تهران: چه کسانی نباید روزه بگیرند؟ / حکم روزه زن شیرده

به گزارش حلقه وصل، ماه مبارک رمضان به عنوان برترین ماه سال از جهت عظمت، شرافت و معنویت شناخته می‌شود.  وجود چنین ویژگی‌هایی در این ماه مبارک باعث می‌شود ناخداگاه توجه مردم به خداوند متعال و نعمات او بیش از گذشته جلب شود؛ لذا تقید به معارف و اخلاقیات و به خصوص مسائل شرعی مربوط به ماه مبارک رمضان در این ماه افزایش می‌یابد. در این باره در ادامه به مسأله «کسانی که روزه بر آن‌ها واجب نیست» که زیرمجموعه احکام روزه است، از نگاه امام خمینی(ره)، آیت‌الله مکارم شیرازی و مرحوم آیت‌الله بهجت خواهیم پرداخت. 

کسانی که روزه بر آنها واجب نیست:

امام خمینی(ره):

‏‏مساله 1 ـ ‏‏کسی که به واسطۀ پیری نمی‌تواند روزه بگیرد، یا برای او مشقت‏‎ ‎‏دارد، روزه بر او واجب نیست، و لازم نیست برای هر روز یک مد طعام بدهد در‏‎ ‎‏صورتی که تعذّر داشته باشد روزه برای او، و در صورت مشقت لازم است.‏

‏‏مساله 2 ـ ‏‏اگر انسان مرضی دارد که زیاد تشنه می‌شود و نمی‌تواند تشنگی‏‎ ‎‏را تحمل کند یا برای او مشقت دارد، روزه بر او واجب نیست و لازم نیست‏‎ ‎‏برای هر روز یک مد طعام بدهد در صورتی که تعذر داشته باشد روزه، و در‏‎ ‎‏صورت مشقت لازم است کفاره.‏

‏‏مساله 3 ـ ‏‏زنی که زائیدن او نزدیک است و روزه برای حملش ضرر دارد‏‎ ‎‏روزه بر او واجب نیست و باید برای هر روز یک مد طعام به فقیر بدهد و اگر روزه‏‎ ‎‏برای خودش ضرر دارد، روزه بر او واجب نیست. ولی در اینجا معلوم نیست‏‎ ‎‏برای هر روز یک مد طعام لازم باشد.‏

‏‏مساله 4 ـ ‏‏زنی که بچه شیر می‌دهد و شیر او کم است، چه مادر بچه یا دایه‏‎ ‎‏او باشد یا بی اجرت شیر دهد، اگر روزه برای بچه ای که شیر می‌دهد ضرر دارد،‏‎ ‎‏روزه بر او واجب نیست و برای هر روز یک مد طعام به فقیر بدهد و نیز اگر برای‏‎ ‎‏خودش ضرر دارد، روزه بر او واجب نیست، ولی معلوم نیست برای هر روز یک‏‎ ‎‏مد طعام لازم باشد. و در هر صورت روزه هایی را که نگرفته باید قضا نماید و‏‎ ‎‏احتیاط واجب آن است که کسی که به واسطۀ پیری و تشنگی روزه را خورده‏‎ ‎‏است، اگر توانست قضا کند.‏

آیت‌الله بهجت:  

«١٣6١» اگر کسی مریض باشد، به‌طوری‌که بداند یا گمان کند روزه گرفتن برای او ضرر دارد، نباید روزه بگیرد، و اگر روزه بگیرد، روزه‌اش صحیح نیست، و در صورت خوف ضرر در صورتی که خوف او عقلایی باشد، می‌تواند روزه‌اش را افطار کند.

«١٣6٢» کسی که به‌علت پیری نمی‌تواند روزه بگیرد یا برای او مشقت دارد، روزه بر او واجب نیست، و چنانچه تا رمضان بعد بتواند روزه بگیرد، اقوی وجوب قضاست، و در صورتی که نتواند تا رمضان بعد روزه را قضا کند، واجب است برای هر روز، یک مُد طعام ـ که تقریباً ده سیر است ـ از گندم یا جو و مانند اینها صدقه دهد، و همچنین کسی که توانایی قضای روزه را داشته، ولی به‌سبب ندانستن حکم، قضای آن را تا رمضان بعد تأخیر انداخته، باید علاوه بر قضای روزه به مقداری که گفته شد کفاره بدهد.

