اکران نوروزی «فیلشاه» یک موفقیت برای سینمای کودک بود

به گزارش حلقه وصل، جشنواره فیلم‌های کودکان و نوجوانان از آن جشنواره‌هایی است که طی سال‌های برگزاریش توانسته شور و نشاط بسیاری را به بدنه سینمای کودک کشورمان تزریق کند. جشنواره‌ای که اگر چه در طول مسیر ۳۱ ساله‌اش همواره از پستی‌ها و بلندی‌های بسیاری عبور کرده است؛ اما چند سالی است با بازگشت از همدان به شهر قبلی‌اش (اصفهان) به سمت اعتلا پیش می‌رود.

علیرضا رضاداد از جمله مدیران قدیمی سینمای کشورمان است؛ مدیری که اگرچه در دوران بازنشستگی به سر می‌برد؛ اما همواره دغدغه‌مند و تلاشگر فعالیت کرده است. او امسال دومین سال دبیری خود در جشنواره فیلم‌های کودک و نوجوان را پشت سر می‌گذارد و به همین مناسبت در گفت‌وگو با او از کم و کیف وضعیت جشنواره آگاه شده‌ایم.

در ادامه گفت‌وگو با علیرضا رضاداد، دبیر سی و یکمین جشنواره فیلم‌های کودکان و نوجوانان را می‌خوانید:

****

تغییر زمان جشنواره به مدت ۵ سال

خاطرم هست که سال گذشت از ثبات زمان و مکان جشنواره فیلم کودکان‌ و نوجوانان سخن می‌گفتید. با اینکه ماه برگزاری جشنواره کودک از مهرماه به تیرماه انتقال پیدا کرد، ما امسال نیز شاهد انتقال جشنواره از تیرماه به شهریورماه هستیم. چرا ثباتی که سال گذشته درباره آن صبحت می‌کردید، محقق نشد؟

به نکته درستی اشاره کردید. ثبات در زمان و مکان برگزاری یک جشنواره از اهمیت بالایی برخوردار است؛ اما همان گونه که سال گذشته اشاره کردم تا ۵ سال این تغییر را به دلیل همزمانی با دو ماه محرم و صفر داریم. خاستگاه جشنواره فیلم کودک، روز جهانی کودک یا روز دانش آموز بود که این دو رویداد در مهر و آبان ماه قرار داشت.

این دو روز (روز جهانی کودک و روز دانش‌آموز) تا ۵ سال با ماه محرم و صفر همزمان شده است و ذات برگزاری جشنواره فیلم کودک، شادی و نشاط به همراه دارد. به همین خاطر بعد از برگزاری جشنواره کودک سال ۹۵ در شورای سیاست‌گذاری جشنواره فیلم‌های کودکان‌ و نوجوانان، تصمیم گرفته شد که این جشنواره را به مدت ۵ سال در تابستان برگزار کنیم.

برگزاری جشنواره فیلم کودک در تابستان، یک ویژگی مهم داشت و آن ایجاد فضای مناسب برای اکران‌های تابستانی بود. امسال ما قصد داشتیم که سی‌ و یکمین جشنواره فیلم‌های کودکان‌ و نوجوانان را در اواخر خردادماه برگزار کنیم؛ اما درست در همین بازه زمانی جام‌جهانی فوتبال برگزار می‌شد و با توجه به حضور تیم‌ ملی ایران، برگزاری جشنواره در این زمان عملاً از شور، نشاط، بازخوردها و تاثیرگذاری‌های جشنواره فیلم کودک می‌کاهید. به علاوه این که چند جشنواره دیگر هم به همین دلیل زمان برگزاریشان را تغییر دادند.

بنابراین تصمیم گرفتیم جشنواره را بعد از جام جهانی و در تیرماه برگزار کنیم؛ اما همکاران ستاد اجرایی اصفهان، درخواست کردند که با توجه به تغییرات مدیریتی شهرداری اصفهان زمان بیشتری برای آماده کردن مقدمات برگزاری جشنواره در اختیارشان قرار گیرد. لذا در شورای عالی جشنواره این زمان برای برگزاری قطعی شد. درباره برگزاری جشنواره در سال آینده زمان پیشنهادی من خردادماه است که این جشنواره کمکی هم به اکران تابستان کند؛ اما در شورای عالی این تصمیم گرفته می‌شود.

