سوریه دوباره عضو اتحادیه عرب می‌شود؟

به گزارش حلقه وصل، یک منبع آگاه بلندپایه در دبیرخانه اتحادیه عرب فاش کرد که نظام سوریه در نشست سران کشورهای عربی که قرار است در ماه مارس آینده در الجزایر برگزار شود، به کرسی خود در این اتحادیه بازخواهد گشت.

این منبع در گفت‌وگو با روزنامه العربی الجدید  چاپ لندن -نزدیک به قطر- گفت که تماس‌های الجزایر با کشورهای عربی به توافق اولیه برای دعوت از دولت سوریه برای حضور در نشست در قبال اقدامات دمشق منجر شد هرچند که دولت قطر هنوز به این امر اعتراض دارد.

به گفته این منبع، بازگشت سوریه به اتحادیه عرب می‌تواند مبتنی بر این واقعیت باشد که تصمیم برای تعلیق عضویت آن «نقص و خلاف منشور اتحادیه» بود.

اما «محمد بن عبدالرحمن آل ثانی» وزیر امور خارجه قطر، دلایلی را که منجر به تعلیق عضویت سوریه در اتحادیه عرب شد، هنوز موجود می‌داند و به همین دلیل پیشتر گفته بود: «دولت قطر موضع روشنی در این زمینه دارد. دلایلی  که موجب تعلیق عضویت سوریه در اتحادیه عرب شد، همچنان وجود دارد».

یک منبع حقوقی تصریح کرد: تصمیم وزرای خارجه کشورهای عربی مبنی بر تعلیق عضویت سوریه در اتحادیه  که در ۱۲ نوامبر ۲۰۱۱ در نشستی اضطراری در قاهره اتخاذ شد، از تاریخ شانزدهم همان ماه تا زمان متعهد شدن دولت سوریه به اجرای مفاد ابتکار عربی، لازم الاجرا شد اما این تصمیم، مطابق با منشور اتحادیه عرب نبود.

به گفته این منبع، منشور اتحادیه کشورهای عرب در ۲۲ مارس ۱۹۵۴ صادر شد که در ماده ۸ آن آمده است: «هر یک از کشورهای شرکت کننده در این اتحادیه به نظام حاکمیت موجود در سایر کشورهای عضو اتحادیه احترام می‌گذارد و آن را حق آن دولت‌ها می داند و متعهد می شود که هیچ اقدامی با هدف تغییر آن نظام در آن انجام ندهد».

این منبع افزود که در بند دوم ماده ۱۸ این منشور آمده است که اتحادیه عرب می‌تواند هر کشوری را که به وظایف خود در این منشور عمل نکند، از اتحادیه جدا کند البته با تصمیمی که به اتفاق آرا از سوی کشورها صادر شود، به جز کشور مذکور. که این امر نیز در خصوص سوریه تطبیق نداشت.

وی تاکید کرد که حتی تصمیم تعلیق عضویت دمشق در اتحادیه عرب با اجماع همه اعضاء نبود و «نبیل العربی» دبیرکل وقت اتحادیه عرب در کنفرانس خبری مشترک با «حمد بن جاسم آل ثانی» وزیر خارجه وقت قطر در ۱۲ نوامبر ۲۰۱۱، اعلام کرد که این تصمیم با موافقت تنها ۱۸ کشور اتخاذ شده و سه کشور سوریه، لبنان و یمن با آن مخالفت کردند و عراق نیز رأی ممتنع داده است.

از سوی دیگر، منابع دیپلماتیک مصر به العربی الجدید گفتند که تماس‌های قاهره با دمشق پس از دیدار «سامح شکری» وزیر امور خارجه مصر با «فیصل مقداد» وزیر امور خارجه سوریه در نیویورک در پایان سپتامبر گذشته که  برای نخستین‌بار طی ده سال اخیر صورت گرفت؛ ادامه دارد. دیدار وزرای خارجه مصر و سوریه در نیویورک نیز با موضوع بازگشت سوریه به کرسی‌اش در اتحادیه عرب صورت گرفت.

به گزارش این منابع، قاهره در گفت‌وگوهایی که با دیگر کشورهای عربی برای متقاعد کردنشان از یک سو و با طرف روسی که ماه‌هاست از مصر برای بازگرداندن رژیم سوریه به کشورهای عربی کمک می‌خواهد، پیشرفت داشته است.

این منابع تصریح کردند که قاهره به مسکو و سپس دمشق متعهد شده که با هماهنگی با امارات و سایر کشورها، برای حل مشکل بازگشت به اتحادیه عرب در اسرع وقت تلاش کند و جایگزین‌هایی را پیشنهاد کند که می‌تواند به عنوان راه‌حل میانه،  قبل از بازگشت کامل به عضویت در اتحادیه عرب، طرح شود.

