قضاوت کردن بدون دیدن فیلم‌ها باعث رنجش می‌شود

به گزارش حلقه‌وصل: سی‌و‌ششمین جشنواره فیلم فجر از یک روز دیگر کار خود را شروع می‌کند؛ جشنواره‌ای که خیلی‌ها به آن امید بسته‌اند و بسیاری هم به آن امیدی ندارند. جشنواره‌ای که با حذف چند بخش باعث اعتراض اهالی سینما شد؛ اما باز در مقابلش یکسری افراد بودند که از این اتفاق راضی بودند. سی‌و‌ششمین جشنواره فیلم فجر اسامی بزرگی را امسال را به همراه می‌کشد؛ اما در مقابل هم باز اعتراض‌هایی از سوی اشخاص معروف و شناخته شده سینما وجود داشت که چرا نام‌شان از جشنواره حذف شده است. ابراهیم حاتمی‌کیا، بهرام توکلی، روح ا... حجازی، پرویز شیخ‌طادی، احمدرضا معتمدی، حمید نعمت‌ا...، هومن سیدی، مهران احمدی، بهروز شعیبی و ... اسامی‌ای هستند که برای این دوره از جشنواره قرار است به رقابت بپردازند. باید دید 22 بهمن ماه سیمرغ‌های این دوره از جشنواره بر شانه‌های کدام فیلم‌ها می نشینند. برای اینکه از حال و احوال این دوره از جشنواره باخبر شویم، سراغ برخی اهالی سینما رفته‌ایم و از آنها درباره ادوار جشنواره فیلم فجر و همین طور جشنواره سی وششم پرسیده‌ایم.

جشنواره فیلم فجر راهش را ادامه می‌دهد

داریوش ارجمند، بازیگر:

جشنواره فیلم فجر سال‌هاست که دارد به کار خود ادا‌مه می‌دهد و پیش می‌رود. چیز خاصی نمی‌شد درباره این جشنواره گفت؛ جز اینکه فیلم فجر همچنان دارد کارش را ادامه می‌دهد و با شروع جشنواره امسال باید دید که چه فیلم‌هایی می‌آیند تا بتوانیم سال آینده سینمای ایران را حدس بزنیم. اما حرف کلی من درباره این جشنواره این است که جشنواره فیلم فجر دارد راهش را می‌رود و باید دعا کنیم راهش را درست برود.

کاش بخش جنبی جشنواره حذف نمی‌شد
جمال شورجه، کارگردان:

نفس برگزاری جشنواره فجر خوب است. در‌واقع ارزیابی‌ها در مورد تولیدات سالانه سینما در ایام جشنواره توسط کارشناسان و منتقدان صورت می‌گیرد که روی ظرفیت‌های سینما‌ برای اکران نیز اثر می‌گذارد. قاعدتا این زمان مناسبی است علی‌رغم اینکه تعداد کمی فیلم برای بخش مسابقه انتخاب می‌شوند. امسال هم که ظاهرا بخش جنبی برداشته شده است و دیگر مصادف شده‌ایم با تعداد اندکی از این تولیدات سالانه. یعنی در نهایت یک چهارم تولیدات سالانه سینمای ایران را داریم.  در این میان ارزیابی دقیقی نمی‌توان از کم و کیف فیلم‌ها و عرضه آنها داشت؛ چون تعداد کمی داریم. اما فیلم‌هایی که به جشنواره می‌آیند باید ساختار و محتوای مناسبی داشته باشند. بنابراین به عبارتی اتفاقی که در جشنواره امسال می‌افتد، نمی‌تواند ارزیابی دقیقی از سینمای سال آینده به ما ارائه بدهد. سال‌های گذشته فیلم اولی‌ها را داشتیم اما امسال در بخش مسابقه فقط شاید سه مورد فیلم اولی داشته باشیم. به نظر می‌رسد اگر بخش جنبی جشنواره حذف نمی‌شد بهتر بود؛ چراکه می‌شد سینمای 97 را بهتر ارزیابی ‌کرد یا اگر بخش اولی‌ها هم حذف نمی‌شد بهتر بود. الان کارگردان‌های فیلم‌اولی دارند با کارگردان‌های تراز اول سنجیده می‌شوند.  قاعدتا کارگردان‌های حرفه‌ای سرمایه‌گذارهای بهتری دارند و هزینه‌های بیشتری هم خرج فیلم‌هایشان می‌شود. بنابراین کارگردان‌های فیلم اولی نمی‌توانند در این کورس رقابتی هزینه‌ها قرار گیرند. باید با دقت بیشتری در این زمینه عمل می‌کردیم. این تصمیم‌گیری‌ها شاید کمی عجولانه باشد. البته شاید هم برای صرفه‌جویی در هزینه‌ها این کار انجام شده است.