خاستگاه جشنواره کودک اصفهان است

محل برپایی جشنواره فیلم کودک پیش از این به صورت مستمر بین همدان و اصفهان جابه‌جا می‌شد و حال چند سالی است که این جشنواره تنها در اصفهان برگزار می‌شود. آیا این استقرار جشنواره فیلم کودک در اصفهان به آن معنا است که این جشنواره از این پس در اصفهان ادامه حیات خواهد داد؟

از دهه ۶۰ که برای اولین‌بار جشنواره فیلم کودک در اصفهان برگزار شد، هیچ دلیلی وجود نداشت که این جشنواره در اصفهان نباشد. مکان برگزاری یک جشنواره و متعهد بودن به برگزاری جشنواره‌ها به مکان برگزاریشان، اهمیت بسیاری در جهان دارد. بسیاری از جشنواره‌های دنیا با مکان برگزاری‌شان شناخته می‌شوند؛ مانند جشنواره «کن». بعضاً جشنواره‌ها از نظر زمانی جابجا می‌شوند؛ اما هیچ‌گاه از نظر مکانی جابجا نمی‌شوند.

سال‌هایی که جشنواره در اصفهان برگزار نشده و برگزاری آن به شهر دیگر سپرده شده است، به این علت بوده که شرایط برگزاری، غالباً از نظر سیاسی و چه از لحاظ دیگر فراهم نشده است. خاستگاه برگزاری جشنواره کودک و نوجوان، اصفهان است. در سالی که جشنواره به همدان نقل مکان کرد، جشنواره با برگزار کردن یا نکردن جشنواره یا در جایی دیگری برگزار کردن مواجه بود. به عبارتی اگر به همدان نمی‌رفت، کلا برگزار نمی‌شد.

توزیع سهم عادلانه جشنواره‌های دولتی

یعنی در آن سال امکان برگزاری جشنواره فیلم کودک، تنها در شهر اصفهان عملی نبود؟

بله؛ مدیریت شهری اصفهان، آماده برگزاری نبودند. اصفهان در برخی ایام، درگیر ملاحظاتی می‌شود که این محدودیت در آن زمان نیز وجود داشت. اکنون ما باید تمام تلاشمان را به کار بگیریم که جشنواره را با کم‌ترین نقص در شهر اصفهان، پایدار نگه داریم؛ هم به خاطر فضای تاریخی این شهر و هم به خاطر ظرفیتی که اصفهان دارد.

اگر قرار باشد ما جشنواره را در تهران برگزار کنیم، می‌توانیم با کمترین هزینه، این رویداد را جلو ببریم؛ اما از مزیت توزیع سهم عادلانه از جشنواره‌های دولتی در سایر شهرهای کشور، محروم می‌ماندیم. هدف مهم دولت عدالت اجتماعی و تمرکز زدایی است و اجرای این دو سیاست نیازمند مدیریت است.

اکران نوروزی «فیلشاه» یک موفقیت برای سینمای کودک بود

ما در اهداف جشنواره فیلم‌های کودکان و نوجوانان، «رونق بخشیدن به سینمای کودک» را مشاهده می‌کنیم. به نظر شما این جشنواره از چه جهاتی می‌تواند سینمای کودک‌ و نوجوان کشورمان را رونق بخشد؟

کانون توجهات جشنواره‌ها معمولاً برجسته‌سازی آثاری است که در آن جشنواره مطرح می‌شوند. جشنواره کودک هم از این قاعده مستثنا نیست. وقتی که جشنواره با تعدادی فیلم برگزار می‌شود، آن تعداد فیلم خود به خود فضایی برایشان ایجاد می‌شود و به خصوص برای فیلم‌هایی که سازندگانشان از یک پیشینه شهرت برخوردار نباشند، کشف جدیدی هستند و اتفاق جدیدی برای آن فیلم است. مثلاً فیلم سینمایی «ابد‌ و یک روز» ساخته آقای روستایی، اگر در جشنواره فیلم فجر مطرح نشده بود، حتماً در اکران با آن اقبال روبه‌رو نمی‌شد.

البته در برخی موارد فیلم‌ها نیازی به تبلیغات جشنواره‌ای ندارند، فیلم سینمایی مثل «هزارپا» مولفه‌های جذب مخاطب را دارد و نیازی به فضای جشنواره‌ای ندارد. جشنواره‌های سینمایی در کشورمان، حلقه اتصالی بین تولید و نمایش است. به اعتبار برگزاری جشنواره عده‌ای تمرکز می‌کنند که ساختار تولید، جشنواره و نمایش بتواند به هم متصل شود. آقای حیدریان سال گذشته سیاست‌های جشنواره کودک‌ و نوجوان را برای اهالی رسانه شرح دادند و در ادامه همان موضوع جلساتی در بنیاد سینمایی فارابی تشکیل شده، بخشی از بنیاد سینمایی فارابی روی تولید سینمای کودک‌ و نوجوان متمرکز شد. ماموریتی هم در حمایت از سینمای کودک به کارگروه اکران و معاونت نظارت و ارزشیابی داده شد.

