تهران: امیری اسفندقه: ادبیات فارسی همه اشعارش آیینی است/ شعر اخوان ثالث در مقام امام رضا(ع)

به گزارش حلقه وصل، شب شعر «مقام رضا» هم‌زمان با دهه کرامت و در آستانه میلاد با سعادت امام هشتم شیعیان، علی ابن موسی الرضا(ع) با حضور جمع کثیری از شاعران آیینی کشور، دوشنبه 9 مردادماه در فرهنگ‌سرای اندیشه برگزار شد.

قربان ولیئی نخستین شاعری بود که در این مراسم به شعرخوانی پرداخت. وی یک مثنوی از کتاب «زیارت‌نامه روح» خود انتخاب کرد که بخش‌هایی از آن به شرح زیر است:

صبح است و رسید نور نابی

از سینه بر آمد آفتابی

صبح است و شراب در خروش است

گوشم به ترنم سروش است

از باده خانگی خرابم

از لطف لطیف مستجابم

در معبد خویش می گدازم

در گلشن بی نظیر رازم

بی ناله نی فغان تنبور

رقصانم از این تلاطم نور

نوری که درخشش وجود است

نوری که نهفته در شهود است

نوری که عروج احمد از اوست

در هر طرفی از او هیاهو است

نوری که همین دقیقه جاری است

زیبایی این دل بهاری است

نوری که سماع هستی از اوست

این حال مدام مستی از اوست

نوری که به ساغر رضا ریخت

ساقی شد و محشری در انگیخت

میلاد عرفان‌پور شاعر بعدی بود که بخش هایی از شعر او را در زیر می‌خوانید:

این طرف مجاوران، آن طرف مسافران

پای سفره تو اند ، غایبان و حاضران

در پی تو رفته اند، رفته رفته شعرها

مانده زیر دین تو، واژه واژه شاعران

هیبت تو دیدنی است، شان تو شنیدنی است

بارها شنیده ایم، از تمام زائران

خیل پا برهنگان، بخشش تو دیده اند

در پی ات دویده اند، پا برهنه تاجران

باز دل شکسته‌ایم، در حرم نشسته ایم

مرحم تو رایگان، زخم های ما گران

علی داوودی شاعر دیگری بود که در این مراسم به شعرخوانی پرداخت. در زیر بخش‌هایی از شعر این شاعر با عنوان «پابوس» را می‌خوانید:

از در نه

از همین پنجره که هوایی ­تر است می­ آیم

چرا نه

وقتی بلند پروازترین ­ها

بال خود را گره می­زنند به قفس فال فروشی­ ها

چرا نه

وقتی کاسه دریا پر می­شود از آب سقاخانه

وقتی مردم

خرد و ریز در آئینه ها راه می ­روند

و چون ماهی قطعه قطعه در سقف جابجا می ­شوند

 نگاه می­ کنم به دشت طلایی
هیچ آهویی نیست!

صداها همه صیادند که به ضمانت تو

آمده ­اند چیزی شکار کند

دلی، گریه ­ای، شعری!

چرا نه

وقتی تلو تلو واگن ها

طبل ریز می­زند

و قطار سنگین و شادمان

در نقاره ­اش می­ دمد

وقتی هنوز کله انگور

کامم را تلخ می­ کند

در آیینه­ ها دقیق شوم و

دلهای شکسته را می­ شمارم

انگشت های اعداد تمام می­ شود و من هنوز تکرار یک حرفم

آسمان با بچه­ های نیم قدش

حیات­ ها را دور می­ زند

مُشتری سر از بازار رضا در می ­آورد

من پشت پنجره ­ای در کوچه شهید سلیمانی تهران

پر کبوتر جمع می­ کنم

و انگشت هایم بوی عطر سید جواد می­ دهد

مریم کلباسی نیز شعری برای حضرت معصومه (س) و شعری برای امام رضا (ع) خواند که بخش هایی از این اشعار در زیر آمده است:

