چرا کار کودکان مذموم است؟

به گزارش حلقه وصل، به تازگی کتاب «حمایت از حقوق کودکان در اسناد سازمان ملل متحد» تالیف محمدمهدی سیدناصری توسط کتاب‌های متمم واحد حقوق و روابط بین الملل موسسه نشر و تحقیقات ذکر با شمارگان ۵۰۰ نسخه، ۲۰۶ صفحه و بهای ۳۶ هزار تومان منتشر شد.

امروز ۲۲ خرداد روز جهانی مبارزه با کار کودکان است. روزی که از مدت تصویب آن در مجامع جهانی سال‌های چندانی نمی‌گذرد. به همین مناسبت سیدناصری یادداشتی را برای مهر ارسال کرده است.

محمدمهدی سیدناصری، مولف این کتاب دکترای حقوق دارد و یکی از دغدغه‌های او ساده سازی زبان پیچیده حقوقی است. از میان دیگر کتاب‌های منتشر شده او می‌توان به این موارد اشاره کرد: «مقررات حاکم بر معاملات اوراق بهادار در ایران و امارات»، «سازمان ملل متحد را بهتر بشناسیم: ۹۳ پرسش و پاسخ درباره‌ی سازمان ملل متحد به انضمام متن منشور سازمان ملل متحد»، «قتل ناشی از اشتباه در حقوق کیفری: ماهیت و ضمانت اجرای قتل ناشی از اشتباه در حقوق کیفری ایران»، «گروه ویژه اقدام مالی (FATF) را بهتر بشناسیم: ۴۸ پرسش و پاسخ درباره گروه ویژه اقدام مالی به زبان ساده» و «دیوان بین‌المللی دادگستری را بهتر بشناسیم: ۴۸ پرسش و پاسخ درباره دیوان بین‌المللی دادگستری به انضمام متن اساسنامه دیوان بین‌المللی دادگستری». در ادامه با یادداشت او همراه شوید:

روز جهانی مبارزه با کار کودکان روزی است که برای افزایش آگاهی و فعالیت در زمینه جلوگیری کار کودکان از سوی سازمان بین‌المللی کار پیشنهاد شده است. این پیشنهاد نخستین بار در سال ۲۰۰۲ میلادی و پس از تصویب کنوانسیون حداقل سن کار و کنوانسیون بدترین شکل‌های کار کودکان صورت گرفت. روز جهانی مبارزه با کار کودکان هر ساله در ۱۲ ژوئن (۲۲ خرداد) بزرگ داشته می‌شود و هدف آن جلوگیری از کار کودکان به هر شکلی است.

اولین و مهمترین حق هر کودک، حق بقاست که به معنای برطرف کردن نیازهای اولیه کودک است. کودکان نیازمند حفاظت شدن در مقابل صدمات و آزارهای جسمی و روحی هستند. کودکان حق دارند علاوه بر نیازهای اساسی‌شان بقا و امنیت را که شامل حقوقی است که به آنها امکان می‌دهد تا از دوران کودکیِ شاد و غنی لذت برده و بتوانند به بزرگسالانی قدرتمند، مستقل و مسئول بدل شوند، داشته باشند.

پیمان‌نامه حقوق کودک یک کنوانسیون بین المللی است که حقوق مدنی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کودکان را بیان می‌کند. کنوانسیون حقوق کودک که در سال ۱۹۸۹ میلادی (آبان ماه سال ۱۳۶۸ هجری شمسی) به تصویب بسیاری از کشورهای رسید، در ۵۴ ماده نوشته شده و همه ابعاد حقوق کودک را مورد تاکید قرار داده است.

ایران نیز در اسفند ماه سال ۱۳۷۲ هجری شمسی با تصویب مجلس شورای اسلامی به کنوانسیون حقوق کودک ملحق شد. از نظر این کنوانسیون کودک به افراد انسانی زیر ۱۸ سال اطلاق می‌شود. از شناخت حقوق کودک در جوامع بشری زمان زیادی نمی‌گذرد. این یک حقوق نوپا و نوظهور است و بشر هنوز به تمام زوایای آن آگاهی نیافته است. البته به تدریج ابعادی از این حقوق در حال کشف و توسعه است تا به حدی به تکامل خود نایل شود.

پدیده کار کودک را جهان امروز نمی‌پذیرد؛ بدین دلیل که کار کودک کودکان را از دوران کودکی از منزلت، پتانسیل و جایگاه انسانی‌شان محروم می‌سازد و برای رشد فیزیکی و روانی آن زیان آور است. کار کودک اغلب در زمینه‌هایی مانند کشاورزی، محیط‌های شهری، کارهای ساختمانی، ماهیگیری، کارهای صنعتی و تولید و مستخدمین خانگی رخ می‌دهد.

عوامل مختلفی همچون فقر و خلاءهای قانونی منجر به کار کودک می‌شوند. کار کودکان پیامدهای مختلفی همچون پیامدهای‌های منفی فیزیکی، روانی و اجتماعی با خود به همراه دارد. کودک به عنوان یک انسان دارای حقوق اساسی و مشترک با سایر انسان‌هاست. حقوقی که از آنها به عنوان حقوق بشر یاد می‌شود.

با این وجود ضرورت حمایت از حقوق کودکان بنا به دلایلی همچون ناتوانی آنها در محافظت بهینه از خود، حساسیت و لطافت روحی آنها و آسیب پذیری‌شان دو چندان می‌شود. یکی از این حمایت‌ها، محدود کردن کار کودک و در نهایت دستیابی به منع کار کودک است. در واقع گستردگی کار کودک در کشورهای گوناگون جهان موجب شده است تا برخورد با کار کودک و پیشگیری از استثمار کودکان به یکی از مهمترین ابعاد حمایت از حقوق کودک در حقوق بین الملل تبدیل شود.