پاسخ عقلی آیت‌الله رجبی به شبهه شفا و درمان

به گزارش حلقه وصل، آیت الله محمود رجبی عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم با اشاره به ضرورت توجه به عقلانیت دینی در مقابل جهالت مدرن، گفت: منطق اسلام، آیات و روایات به ما می‌گوید باید برای ادعاهای خود دلیل و برهان بیاوریم.  قرآن از مخالفان خود نیز می‌خواهد که ادعاهای خود را با دلیل  متقن ارایه کنند «قل هاتوا برهانکم ان کنتم صادقین» (انبیاء:۲۴) و کسانی را که برای انتخاب مسیر خود دلیلی ندارد نکوهش می‌کند. خداوند در قرآن به پیامبر اسلام(ص) می‌فرماید: «قل هذه سبیلی ادعوا الی الله علی بصیرة انا و من اتبعنی» (یوسف ۱۰۸) بگو این (دعوت به توحید) مسیر من است که با بصیرت، نه کورکورانه من و پیروانم {آن را انتخاب کرده و} دیگران رابه آن دعوت می‌کنیم.

وی با بیان اینکه "علم، معرفت، بصیرت و آگاهی لازمه انتخاب راه و مسیر درست است"، تصریح کرد: قرآن، حتی تجربه بشری را در حد خودش معتبر می‌داند. قرآن مکرر بر سیر و مسافرت در زمین تأکید و بر عدم استفاده از تجربه و تعقل نکوهش می‌کند و می‌فرماید "آیا در زمین سیر و مسافرت نمی‌کنند تا ــ با دیدن آثار به‌جای‌مانده از ملت‌هایی که مورد  عذاب الهی قرار گرفتند ــ زمینه‌های تعقل و شنیدن و پذیرفتن سخن حق برایشان فراهم شود. افلم‌یسیروا فی الارض فتکون لهم قلوب یعقلون بها او آذان یسمعون بها...(حج۴۶) این آیه و آیات مشابه آن دلالت بر اعتبار تعقل و تجربه در قلمروی خاص خود دارد.

* نظر متخصصان از نگاه دین معتبر است

آیت الله رجبی در ادامه گفت: اصل دیگری که در دین معتبر است، نظر متخصصان متعهد در حوزه تخصصی خود است، یعنی متخصص متعهدی که براساس تخصص و تجارب معتبر خود نظر می‌دهد، اظهار نظر وی به‌لحاظ دینی معتبر است و مسلمان باید این نظر را به‌عنوان یک نظر تخصصی بپذیرد؛ یکی از دلایلی که ما نظر مراجع تقلید را می‌پذیریم این است که مراجع ما متخصصان متعهد دین‌شناس  هستند و دین را با روش معتبر فهم کرده‌اند و به همین دلیل ما نظر مراجع را چون یک نظر تخصصی است می‌پذیریم و از مراجع تقلید می‌کنیم و چنین تقلیدی در همه جوامع بشری پذیرفته و طبق آن عمل می‌شود.

* ما در مقابله با بیماری و حفظ سلامت خود تعهد دینی داریم

قائم‌مقام مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) با ابراز اینکه در حوزه بهداشت و درمان نیز همانند سایر حوزه‌های علمی و معرفتی نظر کارشناسان و متخصصان معتبر است، در پاسخ به سؤالی درباره بسته شدن حرم حضرت معصومه و امام رضا (علیهما السلام) بنا به درخواست ستاد مقابله با کرونا، تصریح کرد: کارشناسان و متخصصان حوزه پزشکی برای مقابله با بیماری‌ای که در کشور شایع شده و بی‌توجهی به آن حتی موجب مرگ برخی از هموطنان ما شده است، تأکید کردند که تجمعات اعم از نماز جمعه، جماعات و اماکن زیارتی موقتاً تعطیل شود چون فعالیت آنها موجب سرایت بیشتر بیماری می‌شود، خب، این نظر تخصصی است و ما در مقابله با این بیماری و حفظ سلامت خود که به‌لحاظ عقلی لازم و به‌لحاظ دینی واجب است، تعهد دینی داریم باید این دستورات را بپذیریم و به آن عمل کنیم و بدانیم که این نظر به‌لحاظ دینی، معتبر است و عمل به آن عقلاً، منطقاً و شرعاً لازم است، لذا اقدام کسانی که می‌خواستند به‌دلیل زیارت مستحب امر لازم و واجب را که همان توجه به نظر متخصصان برای حفظ جان خود و دیگران است نادیده بگیرند هیچ منطقی نداشتند و ندارند.

