آیا جانسون از برجام خارج می‌شود؟

به گزارش حلقه وصل، به نظر برخی تحلیلگران، انگلستان از ابتدا شکل گیری جامعه اروپا نیز، چندان به اتحادیه پایبند نبوده است. حدود چهل و پنج سال پیش در 1975 و تنها دو سال پس از پیوستن انگلستان به جامعه اقتصادی اروپا زمزمه های خروج آنان شنیده شد، که البته پس از برگزاری یک رفراندوم 67 درصد مردم این کشور رای به ماندن دادند.  

سال 1984 و کمی پس از انتخاب شدن دوباره مارگارت تاچر به عنوان نخست وزیر بریتانیا تنش ها بین انگلستان و اتحادیه اروپا بر سر سهم پرداخت بریتانیا در بودجه جامعه اقتصادی اتحادیه بالا گرفت و در نهایت این سهم از 20 درصد به 12 درصد کاهش یافت.

حال بعد از همه پرسی سال 2016 انگستان باز هم تصمیم به خروج از اتحادیه اروپا گرفته است. سوال این است آیا این تصمیم به نفع جمهوری اسلامی ایران است یا خیر؟ آیا خروج بریتانیا به منزله نزدیکتر شدن سیاست انگلستان به سیاست های ایالات متحده آمریکا است؟ آیا خروج بریتانیا دست این کشور را در راه فروش تسلیحات به خصوص به کشورهای رقیب ایران در خاورمیانه همچون عربستان سعودی باز خواهد کرد؟ و در نهایت آیا برنامه بوریس جانسون نخست وزیر جایگزین ترزا می پس از برگزیت خروج از پیمان برجام همانند همتای خود در ایالات متحده رئیس جمهور ترامپ است؟

سال گذشته و در پی «برگزیت» حمید ابوطالبی معاون سیاسی دفتر حسن روحانی رئیس‌ جمهوری اسلامی ایران نوشت: زمین لرزه ای بزرگ اروپا را لرزاند و انگلیس از اتحادیه اروپایی خارج شد.

 وی برگزیت را فرصتی تاریخی برای ایران نامید.

اما چرا شاید حرف ابوطالبی درست نباشد؟ شاید معاون سیاسی رئیس جمهور، برگزیت را به منزله ضعیفتر شدن اتحادیه اروپا و مقاومت بهتر و بیشتر در برابر تحریم هایی که این اتحادیه علیه ایران وضع کرده می داند، یا حتی فرصتی برای بهتر شدن رابطه انگلیس-ایران. اما پس چرا به زعم برخی کارشناسان این موضوع عملی نیست؟

 نخست، به تاریخچه تیره بین دو کشور اشاره می شود. در هجدهم اکتبر 1952 دکتر مصدق در نطقی رادیویی قطع روابط با انگلستان را به اتهام توطئه علیه دولت وی اعلام کرد. مردم نیز به خیابان ها روانه شدند و ضمن برگزاری یک تظاهرات ضد انگلیسی گسترده، تابلوی سفارت را که علامت رسمی دولت انگلستان بر آن وجود داشت، از سردر سفارت پایین آوردند. البته این تنها یک مثال در این رابطه است.

دوم، نزدیکی بریتانیا به همسایگان ایران، مانند عربستان سعودی، بحرین و امارات متحده عربی است.

16 آذر 1395 (6 دسامبر 2016) ترزا می نخست وزیر وقت بریتانیا طی سفری به منامه، پایتخت بحرین اعلام کرد هدف وی از این سفر گسترش روابط تجاری و اقتصادی بریتانیا با کشورهای حوزه جنوبی خلیج فارس است و حتی اشاره کرد بریتانیا به توافقی با عربستان سعودی دست یافته که بر اساس آن، شرکت‌های بریتانیایی از امتیازات روادید کثیرالورود به عربستان سعودی برخوردار خواهند شد.

