بیانیه ۸ فارغ‌التحصیل «فرهنگ» در پی حواشی اخیر

به گزارش حلقه وصل، متن این بیانیه که در «خبرآنلاین» منتشر شده، به شرح زیر است:

«دبیرستان فرهنگ را می­‌توان نخستین تجربۀ نهادسازی ادبیات و علوم انسانی در آموزش و پرورش معاصر ایران دانست که به کوشش دکتر غلامعلی حداد عادل بنیان نهاده شد. در آن سال‌های اولیه که ما دانش‌آموز مدرسه شدیم، ایشان جمعی از بهترین و فرهیخته‌ترین استادان و دبیران ادبیات و علوم انسانی کشور را گردآورده بود که بعدها یافتن نمونۀ آن یکجا و در یک‌زمان حتی در هیچ دانشگاهی قابل تصور نبود! این تلاش و دلسوزی علمی همراه بود با فضایی مثال­‌زدنی از رواداری و گوناگونی فرهنگی، اعتقادی و سیاسی به گونه‌ای که دانش‌آموزان از خاستگاه­‌های طبقاتی، خاندان­‌های سیاسی و تعلقات دینی و فرهنگی متفاوت و متباین کنار هم می­‌نشستند، مجله منتشر می­‌کردند، شب‌های شعرخوانی و داستان‌خوانی برگزار می‌کردند، به بحث­‌ها و گفت­‌وگوهای داغ ادبی و سیاسی و فکری مشغول می‌شدند و در دیدار با استادان تراز اول کشور، آداب فرهنگ و ادب می‌آموختند. هر چند در سال­‌های بعد از ما فضای مدرسه به همگونی فکری و سیاسی بیشتر خو گرفت اما الگوی دوره­‌های اول مدرسه همچنان در یاد و خاطرۀ جمعیِ عمدۀ دانش‌آموختگان آن سال‌­ها زنده و شیرین مانده تا قدردان فرصت گران‌بهایی باشند که مؤسس و دست‌­اندرکاران مدرسه با وجود دشواری‌­ها و موانع موجود اقتصادی و فرهنگی در اختیارشان گذاشتند.

پیش از مدرسۀ فرهنگ، دبیرستان علوم انسانی مناسب، در رده دبیرستان‌هایی که برای رشته‌های ریاضی و تجربی وجود داشت، مطلقاً یافت نمی‌شد و دریافتی نادرست از بهره هوشی باعث شده بود دانش‌­آموزانی که هم به علوم انسانی علاقمند بودند و هم باهوش تلقی می‌شدند به ناچار به آن رشته‌ها سوق داده شوند. با مدرسه فرهنگ بود که این دیوار بلند و سرسخت فروریخت و الگوی آن در مدارس دولتی سراسر کشور نیز گسترش یافت. مدرسۀ فرهنگ به معنای واقعی «غیرانتفاعی» بود و سطح شهریۀ آن با مدارس خصوصی امروز و دیروز هم­خوانی نداشت. (بعضاً دانش‌آموزانی علاقمند از خانواده‌هایی با توان اندک مالی رایگان یا با تخفیف در مدرسه فرهنگ ثبت‌نام می‌شدند) در نتیجه، مدرسه فرهنگ بدون امکانات مادی خاص و ویژه‌ تنها به سرمایۀ فرهنگی­‌اش متکی بود.

در  دو دهه گذشته جمع زیادی از دانش‌آموختگان این نهاد نوپا در فضاهای دانشگاهی، فرهنگی، آموزشی و هنری مختلف کشور مشغول به فعالیت حرفه‌­ای سالم در حیطۀ تخصص خویش هستند و برآیند فعالیت­‌ها و کارهایشان از سویی به سود کشور و جامعه و از سوی دیگر در جهت ارتقاء و تقویت ادبیات و علوم انسانی اصیل و نجیب در روزگار متلاطم و آشوبناک امروز است. بدون شک علوم انسانی کشور نیازمند انبوهی از مدارس فرهنگ با آن خصوصیات ناب است تا از مظلومیت تاریخی خویش به درآید و نقش یگانۀ خود را ایفا کند. چنین ضرورتی ایجاب می‌کند تجربه­ جوان این مدرسه از پشتوانه و پشتیبانی ملی درخوری بهره‌مند بماند.

«انسان» هم موضوع ادبیات و علوم انسانی است و هم فاعل آن. ما از آموزگاران­مان آموختیم که در مسیر این شناخت، علم و اخلاق راستین، همتایان یکدیگرند و هر یک با آن دیگری معنا می­‌یابد. علوم انسانی می‌تواند جامعه اخلاق­مدار بسازد و برای رشد خود نیز به دانشورانی باورمند به اخلاق والای انسانی نیازمند است. جوامع رشدیافته با دانش انباشته‌ای از علوم انسانی مستقل، خودبنیاد و روزآمد تحول یافته­ و به پیش ­رفته­‌اند و ما نیز مشمول همین قاعده‌ایم.

تعدادی از ما فارغ‌التحصیلان دوره‌های اول دبیرستان فرهنگ (از ورودی‌های اوایل دهه هفتاد) هر یک مشی و مرام فکری و سیاسی خود را داشته‌ایم - چنانکه از کارنامه هر کداممان برمی‌آید - اما برای پاس داشتن اخلاق و علوم انسانی، در پی ماجراهای غیرمنصفانه‌ای که در این روزهای اخیر پدید آمده، خود را موظف می‌دانیم بگوییم اندیشه تأسیس مدرسه‌ای آبرومند و معتبر برای علوم انسانی در زمان تأسیس دبیرستان فرهنگ اندیشه‌ای مبتکرانه و نوآورانه بود که در سرنوشت علوم انسانی این سرزمین اثری انکارناپذیر گذاشته و ما نیز از منظر انسانی، اخلاقی و علمی خود را وامدار این مدرسه، موسس، مدیران، استادان، معلمان و کارکنان آن می‌دانیم.

امضاکنندگان (به ترتیب الفبا): محسن آزرم؛ منتقد سینما / مهدی آهویی؛ استادیار روابط بین‌الملل دانشگاه تهران / هادی حیدری؛ کارتونیست و روزنامه­‌نگار / علی‌اکبر زین‌­العابدین؛ پژوهشگر آموزش و ادبیات کودک و نوجوان / احمد شکرچی؛ استادیار جامعه‌­شناسی دانشگاه شهیدبهشتی / امیر نصری؛ دانشیار فلسفه­ هنر دانشگاه علامه طباطبایی / محمدمنصور هاشمی؛ نویسنده و پژوهشگر / مهدی یزدانی خرم؛ رمان‌نویس، روزنامه‌­نگار و منتقد ادبیات.»