یکی از برنامه‌ریزی‌های این شورا این است که همواره در سبد اکران سینمای ایران، یک فیلم کودک‌ و نوجوانوجود داشته باشد. کارگروه اکران تصویب کرد که در تمام طول سال حتماً یک فیلم کودک‌ و نوجوان در اکران باشد. هفت ـ هشت فیلم از جشنواره گذشته تاکنون مستمراً اکران شده و فکر می‌کنم از سال‌های استثنایی بود که سینمای کودک با انیمیشن «فیلشاه» در سبد نوروز هم سهم داشت و این یک موفقیت برای سینمای کودک به شمار می‌رود.

تفکیک داوری و نمایش فیلم‌های کودک از فیلم‌های نوجوان

*شورای راهبری سینمای کودک چه نقشی ایفا می‌کند؟

شورای راهبری سینمای کودک و نوجوان تا اوایل سال ۹۶ فعال بود؛ اما بعد از تشکیل هسته سینمای کودک و نوجوان، ماموریت این شورا به هسته سینمای کودک و نوجوان فارابی منتقل شد. بخشی از توفیقاتی که سال گذشته ما در سی‌امین جشنواره فیلم کودک داشیم، ناشی از همان سیاست‌هایی بود که در شورای راهبری سینمای کودک و نوجوان اتفاق افتاده بود. یکی از این سیاست‌ها، تفکیک داوری و نمایش فیلم‌های کودک از فیلم‌های نوجوان بود. این موضوع منجر به این شد که خانواده‌ها به راحتی برای تماشای فیلم‌های مورد نظرشان، دست به انتخاب بزنند. این تفکیک بخش‌ها کمک بسیاری به نمایش‌ها و داوری‌ها کرد.

تعامل با سازمان‌های مردم نهاد

*همانطور که اشاره کردید، سال گذشته داوری‌ها به صورت جداگانه انجام شد و گزارش‌ها نشان می‌دهد که این موضوع، تاثیر بسیار مناسبی بر جشنواره فیلم‌های کودکان و نوجوانان گذاشته است. اوضاع امسال جشنواره چگونه است؟ آیا امسال نیز داوری‌ها به صورت جداگانه صورت می‌پذیرد؟

از نظر مقررات تعداد آثار، داوری‌ها و نوع برگزاری، سی و یکمین جشنواره فیلم‌های کودکان‌ونوجوانان، تفاوتی با سال گذشته ندارد. رویکردی که سال گذشته آغاز شده است، در امسال هم ادامه پیدا می‌کند. امسال با سازمان‌های مردم‌نهادی که در عرصه سینمای کودک و نوجوان در حال فعالیت هستند، تعاملاتی داشته‌ایم. اطلاعات جامعی از فیلم‌های حاضر در جشنواره فیلم‌های کودکان‌ و نوجوانان در اختیار این سازمان‌های مردم‌‌نهاد قرار داده‌ایم تا این سازمان‌ها کودکان و نوجوانان را با جشنواره و فیلم‌های آن آشنا کنند.

در سال گذشته که جشنواره کودک در فصل تابستان برگزار شد، بازخوردها و شرایط برگزاری مناسب بوده است و امسال توجه بیشتری برای حضور قشرهای گوناگون کودک و نوجوان شد.

حذف جوایز مشابه برای ریتم‌ تندتر در مراسم اختتامیه

*سال گذشته اعلام کردید که درباره تعداد جوایز جشنواره فیلم‌های کودک و نوجوان تصمیم‌گیری می‌کنید. تصمیمتان چه شد؟

سال گذشته بعد از اعلام مقررات، شورای راهبری به این جمع‌بندی رسید که بخش کودک از نوجوان جداگانه داوری شود. این موضوع کمی جوایز ما را افزایش داد و اختتامیه طولانی‌ شد. امسال جوایز به تعداد مجموع جوایز مقررات سابق است تا با طولانی شدن مراسم مواجه نشویم. تعداد جوایز جشنواره امسال حدود ۳۰ جایزه است و عناوین و جوایزی که شبیه به هم بود، حذف شده است.

*مثلاً چه جوایزی از جشنواره کسر شده است؟

بخش از جوایز فنی و هنری حذف شده است؛ چون در جشنواره فیلم فجر و جشن خانه سینما به وجوه فنی فیلم‌ها بیشتر توجه می‌شود. جشنواره کودک و نوجوان یک جشنواره مخاطب‌محور است و وجوه فنی فیلم‌ها در جشنواره‌ها و رویدادهای دیگر مورد ارزیابی قرار می‌گیرند. اما برای این که حق فیلم‌هایی که نوآوری خاصی دارند، ضایع نشود، تعدادی جوایزه ویژه در نظر گرفته‌ایم.