مسئله مهمتر درآمد حاصل از فروش سلاح انگلستان به عربستان سعودی است که طبق گزارش ها از زمان شروع جنگ بین عربستان و یمن این درآمد چهار برابر افزایش داشته است.

حال بعد از برگزیت، انگلستان فرصت بهتری برای فروش تسلیحات خود خواهد داشت چرا که اتحادیه اروپا قوانین سختگیرانه ای برای فروش سلاح و به خصوص فروش سلاح به عربستان بعد از جریان قتل جمال خاشقچی روزنامه نگار منتقد حکومت سعودی را 13 آبان 1397 (4 نوامبر 2018) تصویب کرد و طبعا انگلستان بعد از برگزیت، دستانی باز برای فروش تسلیحات به کشورهای حوزه خلیج فارس خواهد داشت.  

بودیل والرو یکی از نمایندگان اسبق پارلمان اروپا که 2 سال طراح گزارش سالانه پارلمان اروپا در مورد کنترل صدور تسلیحات بود، چند سال پیش اعلام کرد که بریتانیا بیشترین ضربه از منع فروش سلاح به عربستان را متقبل خواهد شد؛ چرا که 48 درصد از تسلیحات این کشور به خاورمیانه صادر می شود.

سوم، و البته مهمترین دلیل به زعم بسیاری از تحلیلگران رابطه صمیمی و دیرینه بریتانیا با ایالات متحده است. در تاریخ معاصر انگلستان و آمریکا همچون دو رفیق سیاسی در بسیاری از سیاست گذاری های مرتبط با کشورهای دنیا دخیل بوده اند، گرچه شاید در برهه هایی از زمان سیاست های این دو کشور از یکدیگر فاصله گرفته اما هرگز در مسائل مهم از هم جدا نشده اند. حال که انگلستان سیاست جدایی از اتحادیه اروپا را در پیش گرفته و شاید از همسایگان خود جهت پیشبرد اهدافش چندان راضی نیست، چه کسی بهتر از یار شفیق خود، آمریکا.

 18 اردیبهشت 1397 (8 می 2018) دونالد ترامپ در تلویزیون های سراسر دنیا حاضر شد و رسما خروج ایالات متحده از توافق نامه ی برجام را، اعلام کرد. شاید شواهد چنان نشان می داد که ترزا می، نخست وزیر سابق بریتانیا چندان با سیاست های دونالد ترامپ رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا موافق نبود و علاقه ای به خروج از برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) به دنبال پیروی از همتایش در آمریکا نشان نداد. وی طی نشست خبری مشترک با دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا در 14 خرداد 1398 (4 ژوئن 2019) اعلام کرد:هم چنان به توافق هسته‌ای با ایران پایبند هستیم.

اما بوریس جانسون، نخست وزیر کنونی بریتانیا 12 تیر 1398 (3 جولای 2019) طی مصاحبه با خبرگزاری رویترز و در پاسخ به سوالی درباره برجام گفت:مسئله مهم آن است که اکنون  برجام بسیار شکننده و نحیف به نظر می‌رسد.

همچنین متیو آفورد، یکی از نمایندگان پارلمان انگلستان و عضو حزب محافظه‌کار گفته است به اعتقاد وی انگلیس به زودی با آمریکا همراه شده، بوریس جانسون، نخست‌وزیر جدید بریتانیا به پیروی از همتای خود دونالد ترامپ این کشور را از توافق هسته‌ای با ایران خارج خواهد کرد.

در حال حاضر برخی کارشناسان حضور انگلیس در برجام را به توافق میان جانسون و ترامپ گره زده اند. اگرچه شواهد خیلی قوی برای خروج جانسون متصور نیست ولی موضع گیری های او درباره برجام هم چندان قوی نیست. در حال حاضر لندن گرفتار برگزیت است و تداوم حضور آن در این توافق به سرانجام برگزیت مرتبط است.