گام‌های بلند برای استفاده از ظرفیت‌های ملی در حوزه گیاهان دارویی و طب سنتی

به گزارش حلقه وصل به نقل از معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، گیاهان دارویی محصولاتی برگرفته از دل طبیعت و خوی ایرانی اسلامیمان هستند که همزاد نیاکان و اجدادمان بودند و در درازای تاریخ پستی و بلندی های زیادی را از سر گذرانده‌اند؛ اما طی چند سال اخیر چراغ این صنعت قدیمی و کهن کم فروغ شد اما خاموش نشد و به مدد فناوران کشورمان چند سالی است که این محصولات دوباره به چرخه تولید و مصرف وارد شده‌اند و با تهیه و تدوین سند ملی گیاهان دارویی و طب سنتی این اقدامات شتاب گرفت و اهداف بالاتر و ملموس تری برایشان تعریف شد.

اهدافی چون «کسب سهم ۲۰ درصدی ارزش بازار دارویی کشور توسط محصولات گیاهی»، «افزایش سطح زیر کشت این گیاهان»، «تحت پوشش قرار دادن گونه‌های انحصاری و بومی یا در حال انقراض گیاهان دارویی در سامانه‌های حفاظت ملی» و غیره که می‌توانند به رونق این صنعت کهن کمک کنند.

قدمت شناخت خواص دارویی گیاهان، شاید بیرون از حافظه تاریخ باشد. یکی از دلایل مهم آن، حضور باورهای ریشه دار مردم سرزمین‌های مختلف در خصوص استفاده از گیاهان دارویی است. به نظر می‌رسد مصریان و چینیان در زمره نخستین اقوام بشری بودند که بیش از ۲۷ قرن قبل از میلاد مسیح از گیاهان به عنوان دارو استفاده کرده و حتی برخی از گیاهان را برای مصرف بیشتر در درمان دردها کشت داده‌اند.

البته ایران نیز یکی از کشورهای دارای سابقه تاریخی استفاده از این گیاهان دارویی است و روزگاری نه چندان دور، این محصولات تنها داشته‌های طبیبان و حکیمان ایرانی برای درمان بیماری‌ها بود. اما با توسعه داروهای شیمیایی و نوین، سهم گیاهان دارویی از سبد درمانی کشور کم و کمتر شد. امروز فعالان و فناوران این حوزه، در تلاشند تا این صنعت کهن را با اجرایی کردن اقداماتی اصولی دوباره بازیابی کنند و به دست مصرف کنندگان برسانند.

نقطه عطف این تلاش ها در سند ملی گیاهان دارویی و طب سنتی آمده و قرار است با همکاری همه بازیگران این حوزه، استفاده و تولید گیاهان دارویی و داروهای گیاهی مبتنی بر نیازهای جامعه و استانداردهای ملی و بین‌المللی افزایش یابد. یکی از پایه‌های اصلی این کار ستاد توسعه علوم و فناوری گیاهان دارویی و طب سنتی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری است.

از جمله این اقدامات می‌توان به «بازنگری، اصلاح، ساده‌سازی و روزآمد کردن قوانین، مقررات و استانداردهای مربوط به حوزه گیاهان دارویی و فرآورده‌های گیاهی»، «سامان‌دهی نظام آموزش، پژوهش و توسعه فناوری و نوآوری در حوزه گیاهان دارویی و فرآورده‌های گیاهی»، «ترویج، اطلاع‌رسانی و فرهنگ‌سازی در این حوزه» و «ایجاد انسجام و همکاری‌های مستمر و موثر میان موسسات، شرکت‌ها و تشکل‌های مرتبط با حوزه گیاهان دارویی اعم از دولتی و خصوصی» اشاره کرد.

همچنین «گسترش همکاری‌های بین‌المللی در علوم و فناوری‌های گیاهان دارویی»، «سامان‌دهی فرآیندها و ساختارهای نظارت و ارزیابی  همه فعالان و فعالیت‌های این حوزه» و «سامان‌دهی تولید، توزیع، بازار و صادرات محصولات و خدمات در این حوزه و تجاری‌سازی دستاوردهای علمی و فناوری» نیز برای تحقق این هدف تعریف شده است.

«ساماندهی، مدیریت منابع و حفاظت از منایع پایه با تاکید بر توسعه سطح کشت، پرورش، جمع‌آوری و فرآوری صنعتی گیاهان دارویی»، «حفاظت از گونه‌های گیاهی انحصاری کشور و جلوگیری از خروج نمونه یا اطلاعات مربوط به این گونه‌ها از کشور» و «بهره‌گیری بهینه از رهنمودهای اسلامی در عرصه گیاه شناسی، تغذیه و بهداشت و درمان» از جمله این رهبردها است.