بر اساس این گزارش، مصر تاکید کرده که به تنهایی نمی‌تواند این مسأله را حل و فصل کند زیرا این امر در وهله اول به تحریم‌های آمریکا علیه نظام بشار اسد و در مرحله بعد به عدم تمایل تعدادی کشورهای مهم عربی که از نظر مالی و سیاسی از اتحادیه عرب حمایت می‌کنند، مرتبط است.

بنا بر این گزارش، دیپلمات‌های مصری و اماراتی در حال برقراری تماس با کشورهای عربی هستند مخالف بازگشت نظام سوریه به اتحادیه عرب هستند. موضوعی که برای شخص عبدالفتاح السیسی رئیس‌جمهور مصر دارای اهمیت است. این منابع گفتند که روابط بین مسکو و قاهره عمدتا به میزان پیشرفت مصر در پرونده بازگشت سوریه بستگی دارد. مسکو کمک به قاهره در خصوص پرونده‌های حساس از جمله سد النهضه را که حتی پس از موافقت مسکو با صدور بیانیه ریاستی از شورای امنیت که همه طرف‌های مرتبط با این پرونده را به ازسرگیری مذاکرات فراخواند، یک گره اختلافی بزرگ میان طرفین است، به میزان پیشرفت در موضوع سوریه مرتبط می‌کند.

پنجشنبه پیش، «الکساندر لاورنتیف» فرستاده رئیس جمهور روسیه به سوریه،از استقبال کشورش از تغییر موضع اعراب در قبال دمشق خبر داد و اشاره کرد که بازگشت سوریه به اتحادیه عرب تأثیر مثبتی بر سوریه و خاورمیانه خواهد داشت.

به گفته منابع آگاه، از جمله پرونده‌های حساسی که روابط مصر و روسیه را کنترل می‌کند و با موضوع بازگشت سوریه مرتبط است، پرونده لیبی است، اگرچه توافق قاهره و مسکو در مورد نامزد ریاست جمهوری لیبی کامل نیست، اما مسکو از مواضع مصر در این زمینه حمایت زیادی کرده و به متحدانش در شرق لیبی نسبت به درگیری نظامی با سیف الاسلام قذافی هشدار داد، زمانی که وی برای ارائه مدارک نامزدی خود به مقر کمیسیون انتخابات در سبها واقع در جنوب لیبی مراجعه کرد.

به نوشته العربی الجدید، منابع در شرق لیبی گزارش دادند که «به محض اینکه (سرلشکر بازنشسته خلیفه) حفتر مطلع شد کاروان پسر قذافی از الزنتان در غرب لیبی در میان نیروهای مسلح شبه نظامیان ابوبکر الصدیق که از آن محافظت می کردند، حرکت کرده است، به صدام حفتر فرمانده تیپ ۱۶۶ دستور حرکت خودروهای نظامی و شمار زیادی از نیروهاش را صادر کرد تا سیف الاسلام را به محض ورود به سبها، دستگیر کنند. قبل از اینکه تماس‌ها منجر به مداخله روسیه شود و به حفتر در خصوص هرگونه تعرض به کاروان پسر القذافی که مدارک نامزدی خود را به کمیساریا تحویل داد و سپس به شهر الزنتان بازگشت، هشدار دهد. 

از سوی دیگ، «رمطان لعمامره» وزیر امور خارجه الجزایر، هفته پیش از آغاز رایزنی با دبیرخانه کل اتحادیه عرب و کشورهای عربی در خصوص تدوین دستور کار اجلاس سران کشورهای عربی خبر داد و توضیح داد که پرونده قضیه فلسطین،  عادی سازی با اشغالگری اسرائیل و بازگشت سوریه به کرسی خود در اتحادیه عرب در دستور کار نشست سران قرار دارد.

لعمامره در یک مصاحبه تلویزیونی گفت که «الجزایر مشتاقانه منتظر بازگشت سوریه به اتحادیه عرب است. به یاد می آوریم که الجزایر در مورد تعلیق عضویتسوریه در اتحادیه عرب ملاحظاتی داشت و با اعطای کرسی سوریه به کسی غیر از این  دولت این کشور (نظام بشار اسد) مخالف بود».

وی افزود که بازگشت سوریه امکان حل بحران در آن را به طرف عربی می‌دهد به جای راهکارهای دیگر. و این یک مسئولیت تاریخی است.

پنجشنبه پیش، وزیر خارجه الجزائر یک تماس تلفنی از همتای ایرانی خود «حسین امیرعبداللهیان» دریافت کرد که در آن وزیر خارجه ایران، حمایت و قدردانی تهران را از تلاش‌های الجزایر در مورد آنچه که وی موضعی ارزشمند و منطقی توصیف کرد با درخواست بازگشت سوریه به اتحادیه عرب اعلام کرد.