دلم را می‌برد هر دم، نسیمی مهربان تا قم

خدا را شکر نزدیک است، راه اصفهان تا قم

اگر لازم شود کل جهان را دور خواهم زد

بفهمم باز راهی نیست از نصف جهان تا قم

و من هر وقت یاد حضرت معصومه می‌افتم

سوارم می‌کنند این ابرهای ناگهان تا قم

*

می‌نویسم در میان بغض و حسرت نامه‌را

باز دلتنگت شدم، بفرست دعوت نامه را

تا کبوترهای گنبد پستچی‌های من‌اند

می‌رسانم آسمانی‌تر به دستت نامه‌را

شهر من از مشهدت دور است و نزدیک است دل

دل خودش می‌آورد گاهی به سرعت نامه‌را

محمود اکرامیفر نیز شعری تقدیم به آستان حضرت امام رضا (ع) کرد.

علیرضا قزوه مدیر، مرکز آفرینش‌های ادبی حوزه هنری، نیز دیگر شاعری بود که در این مراسم به شعرخوانی پرداخت. شعر این شاعر آیینی به شرح زیر است:

السلام ای موسی طوس تجلّی السلام

یوسف افتاده در چاه خلافت ای امام

از مدینه تا خراسان کعبه دنبال تو بود

مرو را کردی مدینه، طوس را بیت الحرام

ای شبستان همیشه، ای نماز دائمی

ای خمستان مداوم، ای بهشت مستدام

باد و باران اند فرّاشان صحن ات روز و شب

ماه و خورشیدند دربانان کویت صبح و شام

در خراسان خور اگر آسان برآید لطف توست

ماه با شوق تماشای تو می آید به بام

خانه ات دارالسرور و قبله ات دارالقرار

کعبه ات دارالخلود و مشهدت دارالسلام

هر که خاکت را نبوید امن عیش او تباه

هر که صحن ات را نبوسد زندگی بر او حرام

سعی در صحن صفایت نیست کم از هروله

بوسه بر صحن شهیدت نیست کم از استلام

در حقیقت جمله عالم از رضا دم می زنند

صوفیان با هوی هوی و هندوان با رام رام

هر کجا هر سلسله بی نام تو یک مشت ننگ

هر کجا هر هروله بی شور تو یک مشت نام

اسوۀ عشقی و اسطوره سلامت می کند

زایر کوی تو فردوسی و رستم- پور سام-

این طرف مست کلامت ساقیان حیدری

آن طرف از تربت پاک تو می سازند جام

ای نماز ابرها در معبد چشمان تو

ای که باران های عاشق از تو دارند احترام

آسمان صبح نیشابور از انفاس توست

ای که در منظومۀ مشرق تویی ماه تمام

در ادامه برنامه محمدمهدی سیار، شاعر و ترانه‌سرای کشور، نیز به شعرخوانی پرداخت. شعر این شاعر به شرح زیر است:

من در کمال صحت عقل
وقف صحیح شرعی کردم
دلتنگی بدون دلیل غروب را
دلبازی دو منظره:

دریا و آسمان
-دریا و آسمان شمال و جنوب را-
موسیقی سه گاه مقدس را:
گاهِ تکان برگ
در بارش نسیم

گاهِ وزیدن
باران ناگهان
گاهِ طلوع عصر...
وقف صحیح شرعی کردم

اکنون را
و آنچه را که ذکر شد اینجا
وقف تلاوتِ
یاد تو مهربان
امضای واقف امضای شاهدان

ناصر فیض، شاعر طنزپرداز، نیز شعر طنزی در حال و هوای زیارت حرم امام رضا (ع) با عنوان «زائر آواره» خواند که در زیر آمده است:

حالا که شده نوبت وام من ، از این رو
اینقدر مشو جان رضا ضامن آهو

زُوّار تو هستند ز هر قوم و ز هر رنگ
سر گرم طواف تو به هر شکل و به هر بو

پرسید کسی ،  میرسد آیا به جلو  دست؟
گفتم که: من اینجا ،  چه خبر دارم از آن تو !

چون قوّت چشمان مرا حدّ و حدودی ست
حتی اگر اقدام کنم با خم ابرو !

