حذف چهار صفر؛ آری یا خیر؟

به گزارش حلقه وصل، پس از تصویب کلیات لایحه حذف صفر از پول ملی در جلسه هفته گذشته هیأت دولت، دوباره موضوع تقویت و کاهش ارزش پول ملی در محافل کارشناسی و عمومی به یک موضوع مهم تبدیل شد؛ موضوعی که البته رییس کل اسبق بانک مرکزی اجرای سریع‌تر این سیاست را ضروری می‌داند.

هیات دولت در جلسه چهارشنبه هفته گذشته به ریاست رییس‌جمهوری، لایحه پیشنهادی بانک مرکزی مبنی بر تغییر واحد پول ملی از ریال به تومان و حذف چهار صفر را به تصویب رساند.

این تصمیم با هدف حفظ کارایی پول ملی، تسهیل و بازیابی نقش ابزارهای پرداخت نقد در تبادلات پولی داخلی و هماهنگی با آنچه در فرهنگ و عرف جامعه درباره واحد پول ملی رواج یافته است، اتخاذ شد.

کاهش هزینه چاپ و نشر اسکناس و سکوک و نیز رفع مشکلاتی از قبیل استفاده از ارقام بزرگ در مبادلات ساده روزمره، معضلات شمارش و حمل حجم بالای اسکناس و سکه و خارج شدن مسکوکات از چرخه مبادلات اقتصادی کشور، از دیگر اهداف لایحه عنوان شده است.

بر مبنای حذف چهار صفر از پول ملی، بر اساس آنچه توسط بانک مرکزی پیشنهاد شده، قرار است واحد پولی کشور از «ریال» به «تومان» تغییر کند و به این ترتیب هر 10هزار ریال فعلی معادل یک تومان و هر تومان معادل یکصدریال جدید باشد.

برنامه حذف چهار صفر از پول ملی در دی‌ سال گذشته از سوی بانک مرکزی به دولت ارائه شد و هفته گذشته پس از حدود هفت ماه، کلیات این لایحه در دولت به تصویب رسید. اکنون قرار است به‌زودی بررسی جزئیات این لایحه در دولت نیز آغاز شود. 

لایحه حذف صفر از پول ملی پس از بررسی و تصویب جزئیات آن در دولت، باید به مجلس ارائه و در مجلس نیز فرایند بررسی و تصویب را طی کند.

با این حال حذف صفر از پول ملی یکی از روش‌های اصلاحات مالی در دنیاست که دولت‌ها برای رفع اثرات منفی تورم بر ارزش پول ملی به کار می‌بندند. 

برخی کارشناسان اقتصادی موافق حذف صفر از پول ملی بر این باورند که سیاست حذف صفر از پول ملی در کشورهای مختلف با اهداف متفاوت اجرا می‌شود و نتایج متفاوتی دارد.

به اعتقاد برخی کارشناسان، مهم‌ترین دلیلی که کشورها را وادار به اجرای حذف صفر از پول ملی می‌کند، ناکارآمدی نظام تسویه مبادلات پولی و عدم توانایی پول ملی در ایفای وظایف خرد است. 

عده‌ای از کارشناسان بر این باورند که حذف صفر از پول ملی معمولاً پس از بحران‌های اقتصادی صورت می‌گیرد و دولت قصد دارد با این اقدام مردم را متقاعد کند که دوران تورم شدید به پایان رسیده است که در برخی موارد این سیاست جواب می‌دهد و حذف صفر می‌تواند جلوی افزایش تورم را بگیرد اما در برخی موارد نیز حذف صفر قادر به کاهش سریع تورم نیست.

نتایج مطالعات صورت‌گرفته از تجربیات جهانی حذف صفر از پول ملی نشان می‌دهد در کشور ترکیه پیش از حذف صفر از پول ملی برنامه‌های اصلاحات اقتصادی با جدیت پیگیری شد و ترکیه پیش از آنکه اقدام به حذف صفر کند، تورم را به‌طور کامل مهار کرد.اما نتایج این مطالعات در خصوص برزیل نیز نشان می‌دهد که برزیل رکورددار حذف صفر از پول ملی است و طی 6 مرحله از سال 1930، 18 صفر از پول ملی این کشور حذف شده است. این کشور در دهه 60 و 70 میلادی به یکی از سنگین‌ترین تورم‌های آن زمان دچار شد و ماهانه 30 تا 40 درصد ارزش خود را از دست می‌داد و یکی از کشورهای گران در آمریکای لاتین است.اما در همین زمینه محمود بهمنی، رییس کل پیشین بانک مرکزی در گفت‌وگو با «صبح‌نو» گفت: بحث حذف چهار صفر از پول ملی را از حدود هشت سال پیش در بانک مرکزی کلید زدیم و تجربیات تعدادی از کشورهایی که این طرح را اجرا کردند مورد بررسی قرار دادیم و در نهایت در همان زمان طرح را در بانک مرکزی آماده کردیم.

