تهران: مستندسازان به صورت جهادی وارد عرصه فیلم‌سازی شوند

به گزارش حلقه وصل، مهدی نقویان در کارگاه تخصصی«آرشیو در مستند» که با حضور فیلمسازان و علاقمندان به سینما برگزار شد گفت: اقدامی که یک مستندساز را در ساخت مستند جلو می اندازد استفاده مناسب از تصاویر آرشیوی است که به او در راه هرچه بهتر تولید کردن کار کمک می کند؛ بر این اساس یک مستندساز نباید از بحث آرشیو و استفاده از تصاویر آرشیوی سرسری عبور کند.

وی رسیدن به لایه های پنهان روایت در ساخت یک مستند خوب را لازم دانست و افزود: گذراندن زندگی ما فیلم سازان و مستندسازان از راه فیلم ساختن است و زمانی که قرار است 2 الی 3 ماهه فیلمی را تحویل بدهیم و بخواهیم کاری متفاوت بسازیم باید از لایه های ظاهری روایت داستان عبور کرده و برای جذاب تر شدن کار به لایه های پنهان روایت دست پیدا کنیم.

این مستندساز استفاده از تصاویر آرشیوی کمتر دیده شده در ساخت مستند را بسیار مهم عنوان کرد و ادامه داد: بحث اول و مهمی که در ساخت مستند با استفاده از تصاویر آرشیوی باید به آن توجه کنیم این است که یک مستندساز در ساخت اثر باید به تمامی سعی کند تا ضمن کشف تصاویر کمتر دیده شده از تصاویر آرشیوی دیده نشده استفاده کند.

نقویان پیرامون کیفیت تصاویر آرشیوی مورد استفاده برای ساخت مستند، خاطرنشان کرد: نکته دیگری که یک فیلم ساز باید به آن توجه کند این است که مستندساز زمانی به تصاویر آرشیوی مراجعه می کند باید به کیفیت تصاویر برای زمان انجام تدوین توجه ویژه ای کند؛ زیرا هرچه تصاویر از نظر کیفیت بالاتر باشند از نظر روانی به شدت بر روی مخاطبان تاثیر می گذارند.

وی به غفلت های صورت گرفته در کشور در حوزه استفاده از تصاویر آرشیوی اشاره و اضافه کرد: اگر بخواهم به میزان اهمیت بحث آرشیو اشاره کنم باید پیرامون موضوع و بحث استفاده از آرشیو در ساخت فیلم مستند در این 30 الی 40 سال اخیر و غفلت های فراوانی صحبت کنم؛ همچنین در کنار این غفلت تاریخی بحث عدم استفاده از این آرشیو نیز مطرح است که این موضوع به روند کلی ساخت هرچه بهتر و کیفی آثار مستند لطمه وارد کرده است.

این مستندساز به سریال «معمای شاه» اشاره کرد و یادآور شد: اگر بخواهم برای این موضوع مثالی بیاورم باید به سریال فاخر و ارزشی معمای شاه اشاره کنم؛ این سریال به لحاظ اصول حرفه ای و کارگردانی بسیار عالی بوده منتهی دارای روایت و داستان شعاری است و اینگونه شده که چپ و راست در برابر آن جبهه گرفته اند.

کارگردان مستند «بازی» پیرامون دلایل جبهه گیری دربرابر سریال «معمای شاه» متذکر شد: دلیل اصلی جبهه گیری هایی که در برابر این سریال صورت پذیرفته این است که ما در سریال معمای شاه با یک روایت داستان یک طرفه ای روبرو هستیم؛ با اینکه در این سریال از تصاویر آرشیوی بسیار زیادی استفاده شده ولی به دلیل اینکه روایت داستان یک طرفه است شاهد جبهه گیری هایی در مقابل ساخت و پخش آن هستیم.

وی دسترسی مستندسازان به آرشیوهای تصاویر را بسیار سخت دانست و تصریح کرد: من هم همانند شما مستندساز هستم و به خوبی می دانم که دسترسی به آرشیو های تصاویر خصوصا در حوزه های انقلاب و دفاع مقدس بسیار سخت و دشوار است اما این موضوع نباید به عنوان سدی در برابر شما برای فیلم سازی باشد.