در عین حال یکی از موارد مهم دیگر این است که از اهمیت جشنواره هم کاسته می‌شود. بالاخره این جشنواره برای بزرگداشت انقلاب اسلامی برگزار می‌شود و نباید کاری کنیم که از اهمیت آن کاسته شود. بخش بین‌الملل هم که حذف شده است. این هم یک مساله دیگر است و آدم احساس می‌کند دارند پر و بال جشنواره فیلم فجر را می‌چینند. می‌ترسم روزی یک شیر بی‌یال و دم از این جشنواره باقی بماند. به نظرم می‌رسد باید دقت و بررسی بیشتری شود. مزایای این کوچک برگزار شدن جشنواره را بگویند تا همه بدانند و نظر بدهند. در مورد فیلم‌های دفاع مقدس و مقاومت امسال باید بگویم که این جشنواره قرابتش با انقلاب اسلامی و دفاع مقدس و همین‌طور مقاومت اسلامی مشخص است. باید در این جشنواره به مضامین ارزشمند و انقلابی پرداخت.

تولیدات سینمایی ما به کارهای آپارتمانی تبدیل شده است. به نظر می‌رسد زیاد از حد این آش دارد شور می‌شود. باید مقداری در این زمینه تجدید نظر کنیم. امسال شنیدم فیلم‌های خوب زیاد است. حریف‌ها همه قدر هستند و به نوعی اکثر فیلم‌ها، چه در ساختار، چه در محتوا حرف برای گفتن دارند.  در کل فیلم‌های دفاع مقدس و مقاومت امسال می‌توانند حرف‌های خوبی برای گفتن داشته باشند. هر چقدر سینمای ما فیلم‌های ارزشمند دفاع مقدس و مقاومت اسلامی بیشتر داشته باشد می‌تواند تاثیرگذارتر باشد.  فیلم‌های امسال که در این زمینه کار کرده‌اند می‌تواند کمبودهای چند سال اخیر ما را مرتفع کند. توجه به این فیلم‌ها در حوزه داوری نیز برای سرمایه‌گذاری بااهمیت است.

جشنواره امسال کم حاشیه است

دانش اقباشاوی، کارگردان:

جشنواره فیلم فجر یکی از دستاوردهای مهم و تاریخ‌ساز انقلاب و یک ثروت فرهنگی است. جشنواره فیلم فجر یک اتفاق نیست؛ یک داشته فرهنگی است. به این خاطر که علاوه‌بر اینکه به شکل سینمایی داریم جشن‌های انقلاب را برگزار می‌کنیم مهم‌تر از آن، این است که میزان و شاخصی برای کیفیت سالانه سینمای ایران است؛ یعنی بسیار فرصت ارزشمندی برای سینماگران است و در نبودنش سینمای ایران مساله مهمی را کم دارد.
بودن جشنواره فجر باعث می‌شود سینما چون در معرض نقد خواص قرار می‌گیرد بسیار خوب و مناسب باشد.
جشنواره فجر سالیان سال است، از زمانی که ما کودک بودیم، برگزار می‌شود. در کل همیشه احساس می‌کردم در دل سرما مردم با سینما آشتی کرده‌اند و چقدر خوب که در شهرستان‌ها هم فیلم‌ها را می‌بینند.
من دورادور اسم فیلم‌های جشنواره امسال را شنیده‌ام. می‌توانم بگویم این جشنواره با توجه به نوع مدیریتی که شاهدش هستم کم‌حاشیه است. بالطبع فیلم‌های کم‌حاشیه هم در جشنواره حضور دارند و برای همین شاهد فیلم‌های پاکیزه‌ای هستیم.
از لحاظ تنوع آثار هم باید بگویم از همه طیف‌های فکری و سلیقه‌ای در جشنواره حضور دارند؛ از فیلم‌های دفاع مقدس تا سینمای اجتماعی و کمدی. هر کدام از این فیلم‌ها نماینده حوزه خودشان هستند. امیدوارم هر سال جشنواره را پویاتر و بهتر ببینیم.

