روز اول بازگشایی مدارس پس از ۳ ماه چه خبر بود؟

به گزارش حلقه وصل، امروز ۲۷ اردیبهشت بنا به اعلام آموزش و پرورش مدارس کشور بازگشایی شدند. بازگشایی که در سخن وزیر و معاونانش اینگونه مطرح می‌شد که قرار بود ابتدا در مناطق سفید صورت بگیرد و حتی در ابتدا سخنان رئیس جمهور در این زمینه نیز به صورت شفاف مشخص نمی‌کرد که آیا همه مدارس بازگشایی خواهند شد یا مدارس در مناطق سفید؛ اما آنچه مشخص شد این بود که حضور دانش آموزان در مدارس اجباری نیست و صرفاً برای رفع اشکال خواهد بود. بعد از آن وزیر آموزش و پرورش با تاکید بر اینکه این بازگشایی صرفاً برای رفع اشکال و برای دانش آموزانی است که به هر دلیلی به آموزش‌های مجازی دسترسی نداشتند، اعلام کرد واگذاری تصمیم درباره نحوه فعالیت حضوری مدارس به شورای آموزشی خواهد بود.

بلافاصله مدیران کل آموزش و پرورش استان‌ها در مصاحبه‌هایی از اعلام چگونگی بازگشایی مدارس از ۲۷ اردیبهشت سخن گفتند و با اعلام نظر آموزش و پرورش استان خوزستان مبنی بر بازگشایی مدارس یک هفته دیرتر از زمان اعلام شده و به دنبالش اعلام نظر برخی دیگر از استان‌ها در عدم بازگشایی مدارس در تاریخ مذکور به دلیل شرایط بحرانی شیوع کرونا در این استان‌ها مشخص شد که این بازگشایی که بدون اعلام نظر درباره شهرهای قرمز و زرد و سفید مطرح شد، در عمل خصوصاً در مناطق پر خطر به ریسکش نمی‌ارزد. این در حالی است که طبق اعلام آموزش و پرورش و اعلام مدیران آموزش و پرورش در استان‌ها، برای بازگشایی مدارس علیرغم تعطیل بودن چند ماهه آنها، ضدعفونی صورت گرفته و دانش آموزان نیز خود باید ماسک و دستکش به همراه داشته باشند که هر دوی این موارد در هاله‌ای از ابهام است.

در همین راستا ۲۳ اردیبهشت ماه معاونت تربیت بدنی و سلامت وزارت آموزش و پرورش، دستورالعمل مراقبت و کنترل بیماری کرونا ویروس با عنوان «بازگشایی مدارس در شرایط فاصله گذاری اجتماعی» را جهت اجرا به ادارات کل آموزش و پرورش استان‌ها ابلاغ کرد.

در بخش مهمی از این ابلاغیه آمده است: «اکنون ثابت شده است که کودکان به همان اندازه بزرگسالان ممکن است مبتلا به عفونت شوند ولی عموماً علائم بالینی بیماری در آنها بسیار کمتر است. بدیهی است که در چنین شرایطی دانش آموزان می‌توانند از عوامل اصلی گسترش عفونت در جامعه و منازل خود و انتقال آن به والدین و افراد سالمندی باشند که اغلب دارای بیماری‌های زمینه‌ای هستند که بالقوه آنان را در معرض ابتلاء به انواع پرعارضه بیماری کووید ۱۹ قرار می‌دهد. از سوی دیگر بازگشایی مدارس الزاماتی نیاز دارد و وزارت آموزش و پرورش برای این منظور باید اقدامات زمینه ساز گسترده ای را انجام داده و شرایط را از قبل آماده کرده باشد. زمان اجرای بازگشایی مدارس باید دو هفته از انعقاد تصمیم بازگشایی فاصله داشته باشد «به دلیل فرصت ارزیابی خطر مجدد» و به شدت توصیه می‌شود که از بازگشایی عجولانه مهدکودک‌ها و مدارس اجتناب شود. نباید فراموش کرد که کودکان به عنوان یکی از گروه‌های فوق پخش کننده بیماری شناخته می‌شوند، ولی فاصله گذاران اجتماعی نیستند و این ماهیت کودکی است.»