گاهی فیلم‌ها با وجود وجوه هنری با سلیقه مخاطبان سازگاری ندارد

*عموماً فیلم‌هایی که در جشنواره‌های مختلف سینمایی کشورمان برگزیده می‌شوند، در اکران شکست می‌خورند. مشکل کار کجاست؟ آیا داوری‌ها اشتباه است یا این که سلیقه مردم با فیلم‌هایی که برگزیده می‌شوند جور در نمی‌آید؟

همیشه این‌گونه نیست. فیلم‌های برگزیده جشنواره سال قبل «بیست‌ و یک روز بعد» و «قهرمانان کوچک» بودند که اکران موفقی هم داشتند؛ اما گاهی فیلم‌ها با وجود وجوه هنری با سلیقه مخاطبان سازگاری ندارد و علاقه مردم الزاماً وجوه برجسته هنری یک فیلم نیست. برخی از فیلم‌ها از هر دو وجه هنری و مخاطب‌پسند بودن برخوردارند. برخی دیگر تنها از یک وجه برخوردار هستند. مثلاً آثار مرحوم عباس کیارستمی از جمله آثاری هستند که از نظر هنری جایگاه بسیار والایی دارد؛ اما از نظر جذب مخاطب، مخاطبشان را در درازمدت پیدا می‌کنند. این آثار بیشتر از جهت تاثیرگذاری مهم هستند.

اصولاً سینمای مؤلف کارکردش در طول زمان محقق می‌شود. آثاری که وجه جذب مخاطب را دارند، بعضاً با اکران تمام می‌شوند؛ اما فیلم‌هایی که وجه فرهنگی ـ هنری دارند، مانند فیلم‌های کیارستمی ساخته می‌شوند و در تاریخ سینما می‌مانند. سینمای کودک هم از این قاعده مستثنا نیست.

برگزاری کارگاه‌های آموزشی در جهت تخصصی شدن جشنواره کودک

*آقای رضاداد! در این چند سالی که به عنوان دبیر جشنواره کودک و نوجوان انتخاب شده‌اید، همواره از تخصصی برگزار کردن جشنواره سخن گفته‌اید. چه کارهایی انجام شده است که جشنواره فیلم کودک‌و نوجوان تخصصی برگزار شود و چه کارهایی باید در این مسیر انجام شود؟

یکی از کارهایی که انجام شد، تفکیک فیلم‌ها برای ارتباط گیری بیشتر مخاطب با فیلم‌ها بود. دوم اینکه ما درباره فیلم‌ها اطلاع‌رسانی جامعی داشته باشیم. سال گذشته زمان ما برای اطلاع رسانی بسیار کم بود. امسال برنامه‌ریزی‌هایی انجام گرفت که اطلاع‌رسانی‌ها به صورت کامل و جامع انجام شود. کار دیگری که باید انجام شود و ما امسال یک گام به سمت آن برداشته‌ایم، این بوده که از فرصت جشنواره برای آموزش هم استفاده کنیم. بچه‌های شهر اصفهان هم علاقه‌مند هستند که فرصت جشنواره تنها فرصت تماشای فیلم نباشد و در کنار این جشنواره کارگاه‌های فیلم هم برگزار شود. امسال کارگاه‌ها با توجه به نیازسنجی‌هایی که از فعالان شهر اصفهان دریافت شد، برنامه‌ریزی شده و در حال برگزاری هستند. در همین راستا ۶ کارگاه و ۳ پنل تخصصی در سی و یکمین جشنواره فیلم‌های کودکان‌و نوجوانان برگزار می‌شود.

باید فرصت را برای جوانان فراهم کنیم

*آخرین سوالم خارج از حوزه فیلم‌های کودک و نوجوان است. شایعه‌ها و شائبه‌هایی درباره شما وجود دارد. این که بازنشسته هستید و نباید پست دریافت کنید. پاسخ شما درباره این موضوع چیست؟

قبل از تصویب این قانون هم از پذیرش پست‌های دولتی که قانون آنها را تعریف کرده، خودداری کرده‌ام. چون اعتقادم روح همین قانون است که ما باید فرصت را برای جوان‌ترها فراهم کنیم و جانشین‌پروری کنیم و آنها مشاوره بدهیم. در چند سال اخیر هم که مجدداً به دولت کمک کردم، همین رویه را داشتم. با آن که دبیری جشنواره سمت نیست و من به ضرورت پذیرفتم، ولی در دو سال دبیری جشنواره فجر از آقای داروغه‌زاده خواهش کردم بیشتر درگیر جشنواره فجر بشوند و شکر خدا نتیجه آن برگزاری شایشته سی‌ و ششمین جشنواره ملی فیلم فجر بود.

منبع: فارس