«روز پزشک» و ضرورت توجه همزمان به طب سنتی و طب رایج

حلقه وصل: تردیدی وجود ندارد که علم پزشکی، سابقه ای به اندازه تاریخ بشر دارد؛ چراکه انسان از دیرباز، به فکر پیشگیری از بیماری و یا درمان بیماری های احتمالی خود بوده است. از این رو از گذشته های دور تا امروز، پیشرفت های ظاهری فراوانی در علم پزشکی مشاهده می شود که همگی نشان از تلاش و کوشش خستگی ناپذیر حکیمان، طبیبان، دانشمندان و پزشکان جهان دارد.

بدون شک یکی از این بزرگان، ابوعلی سیناست؛ شحصیتی که امروز اول شهریور، روز بزرگداشت اوست و تلاش کرد تا با شناخت دقیق ویژگی های بدن انسان، او را از ابتلا به امراض دور دارد و در عین حال، نسخه های مفیدی برای درمان بیماری ها ارائه دهد؛ نسخه هایی که بخشی از آن در کتاب ماندگار «قانون» در دسترس است.

و اما اکنون، سال ها از آن زمان می گذرد و در عین حال که میکروب ها و بیماری ها، تنوع بیشتری یافته اند؛ سبک زندگی انسان امروزین هم با مسائل پیچیده تری دست و پنجه نرم می کند؛ مشکلاتی که هر کدام از آن ها مانند سبک غذا خوردن و بویژه پُر خوری، سبک خوابیدن و بویژه دیرخوابی و یا سبک تعامل با دیگران و بویژه دغدغه های فراوان ذهنی، استرس ها و خشمگین شدن های آنی و ناگهانی، برای از پا انداختن بشر کافی می نماید.

روز پزشک، بهانه ای است که درباره این تلاش های هشت هزار ساله حکیمان و دانشمندان برای رسیدن به سلامتی جامعه سخنی گفته شود؛ نکته ای که در بیان دکتر زینب مُریدی سرخانی، پزشک عمومی مشغول به طبابت در قم نیز آمده است.

این پزشک و پژوهشگر طب سنتی ایرانی در گفتگو با خبرنگار فارس در قم و با بیان این که طب سنتی پیشینه ای هشت هزار ساله دارد افزود: از دیرباز اطبّایی در ایران می زیستند که ضمن تخصص در علوم طبیعی، بر علوم حکمت و فلسفه و فقه مسلّط بودند و به عنوان یک حکیم به درمان بیماری ها و پیشگیری از آن می پرداختند.

طب سنتی و طب رایج، مکمّل و همراه یکدیگرند

وی افزود: مطالعه عمیق کتب اطبّای حکیم و بازخوانی این اطلاعات ژرف وگفته های استادان این طب، صحت این ادعا را برای ما ثابت می کند. البته باید دانست طب سنتی، «سَهل مُمتنع» است؛ به این معناکه در ظاهر، بسیار آسان می نماید و برخی با هر سطح سواد و یا اندک مطالعه ای خود را آشنا به این طب و بعضا دخیل در درمان بیماران می پندارند، درحالی که این طب مانند هر یک از علوم تخصصی دیگر، نیازمند گذراندن دوره های مطالعاتی و صرف وقت و استفاده از محضر استادان دانشمند و باتجربه ای است که درکنار این طب، بر طب رایج نیز تسلط کافی داشته باشند، چراکه در حقیقت این دو روش طب رایج و طب سنتی، مکمل و همراه هم در درمان بیماری ها و پیشگیری از عوارض ناشی از داروها هستند.

مصرف خودسرانه داروی گیاهی ممنوع

دکتر مریدی همچنین خاطرنشان کرد: داروهای گیاهی نیز مانند داروهای شیمیایی، اگر خودسرانه استفاده شود می تواند عوارض نامطلوب و بعضا غیر قابل جبرانی بر جای بگذارد و گاهی مصرف همزمان برخی داروهای گیاهی با برخی دیگر از داروهای شیمیایی تداخل دارویی ایجاد می کند؛ بنابراین  تشخیص و اجازه استفاده همزمان داروها منوط به مجوّز پزشک است و به همین دلیل، تصور اینکه داروهای گیاهی بدون عارضه هستند تصور کاملا اشتباهی است.

وی اضافه کرد: از نظر تشخیص بیماری ها می توان گفت شیوه های نوین تشخیص بیماری در طب رایج نیز کمک کننده بسیار خوبی در درمان های طب سنتی است و همچنین از طرف دیگر طب سنتی هم روش های جالبی در تشخیص بیماری ها دارد که می تواند با طب رایج همراه شده و در تشخیص بیماری، کمک حال آن باشد.

