بلوک تحت حمایت بولتون مطلقاً تمایلی به هیچ‌گونه تعامل با ایران ندارد، در حالی که گروه دیگر معتقد است که در صورت اعمال فشار کافی، ایران به سوی مذاکره بر سر توافقی بهتر متمایل خواهد شد.

وی به پالیتیکو گفت: «بولتون فکر می‌کند که روش مد نظر او دوراندیشانه‌تر است و اینکه او نمی‌تواند در حالی این دولت را ترک کند که در خصوص ایران کوتاه آمده است.»

رسانه آمریکایی نوشته گمان می‌رود «مایک پامپئو»، وزیر خارجه آمریکا یکی از اعضای اردوگاهی است که خواهان توافق با ایران است، اما ۱۲ شرطی که او برای توافق با ایران قرار داده آنقدر وسیع هستند که شانس هر گونه گفت‌وگو را از بین می‌برد.

یک مقام سوم آمریکایی ضمن تأیید نزاع‌های داخلی در دولت ترامپ گفته پامپئو ممکن است درباره آینده‌اش در حزب جمهوری‌خواه و وارد شدن لطمه احتمالی به آن در اثر مذاکره با ایران نگران باشد.

پایگاه پالیتیکو نتیجه این جدال‌های داخلی در دولت ترامپ در خصوص ایران را بروز نوعی «چندصدایی ناموزون» دانسته است. اولین مقام دولت آمریکایی گفت: «پیام‌های بسیار متفاوتی [در خصوص ایران] شنیده می‌شود، چون هدف غایی آنها (اعضای دولت ترامپ) یکسان نیست.»

این مقام آمریکایی گفته مقام‌های دولت ترامپ از یک طرف توافق هسته‌ای برجام را کاملاً نفی می‌کنند از طرف دیگر از ایران می‌خواهند به مفادی پایبند باشند که بخشی از همین توافق هستند.

تناقض‌گویی مقام‌های آمریکایی درباره لزوم پایبندی ایران به توافقی که خود نابودی آن را خواستار شده‌اند، تا کنون چندین بار خبر ساز شده است.

«مورگان اورتاگوس»، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا ماه پیش (خرداد) در یک کنفرانس خبری از پاسخ به سوال خبرنگار آسوشیتدپرس مبنی بر اینکه آیا دولت آمریکا ارزشی برای توافق هسته‌ای قائل است که ایران را به ماندن در آن دعوت کند، طفره رفت.

 اورتاگوس، سرانجام در پاسخ به فشارهای خبرنگاران مبنی بر اینکه چه واکنشی به قصد ایران برای کاستن از تعهدات برجامی دارد گفت: «ما کماکان از ایران می‌خواهیم سلاح هسته‌ای به دست نیاورد و به تعهدات بین‌المللی خود پایبند باشد.»

«برایان هوک»، رئیس کارگروه «اقدام ایران» در وزارت خارجه آمریکا هم چند هفته پیش گفته بود که تحریم‌های آمریکا به ایران مجوز نقض تعهدات هسته‌ای را نمی‌دهد.

ادعای او در حالی مطرح شده که بند ۳۷ توافق هسته‌ای به ایران حق می‌دهد در صورت اعمال تحریم‌ها اقدام به کاستن از تعهدات خود بکند. در این بند آمده است: «چنانچه تحریم‌ها جزئاً یا کلاً مجدداً اعمال شوند، ایران این امر را به منزله زمینه‌ای برای توقف کلی یا جزئی تعهدات خود، وفق این برجام قلمداد خواهد نمود.»

«جارت بلانک» می‌گوید به نظر می‌رسد چیزی که ترامپ به دنبال آن است راه‌اندازی یک نمایش تبلیغاتی بزرگ شبیه همان چیزی است که او در دیدارش با «کیم جونگ اون»، رهبر کره شمالی به راه انداخت.

پالیتیکو در بخش پایانی این گزارش، کاستن ایران از تعهداتش ذیل برجام را «حسابگرانه» توصیف کرده و نوشته این اقدام می‌تواند باعث شود تهران از تفرقه‌های داخلی در دولت ترامپ و همچنین شکاف‌های موجود میان آمریکا و اروپا بر سر ایران بهره‌گیری کند.

 «محمد جواد ظریف»، وزیر امور خارجه ایران حدود ۱۰ روز پیش توئیت کرد: «همزمان با آنکه مشخص می‌شود توافق بهتر در کار نیست، آنها حالا خواستار پایبندی کامل ایران به توافق هستند. برای خروج از این وضعیت راه وجود دارد ولی نه تا وقتی که تیم B بر سر کار باشد.»

پالیتیکو پرسیده راه مد نظر ظریف برای خروج از این وضعیت چیست؟ احتمالاً بازگشت آمریکا به توافق هسته‌ای برجام.