نگرانی تهیه‌کننده کودکِ تلویزیون از فضای‌مجازی

به گزارش حلقه وصل، این روزها که کرونا با زندگی ما عجین شده، بیش از پیش به ابزارهای رسانه‌ای نیازمندیم؛ خانواده‌ها بیشتر به دنبال محصولات امنِ فرهنگی و هنری‌اند و چه جایی بهتر از تلویزیون جمهوری اسلامی که هر شب سریال‌ و در ساعات مختلف هم برنامه‌های مختلفی را درنظر می‌گیرد و انصافاً در این ایام باید در کنار خسته نباشید به پزشکان و پرستاران و جامعه پزشکی، به برنامه‌سازان و سریال‌سازان تلویزیونی خداقوت بگوییم. اما از طرفی رفتارهای خارج از عرفِ فضای‌مجازی، هنرمندان عرصه کودک را در تلویزیون هر روز نگران‌تر از روز گذشته می‌کند. 

رفتارها و مفاهیمی که کودک را گرفتارِ ابهام و تناقض می‌کند. مهدی نیک‌روش تهیه‌کننده قدیمی کودک در تلویزیون اعتقاد دارد باید پدر و مادر در وهله اول کنار فرزندشان‌ باشند و نگذارند مخاطب با فضای‌مجازی تنها بماند. چرا که اتفاقات خارج از عرف ذهن بچه‌ها را دچار انحراف می‌کند. البته در تلویزیون هم گرفتار برنامه‌سازی‌ها و فیلمسازان کودک اند که بیشتر واژگان، سوژه‌ها و ارتباطاتشان را برای بزرگترها می‌نویسند و اجرا می‌کنند؛  به نام کودک روی پرده و یا به قابِ سیما می‌آید اما بیشتر استفاده‌اش برای بزرگترهاست.

یکی از نکاتی که بسیاری از کارشناسان اعتقاد دارند خانواده‌ها نباید اجازه بدهند کودکان‌شان هر کارتنی را ببینند؛ این عبارتی است که بسیاری از روانشناسان اجتماعی و مشاوران کودک به خانواده‌ها گوشزد می‌کنند؛ چرا که تلویزیون با عدم حمایت لازم از تولیدکنندگان کارتون‌ها و انیمیشن‌های داخلی به سراغ پخش انیمیشن‌ها و کارتون‌های خارجی رفته که با فرهنگ و سبک زندگی کودکان ایران‌زمین مطابقت و تناسبی ندارد. ضرورت دارد که تحولات اساسی در مدیریت، برنامه‌سازی، اجرا و همچنین تولید و پخش برنامه‌های داخلی و خارجی در تلویزیون، شبکه کودک و همچنین دیگر شبکه‌هایی که صرفاً به پخش برنامه‌های آنتن پُرکن کودک اختصاص یافته‌اند ایجاد شود.

مونا فلسفی روانشناس کودک و نوجوان درباره هویت در خطر کودک به خبرنگار تسنیم  گفت: متأسفانه اتفاقی که در ایران می‌افتد و من به چشمم می‌بینم و با کودکان از خردسالی سر و کار دارم این است که ما یک فرهنگ شرقی اصیل داریم و از طرفی یک فرهنگ غربی هم از طریق رسانه القاء می‌شود. انگار آدم‌ها وسط این میدان گیر افتاده‌اند نه غربی‌اند و نه شرقی! یک طوری درگیر تهاجم فرهنگی شده‌اند و یا از طرفی آدم‌ها به گونه‌ای هویت‌شان به هم ریخته است و این به هم ریختگی هویت دارد. و این هویت‌بخشی از کودکی در کودکان ما شکل می‌گیرد و به سمت بزرگسالی می‌رود و اوضاع را بدتر می‌کند. چه خوب است که ما روی همه این‌ها نظارت داشته باشیم.

مهدی نیک روش این روزها قصد دارد در کنار ساخت سری جدید منم بچه مسلمان که عید نوروز از شبکه قرآن هر روز ساعت ۱۶ پخش می‌شود به سراغ برنامه‌ای جدید به نام آشپز کوچولو برود که از شبکه پویا پخش شود. او در این باره به خبرنگار تسنیم  گفت: ما آفتاب‌گردون و بچه‌مسلمان و حتی پاشو پاشو کوچولو را برای ایام نوروز از شبکه کودک و قرآن داریم اما منتظر تأمین بودجه‌ایم که برنامه‌ آشپز کوچولو را برای شبکه کودک بسازیم. برنامه‌ای به خردسالان آموزش تغذیه سالم می‌دهد و آداب درستِ غذا خوردن را نیز به این قشر می‌آموزد.

او درباره جزئیات این برنامه تلویزیونی، تأکید کرد: مجری این برنامه آرزو مقدم خواهد بود و البته کارشناس آشپزی داریم تا در این برنامه جامع بتوانیم از پایه، غذای سالم و ساده را بیاموزیم. هدف‌مان آشپزی نیست بلکه روی تغذیه جامعه ایرانی کار می‌کنیم که از این لاک نمک خوردن و روغن و غذای سرخ‌کردنی بیرون بیاییم و به سراغ غذاهای سالم به خصوص سبزیجات برویم. اتفاقی که در اروپا بیشتر به آن اهمیت می‌دهند غذاهای گیاهی است و باید برای برنامه‌سازی خردسالان و کودکان بیشتر وقت گذاشت. 

نیک‌روش همچنین درباره اتفاقات اخیرِ فضای‌مجازی که هر روز مستهجن‌تر و سخیف‌تر می‌شود بسیار ابراز نگرانی کرد که باید تمهیدی اندیشیده‌ شود که خصوصاً برای کودکان و نوجوانان هر روز خطرناک‌تر می‌شود. باید پدرها و مادرها بیشتر کنار بچه‌هایشان باشند و از طرفی مدارس و مراکز آموزشی و فرهنگی با تأمل و دقت بیشتری روی این مبحث کار کنند. به نظرمن تلویزیون مقصر اصلی نیست بلکه در این سال‌ها فضای‌مجازی باعث شده تلویزیون‌های دنیا آمار بینندگان‌شان کمتر شود. همان‌طور که می‌بینیم سریال‌های خانگی با بلیبوردهای گسترده‌ شهری‌شان گوی سبقت را گرفته‌اند و هر روز هم بیشتر می‌شوند. واقعاً شرایط تلویزیون سخت است و معمولاً هم از خودی و غیرخودی مورد هجمه قرار می‌گیرد. 

وی افزود: باید بودجه تولیدات رسانه‌ای برای کودکان را بالا ببرند و بیشتر به این قشر بها بدهند؛ همان‌طور که در کشورهای دیگر بیشتر روی خردسالان و کودکان کار می‌کنند که قشر پایه به شمار می‌روند. ما اینجا دست و جیغ و هورا می‌زنیم به جای اینکه باید به کودکان‌مان آموزش بدهیم چطور از فضای خطرناکِ مجازی استفاده کنند. در بازتاب‌هایی که داشته‌ام مادرها و پدرها از ما تشکر کردند. گفتند خدا خیرتان بدهد که می‌گویید بچه‌ها مسواک بزنند یا شیر بخورند. واقعاً این کارهای عادی و روزمره دارند فراموش می‌شوند. واقعاً به ما می‌گویند شما در برنامه این نکته‌ها را می‌گویید تأثیرگذار بوده و بچه ما گوش می‌دهد. واقعاً با خودم می‌گویم اگر این تأثیر هرچند کم و ناچیز را هم داشتیم که کودکِ ما پای سفره بنشیند همین هم باقیات و الصالحات است.