در بخش دیگری از این ابلاغیه آمده است: فعالیت مدارس روستا مرکزی تا اطلاع ثانوی لغو می‌گردد. فعالیت مدارس شبانه روزی دارای خوابگاه به جز برای پایه‌هایی که دانش آموزان دارای امتحان نهایی و کنکور هستند، تا اطلاع ثانوی لغو می‌گردد.»

همچنین تأکید شده است بازگشایی منوط به داشتن امکانات فنی و اجرایی کامل شامل: برنامه مدون گندزدایی، کلیه سطوح دارای امکان تماس زیاد در مدارس، تأمین صابون مایع و محلول‌های مناسب ضدعفونی کننده دست، امکان فاصله گذاری مناسب برای صندلی‌ها در کلاس‌های درس و سالن‌های مدرسه می‌باشد. از الزامات این کار این است که اقلام اشاره شده به مقدار کافی و متناسب «بر اساس دستورالعمل‌های ابلاغی و برای حداقل ذخیره مصرف دو هفته مدرسه» در محل مدرسه موجود باشد و برنامه‌ای برای پایش و گزارش دهی سطح بندی شده آن تدوین شده و آماده اجرا باشد.

در بخش دیگری از این متن نیز آمده است: «پس از بازگشایی لازم است ارزیابی‌های دوره‌ای هر دو هفته یک بار برای اطمینان از حفظ آمادگی لازم مطابق چک لیست صورت پذیرد. هر مدرسه با توجه به جمعیت دانش آموزی نیازمند حداقل یک نیروی خدماتی آموزش دیده به منظور اجرای برنامه مدون نظافت و ضدعفونی، دفع بهداشتی زباله و … است.»

در بخش غربالگری و بیماری یابی نیز آمده است: «خوداظهاری والدین در مورد بیماری کودکان نکته مهمی است. باید به والدین اطمینان داده شود در صورتی که دانش آموز نیازمند استراحت و جداسازی در منزل باشد، مشکلی از نظر تحصیلی و مدرسه پیدا نخواهد کرد. لازم و ضروری است که هم والدین و هم دانش آموز در سامانه وزارت بهداشت ثبت نام کرده و هر سه روز یک بار مجدداً نرم افزار را تکمیل و به روزرسانی کنند. بازگشت به مدرسه برای دانش آموز و کارکنانی که مشکوک و یا مبتلا به بیماری بوده اند، منوط به گواهی پزشک خواهد بود. در صورت ابتلاء به بیماری کووید ۱۹ اعم از دانش آموز و کارکنان مدرسه، حداقل تا ۱۴ روز پس از بهبود علائم، نباید در مدرسه حاضر شوند.»

به مدرسه می‌رویم، به مدرسه نمی‌رویم!

حال گرچه این بازگشایی اجباری نیست و به نظر می‌رسد این دستورالعمل برای زمانی تهیه شده بود که قرار بر بازگشایی مدارس به صورت کامل و پیگیری تدریس‌ها به صورت حقیقی باشد، حال آنکه مسئولان آموزش و پرورش همچنان بر ادامه فعالیت تدریس معلمان در فضای مجازی تاکید می‌کنند، اما آنچه این روزها به مدارس ابلاغ شده است رعایت همین دستورالعمل است که باید گفت یا رعایت آن اجباری است و یا بهتر بود برای این شرایط یک ابلاغیه مجزا به مدارس ارسال می‌شد که با شرایط غیراجباری بودن حضور دانش آموزان سر کلاس همخوانی بیشتری داشته باشد چون طبق این ابلاغیه که می‌توانید اینجا بخوانید، بر غربالگری در سامانه وزارت بهداشت آن هم به صورت مستمر تاکید شده است در حالیکه در این باره و درباره بخش‌های دیگری از این دستورالعمل از سوی آموزش و پرورش سخنی به میان نمی‌آید. موارد متعددی در این ابلاغیه هست که هیچ بخشی از آموزش و پرورش درباره اش سخنی نمی‌گوید.