* زیارت حضرات معصومین «مستحب» و حفظ جان مسلمانان و زائران «واجب» است

آیت الله رجبی در پاسخ به این سؤال که ممکن است بگویند بسته نشدن درب‌های حرم نظر مرجع آنهاست، گفت: اولاً، در این‌گونه موارد اجتماعی نظر ولی فقیه مقدم بر سایر نظرات است و در صورت صدور حکم حکومتی بر همه مراجع عظام هم لازم است تبعیت کنند چه رسد به مقلدان آنان و مقام معظم رهبری مدّ ظلّه العالی فرمودند که به این دستورالعمل‌ها (دستورالعمل‌های مجموعه‌های مسئول و متخصص و کارشناس مقابله با کرونا) باید عمل کرد و آن را حسنه و عمل نکردن به آن  را سیئه دانستند. ثانیاً زیارت حضرات معصومین علیهم السلام به خودی خود مستحب و حفظ جان مسلمانان و زائران واجب است و هیچ مرجعی فتوی نمی‌دهد که برای یک امر مستحب، امر واجبی ترک شود. ثالثاً حفظ جان انسان در منطق اسلام به‌قدری اهمیت دارد که حتی طبق فتوای همه مراجع در بسیاری از موارد اگر انجام واجبات دینی جان یک مسلمان به خطر اندازد انجام آن واجب نیست بلکه حرام است بالاتر از این در مواردی حتی اگر خطر جانی هم نباشد و برای جسم انسان ضرر داشته باشد و حتی اگر احتمال ضرر عقلایی داشته باشد انجام آن لازم نیست مانند اینکه اگر روزه ماه رمضان برای جسم انسان ضرر داشته باشد روزه واجب ماه رمضان بر آن فرد واجب نیست بلکه حرام است رابعاً اصل وجوب حفظ جان مردم و زایران در برابر ویروس کرونا طبق آیات و روایات و فتاوای همه مراجع واجب است.

"اکنون این سؤال مطرح می‌شود که حفظ جان مردم از چه‌طریق و با عمل به چه دستورالعملی باید صورت گیرد و نظر چه‌کسی معتبر است، پاسخ این است که بدون شک نظر متخصصان حوزه سلامت در این مورد معتبر است نه متخصصان حوزه‌های دیگر چه رسد به مردم غیرمتخصص و بالاخره اگر با صرف‌نظر از دیدگاه دینی و با منطق عقلانی بخواهیم پاسخ دهیم باید گفت: در جایی که تعداد زیادی از متخصصان در حوزه تخصصی خود انجام امری را لازم بدانند و یک متخصص به‌فرض اینکه همتراز هریک از آنان باشد ــ که در این مورد همتراز بودن محل تردید است ــ نظر مخالفی داشته باشد منطق عقل اقتضا دارد که به نظر جمع متخصصان عمل شود".

آیت‌الله رجبی اضافه کرد: در موضوع تعطیلی موقت تجمعات و بستن و محدود کردن رجوع مردم به اماکن تجمع و ازجمله اماکن مقدسه مانند حرم‌های مطهر نیز چنین است که مراجع عظام تقلید که متخصصان حوزه دین هستند برای حفظ جان مردم عمل به نظر کارشناسی متخصصان متعهد حوزه سلامت را لازم می‌دانند و به‌فرض که یک متخصص حوزه دین یافت شود که همتراز آنان باشد و آن را واجب نداند یا حتی حرام بداند از نظر عقلی نظر جمع متخصصان اولویت دارد در صورتی که فرض وجود چنین متخصصی مورد تردید جدی است.

* بی‌احترامی اخیر به حرم حضرت معصومه(س) هیچ منطق دینی و عقلی نداشت

وی گفت: بی‌احترامی اخیر به حرم حضرت معصومه(س) که به‌بهانه دفاع از مقدسات انجام شد، هیچ منطق دینی و عقلی نداشت؛ بلکه هتک حرمت آستانه مقدسه و حرام است و افرادی که چنین کردند باید توبه کنند.

این عضو مجلس خبرگان رهبری با اشاره به اقدام یک نفر در قم که با لیسیدن ضریح مطهر می‌خواست بگوید که در حرم کسی بیمار نمی‌شود، گفت: این‌گونه اقدامات یا از روی ناآگاهی به مسائل دینی است و یا اینکه افرادی در پشت‌صحنه هستند که این‌گونه افراد را بازیچه قرار داده‌اند تا به دین و نظام اسلامی ضربه بزنند.

* نباید در برخورد با تشیع انگلیسی مسامحه کرد

وی ادامه داد: امروز شیعه انگلیسی ضربه‌های بزرگی به دین زده است و رفتارهای بی‌منطق و غیرعقلانی آن‌ها به هیچ عنوان مورد تأیید اسلام و مکتب اهل‌بیت علیهم السلام نیست، به‌ویژه در این شرایط که دشمنان اسلام و مکتب اهل‌بیت علیهم السلام و نظام اسلامی از هر بهانه‌ای برای دشمنی با اسلام استفاده می‌کنند باید هوشیار بود اما متأسفانه گروه شیعه انگلیسی همانند گذشته در زمین دشمن بازی می‌کند در حالی که بزرگان دین در طول تاریخ تشیع و مراجع عظام تقلید و حضرت امام حفظ نظام را از اوجب واجبات دانسته‌اند.

