سروده بانوی شاعر اهل سنت در رثای حضرت ثامن‌الحجج(ع)

به گزارش حلقه وصل، در تاریخ ادبیات فارسی نام بسیاری از شاعران و سخنوارن در زمره مداحان اهل‌بیت(ع) یاد می‌شود که بر مذهب تسنن هستند، اما دل در گرو عشق و ارادت خاندان نبی مکرم اسلام(ص) دارند؛ از سنایی غزنوی که نخستین شاعری است که زبان به مدح حضرت رضا(ع) گشود تا ابیات مولوی درباره امام حسین(ع) که بعد از گذشت قرن‌ها همچنان بر سر زبان‌هاست: «کجایید ای شهیدان خدایی/ بلاجویان دشت کربلایی»... .

این موضوع از سروده‌های شاعران از قرن چهارم تاکنون به کرات دیده می‌شود. نمونه‌هایی از این دست از اشعار در سروده‌های شاعران فارسی‌زبان بسیار است که نمونه‌ای از آن، اشعار عایشه درانی درباره اهل بیت(ع) است.

عایشه درانی، بانوی شاعر اهل سنت افغانستانی، در سده سیزدهم در شهر دران دیده به جهان گشود. او دختر یعقوب علی‌خان توپچی‌باشی یکی از رجال عصر درانی‌های افغانستان است. از او دیوانی به یادگار مانده که در آن می‌توان سروده‌هایی با مضامین مختلف دید.

به طور کلی سروده‌های عایشه را می‌توان از منظر مضمون به چند بخش تقسیم‌بندی کرد؛ نخست سروده‌های تغزلی با مضامین عاشقانه که دوره اولیه شاعری عایشه را دربرمی‌گیرد. «عرفان» و «تصوف» یکی دیگر از بن‌مایه‌های شعری این بانوی شاعر افغانستانی را تشکیل می‌دهد که در آن می‌توان نگاهی عمیق‌تر به جهان و موضوعات مختلف را دید. عایشه در دوره سوم شاعری خود سروده‌هایی با محتوای مرثیه‌ دارد که بی‌تأثیر از فضای اجتماعی او نیست.

درانی در طبع لطیف و در زبان استوار بود. بسیاری بر این باوراند که ردپای سروده‌های حافظ در کلام عایشه نمود دارد که البته این امر از اشتیاق جوانان و اهل ادب افغانستان به خواجه شیراز نشأت می‌گیرد.

در میان اشعار عایشه، سروده‌هایی با مضمون آیینی نیز دیده می‌شود که بخشی از آن که مربوط به اهل‌بیت(ع) است، بیانگر ارادت شاعر به ساحت پاک خاندان رسول(ص) است. از میان اشعار او با این مضامین، سروده‌ای درباره امام رضا(ع) بسیار خواندنی است. او در این سروده، ارادت خود را به شاه خراسان نشان داده است. استفاده عایشه عبارات وصفی در این ابیات، بیانگر عمق علاقه او به آستان حضرت شمس‌الشموس است.

سروده او به این شرح است:

دُرّ دریای معانی یا علی موسی الرضا
گنج اسرار نهانی یا علی موسی الرضا

سرور والا گهر هم شهریار بحر و بر
مصطفی را دودمانی یا علی موسی الرضا

کوکب برج یقین شمع سموات و زمین
شاهباز لامکانی یا علی موسی الرضا

معدن گنج و سخا صبح سعادت را ضیا
کام‌بخش و کامرانی یا علی موسی الرضا

پرتو اکسیر لطف مس جان را کیمیا
خسرو صاحب‌قرانی یا علی موسی الرضا

در بیابان فراق افتاده‌ام دستم بگیر
دستگیر بی‌کسانی یا علی موسی الرضا

در شریعت در حقیقت در طریقت معرفت
بلبل باغ جنانی یا علی موسی الرضا

در شجاعت در سخاوت در مروت بی نظیر
در تکلم درفشانی یا علی موسی الرضا

در ریاض شاه‌مردان غنچه پر معرفت
ملجأ پیر و جوانی یا علی موسی الرضا

هم ولی و هم زکی و هم امام و هم امیر
هم امین و هم امانی یا علی موسی الرضا

سالک سیر سلوکی، صالحان را پیشوا
رهنمای گمرهانی یا علی موسی الرضا

بر تو ظاهر آشکار و نهان در هر امور
صفحه ننوشته خوانی یا علی موسی الرضا

بر خس خشکی گر اندازی نظر فی‌الحال سبز
از عنایت می‌توانی یا علی موسی الرضا

شافی الامراض هستی دردمندان را دوا
هم طبیب مهربانی یا علی موسی الرضا

غرق بحر اضطرابم لطف می‌‌دارم رجا
چون غریبان را ضمانی یا علی موسی الرضا

شیء الله بر درت افتاده‌ام چون سائلی
تکیه‌گاه انس وجانی یا علی موسی الرضا

بر نتابم رخ زکویت یا امیرالمومنین
گر برانی ور بخوانی، یا علی موسی الرضا

بحر فیض و لطف و احسان تو را نبود کنار
جرعه‌ای ما را چشانی یا علی موسی الرضا

دست امید من و دامان الطاف و کرم
هم به مقصودم رسانی یا علی موسی الرضا

بر جمیع عاجزان و مضطر و هم بینوا
مشفق و شیرین زبانی یا علی موسی الرضا

عایشه دارد رجا شاه خراسان از عطا
فیض‌بخش جاودانی یا علی موسی الرضا