گزارش میدانی از سطح مدارس شهر تهران در صبح روز ۲۷ اردیبهشت، نیز حکایت از این دارد که امروز درب بسیاری از مدارس کماکان بسته است و یا حضور دانش آموزان بسیار محدود و اندک بوده است. حتی پویشی در فضای مجازی از همان روزهای ابتدایی اعلام بازگشایی مدارس توسط اولیا و دانش آموزان راه افتاد با عنوان #به_مدرسه_نمی‌رویم و شواهد حاکی از عدم استقبال مدارس و معلمان و دانش آموزان از تجمع در مدرسه است.

مینا اصفهانی مادر دو دانش آموز در مقطع متوسطه در این باره گفت: من نمی دانم اصلاً چه اصراری به اعلام این بازگشایی بود. بچه‌های من بیشتر آموزش‌هایشان توسط معلمانشان در واتساپ بود. البته برای پسرم که پایه یازدهم بود همه چیز سخت‌تر بود ولی برای دخترم که کلاس هفتم بود بهتر بود. شخصاً سخت نمی‌گیرم در این شرایط و همینکه بتوانیم همه خانواده را در سلامت نگه داریم برایم مهمتر است تا یادگیری بچه‌ها که قابل جبران است. بچه‌ها را هم به مدرسه نمی‌فرستم چون فقط بحث عدم اطمینان به بهداشتی بودن فضای مدارس و سلامتی بقیه نیست، رفت و آمد بچه‌ها هم دردسر دارد. به نظرم هم آموزش و پرورش اصراری ندارد و مدرسه بچه‌ها هم تاکید کردند بچه‌ها مدرسه نیایند.

ما به همه اولیا توصیه کردیم در این شرایط که گفته می‌شود دوباره شرایط در تهران دارد بحرانی می‌شود، بچه‌ها را به مدرسه نیاورند و مدرسه مسئولیتی قبول نمی‌کند. حتماً هم باید دانش آموز اگر به مدرسه آمد، رضایت نامه اولیا را با خود داشته باشد. دبیران ما مشکلی برای آمدن ندارند البته خیلی هم راضی نیستند چون مدام پای کار بوده اند و هستند. با این میزان اضطراب واقعاً بچه‌ها سر کلاس نه چیزی یاد می‌گیرند و معتقدم بیشتر حرف‌ها هم به حاشیه می‌رود

مدیر یکی از مدارس متوسطه تهران که نخواست نامش عنوان شود نیز گفت: ما به همه اولیا توصیه کردیم در این شرایط که گفته می‌شود دوباره شرایط در تهران دارد بحرانی می‌شود، بچه‌ها را به مدرسه نیاورند و مدرسه مسئولیتی قبول نمی‌کند. حتماً هم باید دانش آموز رضایت نامه اولیا را با خود داشته باشد اگر به مدرسه آمد. دبیران ما مشکلی برای آمدن ندارند البته خیلی هم راضی نیستند چون مدام پای کار بوده اند و هستند. با این میزان اضطراب واقعاً بچه‌ها سر کلاس نه چیزی یاد می‌گیرند و معتقدم بیشتر حرف‌ها هم به حاشیه می‌رود. به هر حال از نظر ما همچنان بهتر است آموزش مجازی باشد و شورای آموزشی مدرسه هم همین نظر را دارد. البته اولیا هم از آمدن بچه‌ها استقبالی نکردند و امروز فقط یک دانش آموز مراجعه کرد.

