مرمت یک مسجد، احیای یک هیات

سيد يوسف شبيري برادر مداح شهيد دفاع مقدس حاج سيد داود شبيري، سال‌هاست هيئت فاطميون را پا به پاي ديگر بچه‌های فعال اين مجموعه، در زنجان به راه‌انداخته است. به رغم سن کم، برادرشهيدش يكي دو بار در سال‌هاي 64-65 او را با خود به جبهه برده و آنجا برای تقويت روحية رزمندگان و بسيجيان و تبليغات فرهنگي، در جمع رزمنده‌ها مداحي می‌کرده است. هیات فاطمیون یادگار ارزشمند دوره جنگ است. برنامه‌های هفتگی که در منزل رزمنده‌ها و شهدای جنگ برپامی‌شده و حالا تبدیل به هیاتی صاحب‌نام شده است.

شبیری كارشناسي ارشد زبان و ادبيات فارسي دارد و اساس راه‌اندازی این هیات را پیوند عزاداری اباعبدالله(ع) با حماسه دفاع مقدس می‌داند. برادر بزرگتر او هم نقش محوری در برپایی این هیات دارد. با سید یوسف درباره هیات فاطمیون و تاریخچه شکل‌گیری آن سخن گفته‌ایم.

***

هدف از تشکیل هیئت فاطمیون چه بود و ایده تشکیل این هیئت توسط چه کسانی ارائه شد؟چه نیازی عامل ایجاد این هیئت بود؟

 هيئت همچون مكتبي است كه در پرتو آموزه‌هاي آن مي‌شود از روح و منش اهل‌بيت(ع) الهام گرفت و آن را در زندگي فردي و اجتماعي به كار بست. پس هدف، رفتن به سمت والایی‌ها و فطرت توحيدي بود كه اين كار در زمانه ما با پل زدن به فرهنگ زندگي شهداي 8 سال دفاع مقدس سريع‌تر انجام شد.

برنامه هفتگي دعاي توسل از سال‌هاي دور (آغاز جنگ تحميلي) در منازل شهدا برگزار مي‌شد و اين مراسم اغلب توسط برادر شهيدم « سيد داوود شبيري» اجرا مي‌گرديد. ايشان خود از فعالان فرهنگي و مداح و ذاكر اهل‌بيت(ع) بود كه در عمليات كربلاي سال 66 پس از اصابت تير از ناحية گردن به شهادت رسید. او هنگام شهادت به حضرت زهرا(س) متوسل شد و در حال ذكر مصيبت شهید شد. پس از جنگ، به فکر افتادیم که این حرکت را به صورت رسمی و با برنامه‌ریزی مدون انجام دهیم.

هیات فاطمیون براساس ایجاد پیوند میان برنامه‌های هیاتی و فضای دفاع مقدس، ابتدا با نام شهداء و امام(ره) در منازل بچه‌های هیاتی برگزار مي‌شد اما به علت ازدحام جمعيت و استقبال جوانان زنجان، اين كار در مساجد شهر متمركز شد و ما توانستيم عطر و معنويت جبهه‌ها را از طريق برنامه‌هاي فرهنگي هيئت به شهر برگردانيم و ياد و نام شهدای استان را زنده نگهداريم. پس اين حركت ادامه راه شهدا است. هیات فاطمیون تلاش کرد تا با ذکر نام شهدای انقلاب اسلامی و دفاع مقدس در برنامه‌های هیات، رنگ و بوی تازه‌ای به عزاداری‌های هیاتی بدهد.

اخذ مجوز هیات سال 1372 صورت گرفت و برنامه هفتگي شهدا در قالب هيئت فاطميون انجام شد. آن زمان اين سرمطلعِ معروف را بيشتر زمزمه مي‌كرديم: «در خاطرم شد زنده ياد فاطميون، ياد شلمچه ياد فكه ياد مجنون.» بر همین اساس هم نام هیات را «فاطمیون» گذاشتیم.

کار هیات چگونه شروع شد و در چه مکان‌هایی برنامه‌ها برقرار می‌شد؟

كارمان را از مساجد محلات شروح كرديم. ابتدا در مسجد اميرالمومنين(ع) بوديم. به مرور زمان و بنا به اقتضاي شرايط، مراسم در منازل شهدا برگزار شد. براي مدتي در مسجد شهدا (مزار پايين)، سپس مسجد فاطمه‌الزهرا(س) در سه راه امجديه بودیم، بعد به مسجد ثارالله در شهرك شهدا رفتیم، بعد مسجد پنج تن آل‌عبا(ع) و....