آیت‌الله رجبی در ادامه گفت: البته ممکن است در این‌گونه تجمعات افراد ناآگاه از دین و یا توطئه‌های دشمنان اسلام یا غافل از آن، احساساتشان تحریک شود در چنین تجمعاتی حضور یابند و بعداً که حقیقت برایشان روشن شود، اظهار ندامت کنند اما نباید از توطئه دشمنان اسلام و نظام و ترفندهای تشیع انگلیسی غافل شد و دربرخورد مراجع قضایی با آنان مسامحه شود، چرا که رفتارهای آنها قابل قبول دین و عقل نیست.

آیت الله رجبی گفت: بزرگان مکتب اهل‌بیت علیهم السلام مانند حضرت امام رحمة الله علیه هم در بیماری‌ها به پزشکان مراجعه می‌کردند و هم توصیه‌های پزشکان را رعایت می‌کردند و حتی برخی عبادات مستحبی و حتی برخی واجبات را به‌دلیل توصیه‌های پزشکان ترک می‌کردند، پس نظر پزشک به‌عنوان نظر متخصص معتبر است.

وی در پاسخ به این ادعا که "چون ائمه شافی هستند پس نباید به‌هنگام بیماری حرم ائمه بسته باشد"، گفت:  در نگاه دینی، شفادهنده حقیقی تنها خداست و برای تحقق شفا مانند سایر امور علل و اسبابی قرار داده است و سنت و رویه خدا همین است چنانکه امام صادق علیه السلام فرموده است: «ابی الله ان یجری الاشیاء الّا بالاسباب» خداوند ابا دارد از اینکه امور جهان بدون سبب محقق شود و پزشکان، دارو و درمان و توصیه‌های پزشکی اسباب طبیعی و عمومی شفا هستند کما اینکه دعا و توسل به اهل‌بیت علیهم السلام هم اسباب ماورای طبیعی و متعالی شفا هستند که از باب کرامت در هرجا که مصلحت باشد به‌عنوان بندگان مقرب الهی از خداوند درخواست شفای دیگران می‌کنند و درخواست آنان مقبول می‌شود و شفا می‌دهند. البته استجابت دعای ائمه منحصر به شفا دادن نیست و در سایر حوائج هم وجود دارد.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در ادامه تصریح کرد: باید دانست که اهل‌بیت علیهم السلام علاوه بر کرامت در شفا دادن و برآورده شدن حوائج که در موارد خاص که مصلحت باشد از آنان صادر می‌شود مقام واسطه فیض الهی بودن را هم دارند که عام و فراگیر است و هرچه از خدا به بندگان و مخلوقات عنایت می‌شود از کانال اهل‌بیت علیهم اسلام عنایت می‌شود، چنانکه در زیارت آل یاسین کبیره آمده است که "هیچ شأنی از شئون ما نیست مگر آنکه شما اهل‌بیت سبب و راه رسیدن به آن هستید (فماشیء منّا الّا وانتم له السبب والیه السبیل) که این هم به هیچ وجه به‌معنای بی‌اعتنایی به دستورات پزشکی نیست چنانکه درعین‌آنکه همه به رازقیت خدا و وساطت اهل‌بیت علیهم السلام  در رزق و کرامت آنان در تأمین روزی در موارد خاص که مصلحت باشد، معتقد هستیم هیچ‌گاه از تلاش و تدبیر برای تأمین زندگی دست نمی‌کشیم و برای آن و به‌جای آن به حرم اهل‌بیت علیهم السلام نمی‌رویم و هیچ مسلمانی حتی همین افراد هم چنین عمل نمی‌کنند البته این حقایق دینی را باید درست و با دقت فهمید و نیاز به توضیح بیشتر دارد.

* شافی‌بودن ائمه به‌معنای بی‌توجهی به توصیه پزشکان نیست

آیت‌الله رجبی اضافه کرد: بنابراین شافی بودن ائمه به‌معنای این نیست که فردی به توصیه‌هایی که برای سلامت و درمان ازسوی پزشکان متخصص و متعهد می‌شود، بی‌اعتنایی کند و بگوید ائمه شفا می‌دهند، چنان‌که اعتقاد به لزوم مراجعه به پزشک و رعایت توصیه‌های او به‌معنای نادرستی درخواست شفا از ائمه و خدا و شافی دانستن آنان نیست و لذا بزرگان دین و مراجع عظام تقلید و مقام معظم رهبری به هر دو توصیه فرموده و عمل کرده و می‌کنند. این آقایان که چنین باوری دارند، چرا در سایر امور سراغ اسباب طبیعی می‌روند مگر ائمه فقط قدرت بر شفا دادن دارند و بر کار دیگری قادر نیستند؟

آیت الله رجبی در پایان گفت: اگرمراسم‌های عبادی نظیر اعتکاف، نماز جمعه و جماعات را موقتاً تعطیل کردند و یا از ورود به حرم‌های مطهر موقتاً ممانعت به‌عمل آمده است به این دلیل است که اسلام و دین خدا به سلامتی و جان مردم اهمیت فراوان داده‌اند و حفظ جان هرکس هم بر خود او و هم بر دیگران واجب است، امیدواریم با عمل به توصیه‌های پزشکی و درخواست شفای مریضان از خداوند و توسل به اهل‌بیت علیهم السلام، این ویروس منحوس از جامعه ما رخت بربندد.