در عموم نظرسنجی‌هایی که در کانال‌هایی با حضور معلمان و دانش آموزان در این رابطه که با بازگشایی مدارس موافق هستید یا خیر و یا اینکه آیا فرزند خود را در این روزها به مدرسه می‌فرستید یا خیر، بالغ بر ۹۰ درصد گزینه خیر را انتخاب کرده اند. در بدبینانه ترین سناریویی که برخی صاحبنظران در فضای مجازی مطرح می‌کنند نیز بر این موضوع تاکید شده که بازگشایی مدارس به چهار روز هم نمی‌کشد و پرونده اشکالات آن هم مانند اپلیکیشن شاد مشخص می‌شود. اما از سوی دیگر برخی کارشناسان می‌گویند آموزش و پرورش پیش از بستن پرونده سال تحصیلی باید یک محکی از استقبال و ظرفیت‌های آموزش حضوری و نحوه مراقبت از بهداشت بچه‌ها داشته باشد چون احتمال همراه شدن این بیماری در سال تحصیلی آینده نیز وجود دارد.

نگرانی از افت تدریس معلمان در فضای مجازی

محمد رضا نیک نژاد معلم با سابقه آموزش و پرورش که در متوسطه دوم رشته فیزیک تدریس می‌کند و کارشناس آموزش و پرورش است، در خصوص اینکه آیا از بازگشایی امروز در مدارس استقبال شد، گفت: من پایه‌های دهم، یازدهم و دوازدهم را تدریس می‌کنم و میانگین ۲۸ نفر سر کلاس‌ها هستند که امروز ۴ نفر در مجموع آمدند که بدون رعایت پروتکل‌ها هم عموماً آمده بودند و می‌گفتند تدریس انجام شود و پاسخ من این بود که شما موظف بودید فایل‌ها را و آموزش‌ها را گوش دهید و این فضا برای رفع اشکال است چون اولاً شخصاً مخالف بازگشایی مدارس هستم اما حالا که اجباری شده برای من معلم، می‌خواهم طبق مصوبه عمل کنم و از طرف دیگر این یک ظلم خواهد بود که من برای ۴ نفر تدریس کنم.

وی ادامه داد: تا جاییکه من اطلاع دارم امروز استقبال زیادی از بازگشایی مدارس نشده است تازه با توجه به اینکه طبق گزارش‌ها مردم کمتر از ماه فروردین دارند کرونا را جدی می‌گیرند. خود من معلم و دانش آموزان هم با لوازمی که تشخیص داده بودیم لازم است به مدرسه امدیم و در مدرسه هم نه تب سنجی گذاشته بود و نه پروتکل خاصی. حتی به نظرم ضدعفونی هم صورت نگرفته بود.

وی درباره دلایل مخالفتش از بازگشایی مدارس در این شرایط بیان کرد: اول اینکه این روزها دانشگاه‌ها تعطیل است و برخی مشاغل دیگر هم تعطیل هستند و حتی اماکن مذهبی باز نیست و مراسم روز قدس که مراسمی حساس و سیاسی برای کشور است، در همه کشور برگزار نمی‌شود این وسط مدارس که قرار بود آخرین جایی باشد که باز می‌شود، بازگشایی شده است. در حالیکه شما دانشجو را می‌توانی کنترل کنی ولی مثلاً دانش آموز دبستانی را نمی‌توانی کنترل کنی.

نیک نژاد گفت: از طرف دیگر در کار معلمان نیز خلل ایجاد می‌کند. در روزهایی که من منزل بودم یک روز کلاس آنلاین بود و یک روز رفع اشکال و برای هر بار آموزش آنلاین سه تا چهار ساعت زمانم در مدرسه گرفته می‌شد. الان من مدرسه هستم تا ظهر و بعد از آن تازه باید بروم سر کلاس آنلاین و این برنامه ریزی جور در نمی‌آید.

وی در پاسخ به این پرسش که آیا همه معلمان سر کلاس آمده اند نیز گفت: تعدادی از معلمان که سن بالایی داشتند یا بیماری زمینه‌ای داشتند، نیامدند و بیشتر معلمان درس‌های پایه مثل فیزیک و ریاضی و… آمدند چون دانش آموزان هم برای درس‌های عمومی مثل تاریخ و جغرافیا مراجعه نمی‌کنند.