در صحن هم آقا ! به خدا بود نصیبم         
گه دسته ی جارو و زمانی خود جارو

پهلوی ضریح توام اما به چه وضعی!
خدّام تو نگذاشت برایم پک و پهلو

با فلسفه و منطق و طب کار ندارم
بیمار تو را نیست نیازی به ارسطو

صد بار برانی اگرم از درت ، آقا !
این زائر آواره مگر میرود از رو ؟!

حمیدرضا شکارسری آیینه

می‌آیم با یک دل پر، با گریه

بغضم سنگین

دعا کنم یا گریه

یک دنیا حرف داشتم

اما نه

در محضر دوست

گریه، تنها گریه

مرتضی امیری اسفندقه که اجرای این مراسم را بر عهده داشت، با بیان اینکه ادبیات فارسی همه اشعارش آیینی است و آن اشعاری که باقی مانده آیینی بوده است، اظهار کرد: یکی از اشعار ماندگار و خواندنی مهدی اخوان ثالث، شعر «دریاب» است. در این گونه برنامه ها، خوب است که از اشعار آیینی این گونه شاعران یاد کنیم. چرا که آن ها در زمان حیات، این گونه ارادات و اعتقادات خود را پنهان کرده‌اند و حال پس از درگذشتشان، جفاست که به این زوایا از آثارشان اشاره نکنیم.

وی در ادامه شعر «دریاب» اخوان ثالث را برای حضار خواند که متن شعر به شرح زیر است.

ای علی موسی الرضا،

ای پاک مرد یثربی، در طوس خوابیده

من تو را بیدار می دانم

زنده تر، روشن تر از خورشید عالمتاب

از فروغ و فر شور و زندگی سرشار می دانم

گر چه پندارند دیری هست، همچون قطره ها در خاک

رفته ای در ژرفنای خواب

لیکن ای پاکیزه باران بهشت، ای روح عرش، ای روشنای آب

من تو را بیدار  ابری، پاک و رحمت بار می دانم  

ای، چو بختم  خفته در آن تنگنای زادگاهم ، طوس

در کنار دون تبهکاری، که شیر پیر پاک آیین، پدرتان، روح رحمان را به زندان کشت 

من تو را بیدارتر از روح و راه صبح، با آن طره زرتار می دانم .

من تو را بی هیچ تردیدی ، که دل ها را کند تاریک 

زنده تر، تابنده تر از هر چه خورشید است 

در هر کهکشانی، دور یا نزدیک،

خواه پیدا، خواه پوشیده

در نهان تر پرده اسرار می دانم .

با هزاری و دوصد، بل بیشتر، عمرت

ای جوانی و جوان جاودان، ای پور پاینده،

مهربان خورشید تابنده،

این غمین همشهری پیرت،

این غریبِ مُلکِ ری، دور از تو دلگیرت،

با تو دارد حاجتی، دردی که بی شک از تو پنهان نیست،

وز تو جوید ، در نمانی ، راه و درمانی

جاودان جان جهان، خورشید عالمتاب

این غمین همشهری پیر غریبت را، دلش تاریک تر از خاک،

یا علی موسی الرضا ، دریاب

چون پدرت، این خسته دل زندانی دردی روان کش را

یا علی موسی الرضا  دریاب، درمان بخش

یا علی موسی الرضا دریاب...

 در بخش ویژه‌ مراسم از سه تن از هنرمندانی که آثار تاثیرگذاری در باب امام رضا علیه السلام داشته‌اند از جمله «فرخ نعمتی» بازیگر نقش امام رضا علیه السلام در سریال ولایت عشق، غلامرضا شکوهی شاعر آیینی خراسانی  و حمیدرضا شاه آبادی نویسنده رمان «اعترافات غلامان»  تقدیر شد.

همچنین قطعه موسیقی «اجازه سفر» تازه ترین اثر دفتر موسیقی شهرستان ادب -با همکاری معاونت فرهنگی تهران آستان قدس رضوی(ع)- برای اولین بار در این مراسم رونمایی و اجرا شد. خواننده این اثر مجید حسین‌خانی و آهنگ‌ساز آن امیرحسین سمیعی است، گفتنی‌ است شعر این اثر نیز سروده سید علی لواسانی است.

این محفل به همت فرهنگ‌سرای اندیشه، موسسه شهرستان ادب و آستان قدس رضوی(ع) برگزار شد.