قضاوت کردن بدون دیدن فیلم‌ها باعث رنجش می‌شود

 ابراهیم شیبانی، کارگردان :

علی‌رغم اهمیت جشنواره فیلم فجر به عنوان مهم‌ترین فستیوال داخلی سینمای ایران، به دلیل کارشناسی‌های بعضا غیر‌تخصصی و غیر‌فنی و لحاظ کردن سلیقه شخصی‌، در چند سال گذشته بیشتر شاهد یک دورهمی سینمایی بوده‌ایم تا برپایی فضای رقابتی و جدی‌. اینکه برخی از فیلمسازان آثارشان را به جشنواره ارسال نکرده اند - به بهانه ناتمام بودن- درحالی‌که همزمان در فستیوال‌های خارجی اکران می‌شوند، دلیل متقن همین موضوع است؛ اینکه فیلمساز یا تهیه‌کننده‌، جشنواره فجر را اولویت اول خود در نظر نمی‌گیرد به عوامل بسیاری از جمله داوری‌های غیراصولی برمی‌گردد که بعضا بدون دیدن کامل یک فیلم به قضاوت آن نشسته‌اند. این کار باعث دلخوری و رنجش بسیاری از فیلمسازان شده است. از دیگر ایرادات‌، اکران 15 یا حتی 20 مرتبه یک فیلم در جشنواره است که در هیچ کجای دنیا سابقه ندارد و اغلب به اکران عمومی آن آسیب می‌رساند. اشکال دیگری که از نظر بنده وارد است، تغییر هر ساله دبیر جشنواره است. این هم شبیه بقیه مدیریت‌های کوتاه‌مدت! بدون چشم‌انداز و اغلب هر سال با تغییر سیاست‌های جشنواره همراه است. یک‌سال بخش ویدئو وجود دارد و سال بعد حذف می‌شود یا یکباره بخش فیلم کوتاه با وجود جشنواره‌های متعدد و تخصصی مخصوص به خود، به جشنواره فیلم فجر اضافه می‌شود. اشکال اساسی‌تر اینکه، عموما تعدادی از فیلم‌هایی که در جشنواره مورد داوری قرار می‌گیرند ، بعدا دچار ممیزی شده یا توقیف می‌شوند. به عبارتی گویا بخش نظارت و ارزشیابی وزارت ارشاد تازه بعد از نمایش فیلم‌ها در  جشنواره فجر دست به قلع و قمع می‌زند.  متاسفانه‌، همه مشکلاتی که نام بردم به علاوه نگاه‌های فراجناحی و سلیقه‌ای که مثلا کدام فیلم از طرف کدام ارگان دولتی حمایت می‌شود و از این دست، جشنواره را از فرم بایسته و شایسته خودش خارج کرده و از اعتبار آن کاسته است‌، چنان‌که بسیاری از فیلمسازان اتمام فیلم‌هایشان را با تاریخ شروع فستیوال‌های خارجی و معتبری مثل برلین ، کن و ونیز تنظیم می‌کنند.

به جز فیلم حاتمی‌کیا بقیه فیلم‌ها در یک رده هستند

ضیاءالدین دری، تهیه‌کننده و کارگردان:

زمانی بود که کم و بیش از برگزاری جشنواره قبل از برگزاری آن اطلاع داشتیم؛ ولی الان این‌طور نیست. در این چند سال اطلاع چندانی نداریم که چه فیلم‌هایی می‌آیند تا در مورد آنها نظر بدهیم. جشنواره امسال مثل تمام جشنواره‌ها قابل پیش‌بینی نیست. شاید فقط بتوان در مورد فیلم «به وقت شام» ابراهیم حاتمی‌کیا پیش‌بینی‌هایی انجام داد؛ چون تنها فیلم پرهزینه امسال شاید این فیلم باشد، اما بقیه فیلم‌ها در یک رده هستند‌. بنابراین از نظر هزینه ساخت تقریبا فیلم‌ها در یک سطح هستند و باید دید در نوع ساخت و محتوا چه تفاوت‌هایی با هم دارند. الان قابل پیش‌بینی نیست و نمی‌توان با عنوان در مورد فیلم‌ها صحبت کرد؛ مگر در مورد کارگردانان باسابقه. البته امسال با توجه به اینکه تعداد این کارگردان‌ها زیاد نیستند نمی‌توان نتیجه درستی گرفت. مثلا قابل پیش‌بینی است که اگر داریوش مهرجویی، بهرام بیضایی و دیگرانی که در این عرصه کارکشته هستند، بیایند می‌شود نظر داد. برای مثال خانم حکمت با توجه به اینکه چند سال است از فضای سینما دور بوده نمی‌توان در مورد فیلم جدیدش حرف زد.