«١٣6٣» بر پسر یا دختری که تازه بالغ شده‌اند و قدرت بر روزه گرفتن ندارند، روزه واجب نیست و کفاره هم ندارد، ولی قضا دارد.

«١٣64» اگر انسان مرضی دارد که زیاد تشنه می‌شود و نمی‌تواند تشنگی را تحمل کند، یا برای او مشقت دارد، روزه بر او واجب نیست، ولی اگر تا رمضان بعد بتواند روزه بگیرد واجب است قضای آن را بگیرد، و در صورت عدم توانایی واجب است برای هر روز یک مُد طعام از گندم و جو و مانند اینها صدقه دهد.

«١٣65» زنی که زاییدن او نزدیک است و روزه برای حملش یا خودش ضرر دارد، واجب است افطار نماید و برای هر روز یک مُد طعام به فقیر بدهد و در هر دو صورت روزه‌هایی را که نگرفته، بعداً باید قضا نماید.

«١٣66» زنی که بچه شیر می‌دهد و شیر او کم است، چه مادر بچه باشد یا دایه او، چه با اجرت شیر بدهد یا بی‌اجرت، اگر روزه برای خودش یا بچه‌ای که شیر می‌دهد ضرر دارد، واجب است افطار کند و برای هر روز یک مُد طعام به فقیر بدهد، و در هر دو صورت روزه‌هایی را که نگرفته بعد از برطرف شدن عذر، باید قضا نماید، و اگر کسی پیدا شود که بی‌اجرت بچه را شیر دهد، یا برای شیر دادن بچه، از پدر یا مادر بچه یا از شخص دیگری که اجرت او را بدهد اجرت بگیرد، واجب است که بچه را به او بدهد و روزه بگیرد.

آیت‌الله مکارم شیرازی:
مسألۀ 1450- مرد و زن پیر که روزه گرفتن برای آنها مشکل است می توانند روزه را ترک کنند، ولی باید برای هر روز یک مد (تقریباً 750 گرم) گندم یا جو و مانند اینها به فقیر دهند و بهتر آن است به جای گندم و جو نان را انتخاب کنند و در این صورت احتیاط واجب این است به اندازه ای باشد که گندم خالص آن مقدار یک مد شود.

مسألۀ 1451- کسانی که به خاطر پیری روزه نگرفته اند اگر در فصل مناسبی که هوا ملایم و روزها کوتاه است بتوانند قضای آن را به جا آورند احتیاط آن است که آن را قضا کنند.

مسألۀ 1452- روزه بر کسانی که مبتلا به بیماری استسقاء هستند، یعنی زیاد تشنه می شوند و توانایی روزه گرفتن را ندارند و یا برای آنها بسیار مشکل است واجب نیست، ولی باید برای هر روز یک مدّ طعام که در مسألۀ قبل به آن اشاره شد کفّاره بدهند و بهتر است که بیش از مقدار ضرورت آب نیاشامند و اگر بعداً بتوانند قضا کنند احتیاط واجب قضا کردن است.

مسألۀ 1453- زنان بارداری که وضع حمل آنها نزدیک است و روزه برای حمل آنها ضرر دارد روزه گرفتن بر آنها واجب نیست، ولی کفّاره ای را که در مسألۀ قبل گفته شد باید بدهند، امّا اگر روزه برای خودش ضرر دارد روزه بر او واجب نیست کفّاره هم ندارد، ولی بعداً قضا می کند.

مسألۀ 1454- زنانی که بچّه شیر می دهند خواه مادر بچّه باشند یا دایه، اگر روزه گرفتن باعث کمی شیر آنها و ناراحتی بچّه شود روزه بر آنها واجب نیست، ولی برای هر روز همان کفّاره (یک مدّ طعام) واجب است، بعداً نیز باید روزه را قضا کنند، امّا اگر روزه برای خودشان ضرر داشته باشد، نه روزه واجب است و نه کفّاره، ولی باید بعداً روزه هایی را که نگرفته‌اند قضا نمایند.

مسألۀ 1455- اگر کسی پیدا شود که بدون اجرت، بچّه را شیر دهد یا شخصی پیدا شود که اجرت دایه را بی منّت بپردازد، در این صورت روزه گرفتن واجب است.