وزیر اقتصاد چه بر سر بازار ارز آورد؟

به گزارش حلقه وصل: «درز اخبار راه‌اندازی بازار ارز توافقی باعث شد شرکت‌های بزرگ عرضه کننده ارز در سامانه نیما همچون پتروشیمی‌ها ارز خود را در این سامانه عرضه نکنند، قیمت ارز بالا رفت و بانک مرکزی مجبور شد زودتر از برنامه‌ریزی‌ها سقف ارز نیما را بردارد.»

این خلاصه اتفاقاتی بود که در چند وقت اخیر در بازار ارز کشور اتفاق افتاد و میثم ظهوریان، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس آن را از قول رئیس کل بانک مرکزی بازگو کرد.

بانک مرکزی قبل از شروع به کار دولت چهاردهم به صورت آرام و تدریجی در حال افزایش نرخ ارز نیما بود، اما با شروع به کار دولت چهاردهم و ابقای رئیس کل بانک مرکزی سیاست جدید دولت افزایش بیشتر قیمت ارز رسمی شد.

وزیر اقتصاد نیز مکرر در مصاحبه‌ها اعلام می‌کرد که دولت به دنبال کاهش فاصله قیمت ارز رسمی و بازار آزاد و تک نرخی کردن ارز است.
به‌عنوان مثال وزیر اقتصاد در حاشیه جلسه معارفه خود در ۵ شهریور ماه گفت که تعداد نرخ‌های ارز را کاهش خواهیم داد که این یک سیگنال مثبت به صادرکنندگان است.

او بار دیگر در بیستم شهریور ماه و در حاشیه همایش بانکداری اسلامی به خبرنگاران گفت که «ارز نیما باید به ارز آزاد نزدیک شود.»

بعد از این در نهم مهرماه و در جلسه شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی اظهارات خود را تکرار کرد و گفت که «اختلاف قیمت بین نرخ ارز آزاد و نیما باید به حداقل برسد تا جایی که توجیه داشته باشد. هنوز این اختلاف قیمت توجیه ندارد و خیلی زیاد است.»

وزیر اقتصاد بار دیگر در حاشیه بیست و هشتمین همایش ملی توسعه صادرات غیر نفتی در مورد سیاست دولت در خصوص نرخ ارز گفت: «دولت قصد دارد نرخ نیما و توافقی را به یکدیگر نزدیک کند تا دغدغه صادر کنندگان کاهش یابد.»

صحبت‌های چندین و چندباره وزیر اقتصاد درباره افزایش نرخ ارز نیما باعث شد تا نرخ آزاد نیز واکنش نشان دهد و به کانال‌های بالاتر برود با این حال وزیر اقتصاد زیر بار تاثیر صحبت‌های خود بر قیمت ارز نمی‌رفت.

او در مصاحبه‌ها می‌گفت که «افزایش نرخ ارز آزاد ارتباطی به دولت ندارد و به دلیل شرایط و تنش‌های منطقه‌ای و انتظارات روانی است.»
از طرف دیگر تمایل شدید وزیر اقتصاد به نزدیک‌ شدن هرچه بیشتر نرخ ارز نیما و ارز آزاد باعث شد که قیمت ارز نیما در آبان و اواخر آذر به طور متوسط بیشتر از ۲ هزار تومان افزایش پیدا کند.

با وجود این به دلیل سیگنال‌های وزیر اقتصاد، عرضه‌کنندگان عمده ارز در سامانه نیما همچون صادرکنندگان محصولات پتروشیمی و پالایشگاهی  نیز منتظر راه‌اندازی بازار ارز تجاری شدند و ارز خود را در سامانه نیما عرضه نکردند. 

این در حالی بود که به دلیل انتشار اخبار افزایش قیمت ارز هر روز به تقاضای ارز واردکنندگانی که ارز خود را از سامانه نیما دریافت می‌کردند، افزوده می‌شد.

یک مقام ارشد در بانک مرکزی با تایید این موضوع گفت که بانک مرکزی در شرایطی قرار گرفت که عرضه‌کنندگان ارز خود را عرضه نمی‌کردند و تقاضاکنندگان هر روز تقاضای ارز داشتند. به همین دلیل بانک مرکزی به صورت ناگهانی بازار ارز تجاری را راه‌اندازی کرد‌.

بانک مرکزی در اولین اطلاعیه خود در ۲۲ آذرماه اعلام کرد که از ۲۶ آذرماه تمامی صادرکنندگان به جز صادرکنندگان محصولات پتروشیمی و پالایشگاهی، فولادی و فلزات اساسی باید ارز خود را در سامانه ارز تجاری عرضه کنند.

این اطلاعیه زمان ورود صادرکنندگان محصولات پتروشیمی و پالایشی و گروه‌های باقی‌مانده به بازار ارز تجاری را اول بهمن ماه اعلام کرد با وجود این بانک مرکزی در اول دی‌ماه اعلام کرد که این گروه‌ها نیز می‌توانند از سوم دی‌ماه ارز خود را در بازار ارز تجاری عرضه کنند.

به این ترتیب نه تنها بازار ارز توافقی زودتر از موعد و به صورت ناگهانی راه‌اندازی شد بلکه گروه‌هایی که عمده تامین‌کنندگان ارز سامانه نیما بودند نیز بسیار زودتر از موعد مقرر به بازار ارز توافقی منتقل شدند.

این موضوع باعث شد هم بانک مرکزی فرآیند تدریجی که در پیش گرفته بود را از دست بدهد و هم قیمت ارز در بازار آزاد تحت تأثیر قرار بگیرد.

با این حال وزیر اقتصاد همچنان دست از اظهارنظرهای غیر مسئولانه خود برنداشته است؛ چنانکه چند روز پیش با اعلام کف قیمت ۷۳ هزار تومانی دلار توسط او بازار ارز آزاد که با ورود بازارساز به کانال ۷۴ هزار تومانی وارد شده بود روند صعودی به خود گرفت و به حدود ۷۹ هزار تومان رسید‌ و همچنان نیز به کانال پایین‌تر بازنگشته است.