عضو کمیسیون اقتصادی مجلس با اشاره به اینکه دلیل حذف چهار صفر از پول ملی بسیار موجه است، افزود: در حالی که واحد پول ما امروز «ریال» است، اما یک ریالی، 10 ریالی، 100 ریالی و حتی 1000 ریالی نداریم و کمترین واحد پولی ما 5 هزار ریالی و 10 هزار ریالی است.

بهمنی با بیان اینکه در حال حاضر هر دلار معادل 120 هزار ریال است، گفت: پول ملی ما امروز از نظر روانی یک 120 هزارم دلار است و این ارزش پایین در افکار عمومی به‌هیچ‌وجه قابل قبول نیست و باید بالاخره فکری برای افزایش ارزش پولی کشور کرد.

رییس کل اسبق بانک مرکزی ادامه داد: ضمن اینکه ارزش نیکل سکه‌های یک ریالی، 10 ریالی، 100 ریالی و هزار ریالی بسیار بیش از ارزش مبادلاتی آن است، پس بنابراین ما هر چقدر سکه در کشور ضرب کنیم، ذوب می‌شود و این به ضرر پول ملی کشور است.وی تاکید کرد: علاوه بر این امروز هزینه تمام‌شده تولید یک اسکناس 100 تومانی با احتساب هزینه‌های کاغذ و چاپ بیش از 300 تومان است که به‌هیچ‌وجه این هزینه‌ها منطقی و عقلایی نیست؛ پس می‌طلبد با این توجیهات و شرایط هر چه سریع‌تر حذف چهار صفر از پول ملی عملیاتی شود. 

بهمنی با اشاره به تأثیر حذف صفر از پول ملی بر تورم نیز گفت: نرخ تورم هیچ‌گاه متأثر از «کمیت واحد پولی» تغییر نمی‌کند بلکه حجم پول در تورم تأثیرگذار است؛ به‌عنوان مثال به جای چاپ 100 اسکناس 100 تومانی، یک اسکناس 10 هزار تومانی چاپ می‌شود که با احتساب هزینه تمام‌شده 300 تومانی به ازای هر اسکناس 100 تومانی، با چاپ هر اسکناس 10 هزار تومانی، 30 هزار تومان در هزینه صرفه‌جویی می‌شود. ضمن اینکه کاهش هزینه‌های مبادلاتی آن تأثیر مثبتی در جامعه خواهد گذاشت.رییس کل اسبق بانک مرکزی در پاسخ به این نگرانی و دغدغه جامعه مبنی کاهش درآمدها متناسب با کاهش هزینه‌ها با حذف صفر از پول ملی نیز گفت: این طرح هیچ تاثیری در کاهش درآمدها ندارد بلکه حجم مبادلات را روان و تسهیل می‌کند و ما دیگر دارای یک واحد پولی می‌شویم.

بهمنی با بیان اینکه با حذف صفر از پول ملی، کشور دارای یک واحد پولی منسجم می‌شود، گفت: دولت هرچه سریع‌تر باید این برنامه را عملیاتی کند. من در مجلس نیز طرح حذف صفر از پول ملی را تهیه کرده بودم اما خوشبختانه دولت در این زمینه وارد شد و منتظریم تا اجرایی شود و در شرایط فعلی بسیار به نفع کشور است.

رییس کل اسبق بانک مرکزی درباره فرایند زمانی اجرای برنامه حذف چهار صفر از پول ملی و تصویب آن در مجلس گفت: اگر دولت سریع‌تر به جمع‌بندی برسد و لایحه آن را به مجلس ارائه کند می‌تواند یک‌ساله به نتیجه برسد.

منبع : صبح نو