جشنواره  دچار دوگانگی است

ابوالحسن داوودی، کارگردان:‌

جشنواره فیلم فجر‌، جشنواره‌ای است که در سینمای ایران جا افتاده و همیشه هم حواشی و جذابیت‌های خودش را داشته است. امسال هم تفاوت چندانی با جشنواره‌های سال قبل ندارد. جشنواره همواره مشکلاتی داشته است که ناشی از تعریف کلی است. تعریف کلی دچار اغتشاش و دوگانگی است که خیلی از این حواشی را به وجود می‌آورد. این مساله مربوط به الان و سال قبل نیست؛ یک بحث کلی و قدیمی است. اما بحث دیگر این است که جشنواره طی 35 سال به عنوان یک مراسم سالانه، که برای سینما برگزار می‌شود، پذیرفته شده است. تصوری که سینماگران و دولتی‌ها از این جشنواره دارند باعث اختلاف می‌شود. از لحاظ من امسال خیلی تفاوت عمده‌ای با سال های قبل نداشته باشد. اینکه فیلم‌های کمتری در جشنواره پذیرفته شده‌اند، کار درست‌تری است. نمی‌شود جشنواره را قبل از برگزاری قضاوت کرد. وظیفه اصلی سینما نشان دادن مشکلات و مصائب سینما نیست. این یکی از توانایی‌هاست که می‌تواند بروز یابد. بحث اصلی این است که چقد‌ر مسائل اجتماعی سینمای ایران با درام و قصه توانسته است ترجمه شود و چطور توانسته با تماشاگر ارتباط برقرار کند. در همه دوره‌ها این نقطه قوت وجود داشته است. خیلی از فیلم‌ها در این سال‌ها با این روند توانسته‌اند سوژه‌شان را به زبان سینما ترجمه کرده و با مخاطب عام ارتباط خوبی برقرار کنند‌. اما در خیلی موارد هم دیده‌ایم فیلم‌هایی ساخته شده‌اند که یا فیلم‌های زیادی روشنفکرانه‌ای بوده اند یا خودآگاه و ناخودآگاه با نگاهی به سلیقه جشنواره‌های خارجی ساخته می‌شوند. شخصا خیلی شخصا موافق اینها نیستم. خودم وقتی فیلمی را شروع می‌کنم اول به تماشاگر فیلم نگاه می‌کنم تا بتوانم سلیقه مخاطب عام را اقناع کنم. اما مساله مهم‌تری که وجود دارد اینکه سعی کنم از سقف سلیقه مخاطبم شروع کنم و به کف سلیقه او فکر نکنم. مثل خیلی از فیلم‌های تجاری که در حال حاضر می‌بینیم و در سینما وجود دارند.

سینمای ملی یعنی دیدن همه ایران نه فقط تهران
مجید مظفری، بازیگر:

هر جشنواره‌ای نشانه رشد فرهنگی جامعه است؛ مخصوصا جشنواره‌های هنری. جشنواره فیلم فجر هم جای خودش را باز کرده و بسیار مطرح است. فکر می‌کنم که سال به سال هم بهتر می‌شود. تنها مشکل جشنواره ما در دهه اخیر این است که فیلم‌ها فقط در تهران ساخته می‌شود. اگر فیلم‌های دهه 60 و 70 را نگاه کنید متوجه می‌شوید از جای جای ایران فیلم ساخته شده؛ یعنی در این دوره هنرمندان شهرستانی کار می‌کردند یا هنرمندان تهرانی به شهرستان‌ها می‌رفتند و فیلم می‌ساختند. بنابراین در جمع شما یک سینمای ملی دیده می‌شود؛ سینمایی که تمام اقوام مختلف در آن حضور داشتند ولی الان بیشتر این فیلم‌ها در تهران ساخته می‌شوند و این کمی نگران‌کننده است. اما در کل این جشنواره خوب است و رقابت خوبی هم صورت می‌گیرد. در بحث مدیریت جشنواره هم باید گفت همه مدیران تلاش‌شان این است که جشنواره خوبی را برگزار کنند. اگر کم و کاستی هم دیده می‌شود جزء تجربه می‌شود. شکوه این جشنواره و استقبال مردم و جمع شدن هنرمندان خیلی می‌تواند خاطره‌های خوبی برای برگزاری این جشنواره باشد. از جشنواره و فیلم‌های امسال اطلاع چندانی ندارم؛ اما با توجه به شنیده‌ها و کارگردان‌هایی که امسال آمده‌اند جشنواره خوبی خواهد شد. البته باید استقبال مردم و فیلم‌ها را دید تا بتوان در مورد آن نظر داد. همه کسانی که به جشنواره می‌آیند می‌خواهند فیلم خوبی را ارائه دهند و جایزه بگیرند. این شور و شوق و کنار هم بودن می‌تواند بسیار جذاب باشد.

منبع: فرهیختگان