اما در نهايت با دو هدف عمده در مسجد ولي‌عصر(ع) زنجان متمركز شديم. يكي به علت اينكه اين مسجد، مخروبه مانده بود و نياز به مرمت و احيا داشت و ديگر اينكه حقيقتاً استقبال از مراسم به حدي بود كه مسجد بزرگي را طلب مي‌كرد. جوانان هيئت با همت و پشتكار خودشان ابتدا شبستان‌هاي مسجد را مرمت كردند و ادامه كار مرمت موجب عزت، بركت و تعالي مجموعه شد. دل‌ها و روح‌ها هم احيا شدند و در حال حاضر صفا و صميمت حاكم در مجموعه حقيقتاً ستودني است.

اعضای مدیریتی هیئت را چگونه و بر اساس چه نیازی و از کجا انتخاب می‌کنید؟ بچه‌های هیئت را چگونه و با چه شرایطی جذب می‌کنید؟ هم اکنون چه تعداد شرکت کننده در مراسمتان دارید؟

 اعضاي محوري، هیات امنا، اعضاي اصلی، متوليان برنامه‌ها و... از تعابيري است كه به اعضاي مديريتي اطلاق مي‌شود. بچه‌هایی که اینجا در هیات کار می‌کنند، اغلب اشخاص فطري، صبور، پرهمت، با تحصيلات عالي و داراي شرح صدرند كه بر اساس جهان‌بيني درست و صفاي باطني كه دارند انتخاب شده‌اند و همين تشخيص دقيق، در امنيت و ثبات برنامه‌ها مؤثّر بوده است.

شكر خدا اغلب بچه‌هاي مجموعه ما تحصيلات عاليه دارند و از روحية خوبي برخوردارند. در اين ميان وجود بزرگاني مثل حضرت آيت‌الله خاتمي امام جمعه محترم شهر زنجان، همچنين حجت‌الاسلام رحيمي امام جمعه محترم ابهر، حجت‌الاسلام ناجي، حجت‌الاسلام نقي‌لو، حجت‌الاسلام الماسي و ... كه گاه به عنوان سخنران در مناسبت‌ها حضور يافته و حاضرين را به سيره ائمه معصومين(ع) آشنا مي‌سازند، بسیار تاثیرگذار و مهم است. این بزرگواران راهنماياني هستند كه مسير رو به تعالي را براي هيئت فراهم مي‌كنند.

اما هيئت با برنامه‌هاي جانبي از جمله برگزاري اردوها، برنامه‌هاي هنري، ورزشي، كلاس‌هاي معرفتي و ICDL  و ... برای جذب جوانان برنامه‌ريزي كرده است.

برنامه هفتگی و دائمی هیئت شما که در طول سال همواره برگزار می‌شود، چیست؟

زمان مراسم سه‌شنبه شب‌ها از ساعت 30/8 الي11 شب در مسجد ولي‌عصر(عج) واقع در كوي باشگاه زنجان است. این برنامه حدوداً 17 سال محل ثابت برنامه‌هاي هيئت است و مخاطبان فراوانی دارد.

مهم‌ترین برنامه‌هایی که فکر می‌کنید از موفق‌ترین دستاوردهای هیئت شما بوده، چیست؟

اگر خداوند قبول کند، بهترین برنامه ما برگزاري مراسم در ايام فاطميه است كه از سال 1370 كليد خورد و مي‌توان گفت اين هيئت يكي از طلايه‌داران برگزاري این مراسم در شهر زنجان است. برپايي مراسم زيارت عاشورا (از عاشورا تا اربعين حسيني به مدت چهل صبح) كه زينت آن تركيبي از بزرگترها، جوانان و بعضاً كوچكترها است. در این برنامه مردم عزادار زنجان، چهل روز با سينه‌اي داغدار و چشماني اشكبار و همنوا با كاروان زائران كربلا، منزل به منزل مي‌روند تا در اربعين حسيني ياد و خاطرة حماسه‌سازان كربلا را زنده كنند.

