تهران: «دوبیتی‌های نیلی و رباعی‌های کبود» نخستین دفتر مستقل شعر فاطمی است

به گزارش حلقه وصل، یکی از شاخه های شعر آیینی و شیعی، شعر فاطمی یا زهرایی است که در توصیف زندگی، ولادت، شهادت و فضائل دختر گرامی پیامبر اسلام سروده می شود. در روزگار ما این گونه شعر، چه به لحاظ کمی و چه کیفی، قابل قیاس با هیچ دوره ای در ادوار ادبی و تاریخی ما نیست.

در شعر شاعران عرب، به ویژه شاعران منتسب به اهل بیت، گهگاه اشاراتی به نام «فاطمه» و «زهرا» شده است که در سوگ سروده های عاشورایی قرون اول تا سوم این کاربرد چشم نوازتر است. اما دریغ و شگفتی این جاست که اگر شعر آیینی عرب و نیز شعر فارسی تا عصر صفویه، هر کدام مستقلا پژوهش و کاوش شوند و سروده هایی که در منقبت و فضیلت دختر گرامی پیامبر اسلام جمع آوری شود به زحمت در حد یک دفتر شعری سروده جمع آوری خواهد شد. در این میان، از شاعران گذشته پارسی کمتر کسی به اندازه ناصر خسرو در سروده هایش نام و یاد فاطمه سلام الله علیها را بیان کرده است.

با وقوع انقلاب اسلامی، به سبب بازگشت به فرهنگ شیعی، اقبال به شعر فاطمی هم در میان شاعران جوان و هم شاعران پیشکسوت، رشد و شکوفایی ویژه یافت و شاعران هم در قالبهای کلاسیک و هم قالبهای نو، آثاری درخشان و شاخص و ستودنی در این زمینه رقم زدند.

در دهه هشتاد، برگزاری سوگواره ها و جشنواره ها به مناسبت ولادت، ازدواج و شهادت حضرت صدیقه طاهره سلام الله علیها خود عامل دیگری در ترغیب و تشویق شاعران به سرودن در این ساحت است.

باید افزود پیوستگی نام و زندگی فاطمه زهرا سلام الله علیها با نام پیامبر و ائمه صلوات الله علیهم، بقیت عاشورا، غدیر، ظهور و حوادث تاریخ اسلام، بهانه دیگری است که سروده های فاطمی را باعث می شود. همه این زمینه ها سبب عرضه کتابهای مجموعه ای و گردآوری یا مستقل در باب شخصیت حضرت زهرا سلام الله علیها است.

حجم سوگ سروده های فاطمی بیش از سور سروده هاست. طول ایام فاطمیه- حدود 20 روز- و محافل و مجالسی که در این مدت برگزار می شود عامل اساسی فراوانی سوگ سروده هاست. در سروده های فاطمی، منزلت و عظمت قرآنی این اسوه بزرگ و درخشان ستوده و بازنموده می شود.

سروده های فاطمی در مسیر تکوین و تکامل خویش نه تنها به سوگ و سور در زندگی کوتاه این بانوی بزرگوار پرداخته اند که ابعاد ناشناخته و زیبا از سیرت و شیوه سلوک او در زندگی را هنرمندانه و زیبا ترسیم کرده اند که در آینده منتظر شکوفایی و باروری بیشتر این رویکرد باید بود.

روند کنونی سرایش سروده های فاطمی، نوید چنین فردایی را به ما می دهد، مشروط به آن که شاعران، عمیق تر، دقیق تر ابعاد ناکاویده زندگی عزیز پیامبر را بشناسند تا با شناخت بایسته و شایسته در این ساحت گام بردارند.

آن چه امیدبخش و ستودنی است تکاپوی نسل شاعر جوان شاعر است. شاعرانی که با پشتوانه ای از ذوق و تعهد و توان در این عرصه گام می نهند و سروده های تکان دهنده، بشکوه و گاه شگفت انگیز خلق می کنند.

حتی گاه دفتری مستقل را به شعر فاطمی اختصاص می دهند که یکی از همین اتفاقات ارجمند، کتاب «دوبیتی های نیلی و رباعی های کبود» اثر شاعر نام آشنا و مضمون یاب و نکته پرداز روزگار ما آقای ایوب پرندآور است که با چند مشخصه از دفترهای مشابه متمایز است:

نخست: آن که نخستین دفتری است که یک سره رباعی و دوبیتی، درباره فاطمه زهرا سلام الله علیها است.

دوم: آن که در نوزده فصل تنظیم شده است که هر فصل به یکی از ابعاد شخصیت یا رویداد شاخص زندگی حضرت فاطمه سلام الله علیها پرداخته است. عدد نوزده انتخابی هوشمندانه است که هیجده بهار زیستن حضرت فاطمه سلام الله علیها بنا بر اقوال و باور شیعه را به آخرین فصل گروه می زند. فصل آخر پیوندی میان فاطمه سلام الله و حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف را باز می گوید و تمنای شاعر را در بازگشت آن مزار گمشده حضرت زهرا سلام الله علیها را خواهد نمود و بیداد رفته و آمده را از جهان خواهد زدود، باز می نمایاند.

سوم: این نکته را نیز باید افزود که خوشبختانه شاعر این مجموعه پس از مطالعه و درنگ در لایه های کمتر انعکاس یافته زندگی حضرت زهرا سلام الله علیها در شعر، به سرودن پرداخته است در نتیجه نکته هایی در این مجموعه درباره حضرت زهرا سلام الله علیها می یابیم که در شعر دیگران اندک یاب و کمیاب است.