این معلم گفت: ببینید الان یک دغدغه خانواده‌ها هم این است که با اختیاری شدن این مدلی مدارس اگر بچه برود و مریض شود می‌گویند ما اجبار نکردیم و اگر از نظر آموزشی آسیب ببیند می‌گویند ما امکانش را گذاشتیم می‌خواستید بچه‌ها را ببرید مدرسه. در واقع از هر نظر توپ در زمین خانواده هاست. من فرزندم کلاس پنجم است و حتی اگر آسیب درسی ببیند او را به مدرسه نمی‌فرستم چون می دانم مدارس نمی‌توانند رعایت پروتکل‌ها را بکنند. الان بخشنامه آمده و مدیران موظف به ضدعفونی و… هستند. مدرسه خود ما این کار نمی‌شود چون سرانه یا پولی به مدارس داده نشده است. خیلی حرف‌ها زده می‌شود اما به آن عمل نمی‌شود. از طرف دیگر وزیر بهداشت که کارشناس سلامتی است برای شب‌های احیا هم توصیه کرد بچه‌ها را نبرید.

در مناطق محروم وضع تراکم دانش آموزی به مراتب بدتر است. روی نیمکت‌ها در کلاس‌های کوچک سه نفر می‌نشینند و اگر یک سوم کلاس هم برود، چون استدلال این است که در این مناطق استقبال خواهد شد، یعنی باز هم تراکم بالا و نیمکت‌های کنار هم و عدم رعایت فاصله ۲ متری که در فاصله گذاری اجتماعی می‌گویند

وی در پاسخ به این پرسش که مدافعان بازگشایی مدارس می‌گویند در مناطق خصوصاً نابرخوردار دانش آموزان آسیب جدی تحصیلی می‌بینند و نباید همه جا را تهران دید، گفت: بله ولی همین مدافعان می‌گویند وزیر آموزش و پرورش کار شجاعانه ای کرده است و با وجود مخالفت وزیر بهداشت این کار صورت گرفته است. ضمن اینکه اگر یک معلم یا یک دانش آموز در این میان آسیب جدی ببیند ایا وضع بدتر نخواهد شد. خصوصاً برای سال بعد تحصیلی؟ ضمن اینکه واقعاً بازگشایی مدارس هیچ ضرورتی نداشت. الان نحوه برگزاری امتحانات به شورای آموزشی مدارس واگذار شده است. عموماً در مدارس غیردولتی برای اینکه دچار مشکلات اقتصادی شدیدی هستند مدیر جای شورای آموزشی نامه می‌زند و می‌گوید امتحانات حضوری. استدلال هم این است من سر فلان کلاس ۸ دانش آموز دارم و همه موارد را هم رعایت می‌کنم. اما واقعاً این نمرات چه تأثیری در سرنوشت بچه‌ها در این شرایط دارد و سلامتی اولویت است یا بحث‌های آموزشی؟ باید تکلیف خود را روشن کنیم. حتی در پایه نهم هم نمرات تأثیری ندارد که آموزش و پرورش اعلام کرده امتحانات حضوری باشد.

وی گفت: در مناطق محروم وضع تراکم دانش آموزی به مراتب بدتر است. روی نیمکت‌ها در کلاس‌های کوچک سه نفر می‌نشینند و اگر یک سوم کلاس هم برود، چون استدلال این است که در این مناطق استقبال خواهد شد، یعنی باز هم تراکم بالا و نیمکت‌های کنار هم و عدم رعایت فاصله ۲ متری که در فاصله گذاری اجتماعی می‌گویند.

 در هر صورت مدارس باز شده اند و این را هم نباید از نظر دور داشت که بالاخره در همین شرایط خصوصاً در استان‌هایی که پیک بیماری پایین است و یا در مناطق کمتر برخوردار دانش آموزانی به مدرسه می‌روند و پرسش جدی نحوه نظارت بر رعایت پروتکل‌های بهداشتی است و حفظ سلامتی دانش آموزان که همواره مورد تاکید وزارت آموزش و پرورش و وزارت بهداشت بوده است. ضمن اینکه این یک دغدغه جدی برای اولیاست که با توجه به این شرایط جدید آیا معلمانی که تا ظهر به اجبار در مدرسه بوده اند، همچنان آموزش در فضای مجازی را جدی خواهند گرفت؟