مراسم عصر عاشورای هیات ما هم با جلوه ملكوتي و معنوي خاصي برگزار مي‌شود. دسته حماسي شب عاشوا كه در نوع خود دسته عظيمي است كه با حضور جوانان پرشور و مردم در مسير تشيیع پيكر شهدا (از مسجد جامع تا مزار شهدا) برگزار مي‌شود. اين برنامه حالت رزمي، حماسي و عاطفي داشته و شورانگيز است و با سوز عاطفي توسط مداحان (به خصوص برادر بزرگوار حاج سيد محمود حسيني) و برگزاركنندگان به حقيقتِ شب عاشورا پيوند مي‌خورد. در آخر هم خيل حاضرين با حضور در تربت پاك شهيدان، با آنها تجديد ميثاق مي‌كنند. اين مراسم برگرفته از فرهنگ ناب عاشورا و انسان‌ساز است. برنامه هفتگي هيئت که سه‌شنبه‌ها با حضور سخنرانان انجام مي‌شود هم از جمله برنامه‌های موفق ماست.

علاوه بر اینها برنامة ورزشي مثل پياده‌روي، كوهنوردي، دوچرخه‌سواري و... هم داریم که جوانان مخاطب اصلی آن هستند. نکته مهم در برگزاری این برنامه، احياي فرهنگ سحرخيزي برای جوانان و نوجوانان است.

فعاليت تيم دوچرخه‌سواري آفاق و حركت گروه كوهنوردي كه چند سال است به صورت جدي فعال هستند.

علاوه بر اینها اردوهاي زيارتي و سياحتي هم برای بچه‌های هیات برگزار می‌کنیم.

البته در حال حاضر از اعضاي هيئت، چند نفر در حوزة نويسندگي، كارگرداني، تصويربرداري و تئاتر فعاليت دارند به طوري كه در حوزه كودك و نوجوان و همچنين مخاطب عام، بيش از 20 جلد كتاب از طرف اعضا تأليف شده است.

از نگاه یک مدیر باسابقه در زمینه فعالیت‌های فرهنگی لطف کنید تعریفی جامع و کامل از هیئت و اهداف هیئت بیان کنید.

يك هيئت خوب، هيئتي است كه به آموزه‌هاي عزاداري واقف بوده و درس‌هاي عاشورا را خوب بفهمد. اعضاي يك هيئت خوب بايد سيره امامان معصوم(ع) را در زندگي فردي و اجتماعي خود پياده كنند و هيچ‌گاه به هيئت به عنوان هدف ننگرند. هدفشان فطرت توحيدي و سفر به اوج و تعالي باشد. اينجاست كه شما مي‌بيند اعضاي حاضر حتي در كارشان برخورد مسئولانه و متعهدانه دارند و كار مراجعان را سرسري نگرفته و با معيارهاي اخلاقي انسانيت را معنا بخشيده و شرافت و عزت خود را به تملّق و چاپلوسي نيالوده‌اند. در يك جمله كلي و هدفدار، يك بچه هيئتي هميشه با شهيدان سرزمين رشادت‌ها، پيماني ازلي دارد و به خاطر زلالي روحش، قلبش مملو از عشق به سيدالشهدا(ع) است. بر همين اساس دنبال شهدا و انسان‌هاي خوب مي‌گردد تا به فطرت الهي خود لبيگ گويد.

در ماه محرم هیئت بهترین طریق برای معرفی و رسیدن به اهداف قیام حضرت سیدالشهدا(ع) است. چه بایدها و نبایدهایی باید در این تجمع‌ها رعایت شود؟

اولين شعار حضرت سيدالشهدا(ع) در قيام خود، احياي مكارم اخلاق و فضايل انساني است. رسول‌الله(ص) فرمودند: «اِنّي بُعثتُ لاتمم مَكارِم الاخلاق»

در همه تجمع‌هاي حسيني بايد فضيلت و معيارهاي اخلاقي در رأس باشد تا شكوه و عظمت اين نهضت، بيشتر نمايان شود.