اصلاح سبک زندگی، عاملی بسیار مهم برای حفظ تندرستی و سلامتی

این پژوهشگر طب سنتی ایرانی در پاسخ به پرسش دیگر خبرنگار فارس در قم درباره جنبه های عمومی پزشکی و اهمیت اصلاح در سبک زندگی به عنوان عامل مهم پیشگیری از بیماری ها و درمان برخی از آن ها نیز گفت: بسیاری از مشکلات بشر امروز به دلیل عدم رعایت سبک زندگی سالم است که در طب سنتی بسیار به آن اهمیت داده شده و تمامی اطبای طب سنتی از ابتدا تا به الآن، بر التزام به آن اصرار داشته اند، تا به آنجا که 6 اصل ضروری تحت عنوان «سِتّه ضروریّه» برای آن تعریف کرده و مورد بحث قرار داده اند و در عین حال بر این 6 اصل، متفق القول هستند.

وی در ادامه این 6 اصل را به این صورت معرفی کرد: تغذیه، حرکت و سکون، خواب، اعراض نفسانی (حالات روحی روانی افراد)، آب و هوا و اقلیم و همچنین احتباس و استفراغ، این 6 اصل ضروری هستند که از نظر حُکما،  درصورتی که این 6 مورد در زندگی افراد رعایت شود، سلامتی آن ها تا حد زیادی تضمین خواهد بود ولی اگر هر یک از آن ها رعایت نگردد تضمینی برای سلامتی افراد وجود ندارد و به همین دلیل نام آن را شش اصل ضروری جهت حفظ الصّحه یا همان حفظ سلامتی اشخاص دانسته اند. البته این ضروریات، خود مباحث بسیار گسترده ای دارد که دراین فرصت کوتاه، مجال گفتن آن نیست و نیاز به طرح در جلسات متعدد دارد.

دکتر مریدی سرخانی همچنین درباره بحث حجامت و اهمیت آن در طب سنتی تصریح کرد: حجامت مقوله بسیار مهمی برای پیشگیری از بیماری و همچنین درمان بسیاری از بیماری هاست که البته مثل بسیاری ازشیوه های درمانی، اگر بجا و در زمان خودش انجام گیرد تأثیرات بسیار مثبتی بر سلامت و بهداشت جامعه دارد. البته حجامت آن طورکه در بین عموم مردم شناخته شده با آنچه که در روایات توصیه شده و یا در طب سنتی آمده، متفاوت است و در حقیقت حجامت دارای انواعی است که به هر کس به فراخور بیماری و یا مزاج شخص توصیه می شود.

وی افزود: در باور مردم حجامت مساوی با خونگیری قلمداد می شود، درحالی که انواع حجامت بسته به روش انجام آن و در نتیجه اثرات ناشی از آن کاملا ازهم متمایزاست.

مریدی سرخانی در ادامه به بیان تاریخچه ای از بحث مهم حجامت پرداخت و گفت: حجامت از ریشه «حجم» است، به این معنا که بر روی سطح بدن، به واسطه وسایل مخصوصی، ایجاد حجم صورت می گیرد که این ایجاد حجم می تواند حجامت تر و یا حجامت خشک باشد. حجامت تر در حقیقت همان حجامتی است که بین مردم شناخته شده و با اقبال هم همراه است که  در این نوع حجامت، اندک خونگیری سطحی از بدن انجام می گیرد که البته باید در بیماری های خاص و با شرایط لازم انجام گیرد. همچنین حجامت خشک نیز خود بر دو نوع حجامت گرم و حجامت سرد است که در هر دوی این ها، خونگیری انجام نمی گیرد و هر دو به عنوان کمک در درمان برخی بیماری ها مورد استفاده قرار می گیرند.

وی اضافه کرد: درحقیقت این تشخیص پزشک آشنا به مبانی طب سنتی است که برای هر کس چه نوعی از انواع حجامت ضرورت دارد؛ پس به این نکته باید توجه داشت که حجامت، بویژه حجامت تر که با خونگیری همراه است، برای همه قابل انجام نیست و در افراد کمتر از 2 سال و بیشتر از 60 سال، این نوع حجامت به دلیل شرایط خاص این سنین، جز با تجویز پزشک توصیه نمی شود، اما در سنین بین این دو و به فراخور حال هرکس، می توان از انواع حجامت با توجه به نظر پزشک آشنا به مبانی طب سنتی جهت درمان و یا پیشگیری از بیماری در فصول مهم سال که همان بهار و ابتدای پاییز است بهره بُرد.

کوتاه سخن آن که امروزه بشریت، مدیون و مرهون تلاش های خستگی ناپذیر حکیمان و طبیبان دیروز و پزشکان امروز است، کسانی که برای سلامتی افراد و جامعه بسیج شده اند تا با بهره گیری از انواع شیوه های پیشگیری و درمان در طب سنتی و طب رایج و استفاده همزمان از شیوه های هر دو، نویدبخش جامعه ای سرزنده و بانشاط باشند؛ به شرط آن که افراد جامعه نیز اطلاعات لازم خود را از منابع موثّق و اطبّا و پزشکان معتمد دریافت دارند و راه پیروی از عقل و اندیشه را در پیش گیرند.

منبع: فارس