‏«فصل وصل»‏ و ‏«فصل شیدایی»‏ مانور جبهه فرهنگی انقلاب است

سرویس معرفی _ مرتضی اسماعیل دوست: این شب‌ها باغ موزه دفاع مقدس، میهمان مخاطبان بسیاری است که به تماشای نمایش معنوی و ارزنده «فصل وصل» می نشینند. نمایشی که ادامه یافته از آثاری چون «شب آفتابی»، «ستاره صبح» و «فصل شیدایی» است و در آن تلاش می‌شود نگاهی متمایز نسبت به آثار معمول نمایشی چه در فرم و چه در محتوا صورت یابد.

از اینرو به گفت‌وگو با سعید اسماعیلی، کارگردان نمایش «فصل وصل» پرداختم که از ابتدای شکل‌گیری اینگونه نمایشی همراه بوده است و حالا با «فصل وصل» به دنبال اجرای نمایشی با موضوع مقاومت و ایثار است و از اینرو مقاومت مردمان خرمشهر با مقاومت در سوریه پیوند خورده است.

آقای اسماعیلی؛ به طور متوسط چه تعداد تماشاگران از آثار نمایشی شما استقبال می‌کنند؟

ما تماشاگران بسیاری در اجرای سال‌های مختلف داشته‌ایم که با اشتیاق به تماشای اینگونه نمایشی می‌پردازند، برای مثال در نمایش سال گذشته «فصل شیدایی» با وجود دشوار بودن مکان و محدوده نمایش استقبال کم نظیری توسط مردم به عمل آمد و به طور متوسط شبی 9 هزار نفر تماشاگر داشتیم که حتی در شب‌های آخر از شرایط آمار گرفتن خارج شده بود! این آمار در استان‌های دیگر بیشتر هم بود و برای نمونه در اجراهای یزد شبی 16 هزار نفر مخاطب داشتیم. استقبال گسترده مردم نشان دهنده علاقه مخاطبان از این گونه نمایشی و مفاهیم عمیق و مهم آن است. برای نمونه در شب های آخر نمایشمان در تهران حدود 12 هزار نفر هم تماشاگر می آمد و حتی برخی تماشاگران به دلیل پُر بودن محدوده تماشاگران مجبور به بازگشت می شدند که ما شرمنده آنها می‌شدیم. ما از مردم مناطق مختلف پیامک های زیادی داشتیم که نشان دهنده استقبال آن ها بود و اینها نشان دهنده تاثیری است که این نمایش نزد مردم داشته است.

شما در فرم و نحوه اجرای نمایش شکلی مدرن از تئاتر اصیل تعزیه را اجرا می کنید. به نظرتان از جمله ویژگی‌های فرمی نمایش‌های شما چیست؟

به نظرم این نمایش یک مانور جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی است و اثر خود را بر مردم طی سال های متوالی گذاشته و این مساله شکل گرفته است. ما براساس طراحی اولیه آقای بهزادپور به شکل متمایزی در فرم اجرای نمایش رسیدیم که با آثار دیگر تئاتری فرق دارد و اگر چه خود را مدیون آثار تعزیه می دانیم و الهامی که از آن گرفته است اما تفاوت مهم این گونه اجرایی با هنر تئاتر این است که در تعزیه تعریف شده که تماشاگر در اطراف صحنه حضور داشته باشد و نمایش در وسط آن فضای نمایشی اجرا شود، اما متاسفانه ما چنین نوع فضای اجرایی ندارم و صحنه هایی در مقابل و کنار دید تماشاگر نمایش داده می شود. دور تا دور نمایش های ما صحنه وجود دارد و از این نظر متفاوت از اجرای تعزیه می باشد. البته لازم است در این جا ادای دِین به هنرمندان بزرگ تعزیه کنم که اساسا با هنر خود تئاتر را برای ما ملموس ساختند و این نوع تعریف واقعا ارزشمند است که افراد و گروه های متعددی از آن قالب تعزیه در آثار خود استفاده می کنند. حالا امکان دارد این اجراها به اشکال مختلفی در بیاید.

به نظرتان این نوع فرم اجرایی می تواند امکان در اختیار داشتن فضای خاص و ثابتی را برای خود داشته باشد؟

من خیلی به این مساله امیدوارم. به نظرم این نوع نمایش به دلیل جذابیت ها و شکل اجرایی که دارد می تواند برای تماشاگر جذاب باشد و همراه با خلاقیت های بسیاری باشد. به نظرم این نوع نمایش می تواند راهی برای برون رفت از چرخه آثار تئاتری باشد که تماشاگرانی با نگاه خاص خود دارند. همان طور که می توان عنوان کرد که معضل مهم تئاتر کشور، نبود مخاطبان کافی است باید به دنبال ریشه های این نوع فاصله میان آثاری که به نمایش درمی آیند با مردمی رسید که چندان فضا و محیط و نوع نمایش های امروز تئاتر را نمی پسندند و از این جهت آثار نمایشی عمده مخاطبان خود را از دست می دهد. این گونه نمایشی که ما اجرا می کنیم برای چند سال امتحان خود را پس داده و باید متولیان امر به فکر فراهم کردن مکانی ثابت و مناسب برای این نمایش باشند. متاسفانه با همه دغدغه های ممکن این مساله نادیده گرفته شده است، در صورتی که آثار آئینی مانند «فصل وصل» می تواند برای مخاطبان مفید باشد.

ما می دانیم که چند روز پیش مقام معظم رهبری از اصطلاح ولنگاری فرهنگی برای وضعیت امروز عرصه فرهنگ و هنر استفاده کردند اما همچنان در حوزه فرهنگ و هنر همتی وجود ندارد و باید همتی جمعی برای این کار وجود داشته باشد. ما برای نمایش های خود با توجه به همت سازمان «اوج» و آقای احسان حسنی توانستیم کار را به پیش ببریم اما برای رسیدن به فضایی ثابت دیگر تنها تلاش های یک موسسه و یک فرد دغدغه مند جوابگو نیست و نیاز به همت و تلاش متولیان فرهنگی است. به نظرم با همت و تلاش چنین کاری می تواند به ثمر بنشیند.

به دنبال گسترده تر کردن مکان های اجرای نمایش نیستید تا در همه مناطق کشور این نمایش به اجرا درآید؟

به دلیل پروداکشن بزرگی که این گونه نمایش‌ها دارند باید این مساله از طریق مقامات استانی دنبال شود. البته ما دوست داریم و در تلاشیم که این نمایش در همه استان‌ها به اجرا درآید و امکانی که سازمان «اوج» فراهم کرده بسیار خوب است و زیرساخت های مناسبی یافته است، اما باید مسئولان مختلف در مناطق کشور بستر و زمین لازم را برای اجرا فراهم کنند و امیدواریم که این مهم به انجام برسد.