هیئت شما چه پتانسیل‌ها و چه آفت‌هایی دارد؟

حضور فرزندان معظم شهدا، برادران شهدا و پدران شهدا از پتانسيل‌هاي خوب مراسم‌های ماست. اكثر اعضاي محوري قبل از حضور در هيئت، با شهدا سر و سري داشته‌اند؛ «ياد باد آن صحبت شب‌ها كه با نوشين لبان/ بحث سرّ عشق و ذكر و حلقه عشّاق بود»

آموختن درس خلوص، ايثار، تواضع، انسانيّت، متانت، بصيرت و آينده‌نگري همه و همه در مكتب شهدا امكان‌پذير است و از ويژگي‌هاي يك هيئت است. در هيئت‌ها نام و ياد شهيدان هميشه چراغ راه حركت‌ها بوده و هر هيئتي که بخواهد در صراط مستقيم باشد و همواره با بصيرت راه بپيمايد، بايد به شهيدان اقتدا كند.

اما مهمترین آفتی که ممکن است گریبان‌گیر ما شود این است که اگر در مسير برنامه‌هاي هفتگي نوآوري ايجاد نشود، ممكن است مراسم‌ها به نوعي عادت تبدیل شوند و اين خود آفت است. خوشبختانه و شكر خدا دست‌اندركاران هیات، توجه كافي به اين مقوله داشته و دارند و تلاش می‌کنند با نوآوری‌هایی این عادت را از بین ببرند.

هیئت فاطمیون در زمینه مسائل مالی به صورت خصوصی و مردم نهاد عمل می‌کند؟ چگونه از پس هزینه های خود برمی‌آیید؟ از کجاها کمک مالی دریافت می کنید؟ آیا درآمدزایی را در برنامه کاری هیئت و اهدافتان دارید؟

مسائل مالي هيئت فقط از طريق اعضا به صورت ماهانه و گاه از طريق نذوراتي كه شركت‌كنندگان مي‌دهند، جمع‌آوري مي‌شود، حتي شب شام غريبان حضرت زهرا(س) كه بيش از 3 هزار شام نذري احسان مي‌شود، معمولاً هزينه‌اش را خود حاضرين پرداخت مي‌كنند. اخيراً مبلغ 16 ميليون تومان برای سیستم صوتی هیات هزينه شد كه خود اعضا تقبّل كردند. كمك گرفتن از ساير ارگان‌ها و ادارات در اين هيئت معمول نبوده و نيست و انشاء‌الله نخواهد شد.

آیا در حال حاضر هیئت شما شعبات دیگری هم در سطح استان یا خارج از آن دارد؟

مستقيماً شعبات ديگري ندارد اما هيئت‌هاي نوپا و تازه تأسيس شده در شهر كه اغلب بر آمده از بچه‌های بسيج و وارثان شهدايند، با هيئت فاطميون پيوند فطري دارند. يعني اعضاي محوري آنها اغلب در اين مراسم به رشد و تعالي رسيده و اكنون مستقل برنامه برگزار مي‌كنند. اصلا اين يكي از اهداف هيئت ما بوده و تكثیر برگزاري اين گونه مراسم‌ها را در شهر نعمت و لطف الهي مي‌دانیم.  هنوز هم مداحان و ذاكرين هيئت‌های جديدالتاسيس در مناسبت‌هاي خاص هيئت فاطميون حضور پيدا مي‌كنند و به لطف خدا و ائمه(ع) و صفاي باطن خادمين اين مجموعه، هیات فاطميون در جمع چند هيئت، نقش محوري دارد. در حال حاضر هم به جهت برنامه‌ريزي دقيق و حساسيت در اين حوزه و استمرار از روح بلند امام(ره) و شهيدان در هيئت‌هاي نوپا، اين پيوند فطري محفوظ است.

اگر هيئت‌های قدیمی‌تر تجربه‌ها و داشته‌هاي خالص خود را در اختيار دیگران قرار دهند، بتوانند همان را سينه به سينه به نسل‌هاي بعدي منتقل كنند به نظرم كار عظيمي در اين حوزه انجام گرفته است.

در راستای پیشبرد اهدافتان و ارتقای کیفی فعالیت‌هایتان نیازمند چه کمک‌ها یا خدماتی هستید؟

به نظرم بهترين كمك، همان حمايت عاطفي و روحي بزرگان است كه نبايد هيئات حسيني احساس غربت كنند. شكر خدا تركيب سني افراد مسن، جوان و كم سن و سال در اين هيئت، موجب پويايي آن شده است.