حذف دلار از مبادلات بین‌المللی ساختار سیاسی جهان را تغییر می‌دهد

به گزارش حلقه وصل، روزنامه آمریکایی وال استریت ژورنال در گزارشی نوشته است که سیاست اعمال مجازات علیه دیگر کشور‌ها از سوی آمریکا، موجب شده است نه تنها مخالفان، بلکه بسیاری از کشور‌ها از جمله متحدان آمریکا نیز به دنبال کنار گذاشتن دلار آمریکا از مبادلات تجاری و بین المللی خود باشند. در ادامه شرحی از گزارش این روزنامه آورده شده است.

کشورهای متحد آمریکا و مخالفان به دنبال جایگزین مناسب برای دلار در مبادلات تجاری خود هستند. این موضوع برای اتحادیه اروپا و هند امری ضروری است تا بتوانند با ایران به تجارت بپردازند. همچنین چین و روسیه نیز در تلاش برای فرار از کنترل آمریکا هستند.

متحدان و مخالفان آمریکا تلاش می‌کنند تا با جایگزینی سیستم هایی که به دلار آمریکا وابسته نباشند، از کنترل این کشور بر تجارت بین المللی خود جلوگیری کنند. تصمیم دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا در خروج از توافق هسته ای با ایران و اعمال مجازات های اقتصادی علیه این کشور موجب شد تا این روند سرعت بگیرد.

انگلیس، آلمان و فرانسه از این قبیل مجازات ها که به طور ویژه هرگونه داد و ستد دلاری با بانک های ایرانی را ممنوع می‌کند، پشتیبانی نکردند. هند نیز مراتب نارضایتی و ناخرسندی خود را اعلام کرده است. در کنار این که هندی ها به نفت ایران نیاز دارند، ایران یکی از شرکای طولانی مدت هند محسوب می شود. به همین دلیل از ماه نوامبر گذشته، یک سیستم جایگزین بین دو کشور به اجرا در آمده است.

چین و روسیه نیز تمایل دارند از کنترل آمریکا خارج شده و سیستم های غیرقابل کنترل توسط آمریکا را استفاده نمایند. به علاوه، این دو کشور تفاهم نامه هایی به روبل و یوآن به امضاء رسانده اند و دلار را از معاملات خود حذف کرده اند.

پروفسور نادر انتصار رئیس دانشکده علوم سیاسی دانشگاه آلابامای جنوبی آمریکا می گوید مدتها است که آمریکا از قدرت اقتصادی خود برای پیشبرد منافع سیاستهای خارجی خود سوء استفاده می‌کند.

در گفت و گوی خبرنگار فارس با او این موضوع بیشتر مورد کاوش قرار گرفته است.

روزنامه آمریکایی وال استریت ژورنال در گزارشی با بررسی روند حذف دلار از سیستم سوئیفت، بیان کرده است که مجازات های آمریکا علیه دیگر کشورها موجب شده حتی متحدان آمریکا نیز به فکر کنار گذاشتن دلار از مبادلات باشند. به نظر شما حذف دلار از مبادلات بین المللی چقدر شدنی است؟

انتصار: الان مدتها است که آمریکا از قدرت اقتصادی خود برای پیشبرد منافع سیاست‌های خارجی خود سوء استفاده می‌کند و بخصوص از دلار  به عنوان اهرمی برای رسیدن به هدف‌های خود استفاده می‌کند.

در ماه سپتامبر سال ۲۰۱۸، ژان کلود یونکر رییس کمیسیون اتحادیه اروپا به شدت از عملکرد آمریکا در سوء استفاده از دلار انتقاد کرد. او در این مورد گفت که این مسخره یا شرم آور است که اروپا ۸۰ در صد از واردات انرژی خود را به دلار پرداخت می‌کند در صورتی که فقط ۲ درصد از واردات انرژی خود را از آمریکا وارد می‌کند.  یونکر در ادامه صحبتش گفت که این مسخره است که کمپانی‌های اروپایی وقتی که هواپیماهای ساخت اروپا می‌خرند بهای آنرا بجای یورو به دلار پرداخت می‌کنند. 

یک ماه قبل یعنی در ماه اوت ۲۰۱۸، "هایکو ماس" وزیر خارجه آلمان و "برونو لومر" وزیر دارایی فرانسه اعلام کردند که کشورشان برای ایجاد یک سیستم مستقل مالی در حال تلاش هستند که از این طریق بتوانند اثرات تحریم‌های ثانوی آمریکا را دور بزنند تا نشان دهند که اروپا یک بازیکن اقتصادی مستقل در سطح جهانی است نه یک مستعمره آمریکا. 

با وجود این گونه صحبتها اروپا که نزدیکترین متحد ملی و سیاسی آمریکا است نتوانسته است نقش دلار را در مبادلات مالی خود کمرنگ کند. 

به نظر من در آینده نزدیک یا میان مدت چنین کاری عملی شدن نیست. البته در بلندمدت ممکن است حذف دلار از مبادلات بین المللی شدنی باشد ولی نه در زمان کنونی.

 مطابق گزارش وال استریت ژورنال سیستم پرداخت یوآنی CIPS که توسط چین راه اندازی شده است می تواند در آینده به عنوان جایگزینی برای سیستم سوئیفت باشد. نظر شما در این خصوص چیست؟

انتصار: سیستم پرداخت یوآنی CIPS که توسط چین راه اندازی شده است به قبل از خروج امریکا از برجام بر می‌گردد. ایجاد سیستم پرداخت یوآنی نیز حتی در بهترین شرایط احتیاج به گذشت زمان دارد و در آینده نزدیک یا میان مدت این سیستم به احتمال زیاد برتری دلار در مبادلات بین المللی را به چالش نخواهد کشید و یا جایگزینی مناسب برای سیستم سوئیفت نخواهد بود.

تجارت بین الملل بر اساس دلار بنا شده است و این موضوع برای آمریکا این امکان را فراهم می آورد تا بر جریان واردات و صادرات نظارت و کنترل داشته باشد. لذا حتی اگر دلار در تجارت جهانی به عنوان ارز مسلط باقی بماند، راه اندازی سیستم های جدید، فرصت های آمریکا برای تحمیل سیاست های خود و استفاده مجدد از مجازات را کاهش می دهد. ارزیابی شما چیست؟

انتصار: در زمان کنونی، دو سوم ذخایر ارزی بانکهای مرکزی کشورهای دنیا به دلار هستند و بیش از ۴۰ درصد پرداخت‌های بین المللی با دلار انجام می‌شود. بعلاوه دلار بزرگترین نقش را در بازارهای بورس دنیا بازی می‌کند. 

لذا همانگونه که قبلا گفتم، راه اندازی سیستم های مالی و تجاری جدید که بتوانند نقش دلار را به عنوان ارز مسلط جهانی طوری کاهش دهند که آمریکا نتواند سیاست‌های مالی خود را بر دیگران تحمیل کند مشکل است. البته در دراز مدت این کار ممکن است عملی بشود ولی نه در آینده نزدیک.

حذف دلار از مبادلات بین المللی چه آثاری بر تجارت بین الملل می تواند داشته باشد؟

انتصار: اگر زمانی دلار از مبادلات بین المللی حذف بشود یا نقش آن خیلی کم بشود آن وقت ما باید منتظر تغییری بنیانی نه تنها در سیستم مالی بلکه در سیستم سیاسی بین المللی باشیم.

در این صورت، ما سیستمی پساآمریکائی خواهیم داشت. یعنی سیستمی که آمریکا بتواند یکه تازی‌های کنونی خود را ادامه دهد وجود نخواهد داشت.