این مستندساز از فیلم سازان خواست تا به صورت جهادی وارد عرصه فیلم سازی شوند و گفت: اگر بخواهیم به امید نهادهای دولتی منتظر بمانیم و فیلم بسازیم باید بسیار لاک پشتی حرکت کنیم. به دلیل اینکه کار و هماهنگی های لازم برای ساخت فیلم و مستند با اتکا به دولت با تاخیر فراوانی همراه است .ما فیلم سازان باید جهادی وارد شده و اقدام به تهیه و تولید فیلم و مستند کنیم.

کارگردات مستند «برادرم» با اشاره به اینکه بعد از پیروی انقلاب استفاده از تصاویر آرشیوی کنار گذاشته شده افزود: در سال های بعد از پیروزی انقلاب اسلامی تا امروز بحث استفاده از آرشیوهای تصاویر برای مستندسازی به صورت 100 درصدی کنار گذاشته شده است؛ این محدود سازی به صورتی است که حتی دراختیار فیلم سازان مورد اعتماد نیز تصاویر آرشیوی قرار نمی گیرد و شاهد هستیم که تمامی آن تصاویر دور از دسترس همه نگهداری می شود.

وی پیرامون مستندی که درمورد رضا شاه ساخته شده  است توضیح داد: چند وقت قبل یک مستندی را درمورد رضا شاه دیدم که توسط آن طرفی ها ساخته و پخش شده بود؛ آنها در این مستند شاه را فردی دموکراتیک معرفی کرده بودند اما به دلیل اینکه ما نمی توانیم از تصاویر آرشیوی که نیاز داریم در مستندهای  خود استفاده کنیم این فرصت را نداریم تا با ساخت فیلمی جواب آن را داده و نیازهای تاریخی مردم را برطرف کنیم.

کارگردان مستند «رمز وراز ملکه» تصاویر آرشیوی را منابع معتبر حکومت ها دانست و خاطرنشان کرد: در مورد تصاویر آرشیوی باید به این نکته مهم اشاره کنم که تصاویر آرشیوی منابع معتبری برای یک حکومت است و به همین دلیل نیز آن را به صورت عریان در اختیار دیگران قرار نمی دهد؛ ولی ما فیلمسازان با این سیستم چاره ای نداریم جز اینکه ابتدا خود را به مسئولان ثابت کنیم تا  آنها  هم تصاویر درخواستی را در اختیار ما قرار بدهند.

وی لزوم استفاده فیلم سازان از روایت های جذاب را مهم دانست و یادآور شد: یک فیلم ساز باید همیشه روایت های جذاب را برای ساخت فیلم و یا مستند خود انتخاب کند؛ من نیز به همین صورت عمل کردم و سعی کردم تا از روایت های جذاب و تازه در ساخت فیلم های خود استفاده کنم. در حقیقت یک فیلم ساز قبل از اینکه به سمت منابع تصویری برای ساخت کار خود برود باید متن خود را نوشته و آن را آماده کند.

این مستندساز پیرامون روش کاری خود در ساخت مستند متذکر شد: به عنوان یک فیلم ساز و مستندساز همیشه برپایه فیلمنامه به دنبال جمع آوری تصاویر مورد نظر برای ساخت فیلم خود بوده ام؛ همیشه با شناختی که از فیلمنامه های خود دارم سعی کردم تا به همان اندازه ای که لازم است تصاویر بگیرم تا مشکل کمتری در زمان تدوین و انتخاب تصاویر داشته باشم.

نقویان در پایان خواستار حضور ردپای کارگردانان در تمامی بخش های فیلم شد و تصریح کرد: پیرامون ارتباط کارگردان با محقق فیلم و ردپای حضورش در فیلم باید به این نکته اشاره کنم که حضور یک کارگردان باید در تمامی عرصه های فیلمش مشخص و روشن باشد؛ نکته دیگر اینکه یک کارگردان باید زوایای جدید و تازه ای را به محقق فیلم خود نشان بدهد تا او هم حرف های جدیدی برای آن فیلم داشته باشد. زیرا اگر حرف های جدیدی داشته باشد آن فیلم هم تاثیرگذارتر و ماندگارتر خواهد بود.