زنگ خطر برای نیروسازی در عرصه فرهنگ و هنر

به گزارش حلقه وصل، رمان «شیرازی‌ها» به پرده‌های آخر رسید. بیژن کیا نویسنده خوش آوازه شیرازی که رمان‌های جذابی چون «پرواز ناتمام»، «وینسنس و گرگ خندان» و «آدمخوار» را در کارنامه دارد، در تازه‌ترین اثرش 4 دهه از وقایع، معماری و تاریخ شیراز را در قالب رمان روایت می‌کند.

کیا اظهار داشت: شکل‌گیری این رمان پیرامون خاطرات چند نوجوان است که از دهه 50 در محله و مدرسه با هم آشنا می‌شوند و فضایی نوستالژیک دارد. سپس در ادامه این نوجوانان که دیگر در میانسالی به سر می‌برند، در دهه 90 آرام آرام به هم می‌رسند.

وی با اشاره به اینکه نوشتن این اثر تا دهه 70 به پایان رسیده و طرح داستان در دهه 80 و 90 هم زده شده، تصریح کرد: چارچوب اصلی و مطالعات و تحقیقات این اثر تمام شده و به زودی نوشتن آن به پایان می‌رسد.

کیا ادامه داد: سعی داشتم تمام چهار دهه را در یک جلد رمان بیاورم اما این احتمال وجود دارد که به خاطر حجم کار به شکل رمان 2جلدی منتشر شود. امیدوارم یکی از نقاط پررنگ کارنامه کاری‌ام  در سال 98 انتشار رمان شیرازی‌ها باشد.

این نویسنده توانا معتقد است با وجود جولان تکنوکرات‌ها در دهه70، دهه80 شاهد تولد دوباره آرمان‌های انقلاب هستیم و دهه90، دهه رویش نسل جدید انقلاب است. وی یادآور شد:  گرچه شخصیت‌های رمان شیرازی‌ها نوجوان هستند اما این اثر برای رده بزرگسال هم خواندنی است.

کیا در خصوص قشنگ‌ترین اتفاق کاری‌اش در سال گذشته ابراز داشت: سال گذشته تنها یکی از آثارم به نام «صید شاه ماهی» منتشر شد که زندگی نامه پروفسور فیروزآبادی از دانشمندان برجسته شیمی دانشگاه شیراز را در قالب روایت داستانی کار کردم. سال97 بیشتر درگیر تحولات اداری بودم و گاهی برای تکمیل رمان شیرازی‌ها و سایر آثاری که در حال نوشتن هستم، دست به قلم می‌بردم.

زنگ خطر برای نیروسازی در عرصه فرهنگ و هنر

وی در خصوص تلخ‌ترین‌های سال97 گفت: به‌طور کلی پر نشدن جای خالی اساتیدی که از دنیا می‌روند، یکی از وقایع تلخ و نگران کننده است که سال 97 هم چند بار خود را نشان داد. من از این لحاظ  برای فرهنگ و ادبیات کشور احساس خطر می‌کنم چون نیروسازی خوبی نداشتیم و وقتی یک استاد را در یک رشته هنری از دست می‌دهیم، امیدی به ادامه راه در این رشته نیست.

کیا ادامه داد: البته در بعضی رشته‌ها معدود نفراتی داریم اما جریان قوی برای تربیت نیرو در عرصه فرهنگ و هنر نداریم و این فقدان ما را آسیب دیده و شکننده می‌کند. 

وی با اشاره به اینکه یکی از ریشه‌های مهم انقلاب ما فرهنگ است و اگر از این فقدان صدمه ببیند جای نگرانی دارد، تصریح کرد: جشنواره فجر را به یاد بیاورید، وضعیت کیفی جشنواره، زنگ خطر را به صدا درآورده است؛ قبلاً می‌توانستیم بگوییم جشنواره صرفا در فرم  تغییر کرده اما الان می‌توان گفت ماهیت آن تغییرات اساسی پیدا کرده و این ماجرای تلخی است.

تغییر مثبت نسبت به هنر و ادبیات در نگاه آموزش و پرورش

کیا در خصوص شیرین‌ترین اخبار فرهنگی سال گذشته نیز ابراز داشت: سال 97 خبرها و وقایع شیرین کم نداشت. یکی از امیدوارکننده‌ترین اخبار این بود که سرانه کتابخوانی تکانی خورد و کمی ارتقا یافت. البته هنوز تا حالت ایده‌آ ل خیلی فاصله داریم.

این کارشناس فرهنگی دانشگاه شیراز ادامه داد: یکی از اتفاقات جالب اواخر سال97 هم این بود که شنیدم آموزش و پرورش به جای پیک نوروزی بحث داستان‌خوانی و داستان‌نویسی برای دانش آموزان مطرح کرده بود. فکر می‌کنم که یک طرح کشوری بود که در استان هم اجرا شد، به هرحال خیلی اتفاق خوبی بود و یک تغییر مثبت نسبت به هنر و ادبیات شاهد بودیم.

وی اضافه کرد: این تغییر نگاه آموزش و پرورش خیلی شیرین بود. از نظر من جشنواره‌ها خیلی مهم نیستند و در کشف استعدادها زیاد موفق عمل نمی‌کنند. این نوع نگاه که سال گذشته در آموزش و پرورش شاهد بودیم، می‌تواند منجر به شناسایی استعدادها شود و نیروسازی به دنبال داشته باشد و امیدوارم که ادامه پیدا کند.

توصیه‌های ویژه به علاقمندان فیلم و رمان

برگزیده جایزه ادبی یوسف، رسول آفتاب و دوازدهمین دوره کتاب سال دفاع مقدس در خصوص تاثیرگذارترین رمان‌هایی که در سال 97 خوانده نیز پاسخ داد: بین آثار داخلی، رمان «پس از بیست سال» نوشته سلمان کدیور یکی از عالی‌ترین آثاری بود که خواندم و خواندن آن را به علاقمندان رمان توصیه می‌کنم. این‌گونه آثار مرا امیدوار می‌کند که دهه نود دهه رویش افرادی است که با آرمان‌های انقلاب گره خورده‌اند. نویسنده جوان این رمان دغدغه‌هایش درباره آرمان‌های انقلاب اسلامی مانند برقراری عدالت و تلاش برای رفع معضلات اجتماعی را با یک تسلط خوبی در یک بستر تاریخی بازخوانی می‌کند.

وی گفت: بین آثار خارجی نیز رمان «خشکسالی» نوشته جین هارپر  از بهترین رمان‌های جنایی سال 2017 بود و ساختار خوبی دارد که می‌تواند به تقویت نویسنده‌های ایرانی مخصوصا در ژانر جنایی کمک کند. من اعتقاد دارم باید زمین بازی آنها را بشناسیم در این صورت می‌توانیم قوی‌تر و موثرتر بازی کنیم. مثلا می‌توانیم از قالب‌های جنایی و پلیسی برای روایت داستان ترور دانشمندان خودمان بهره ببریم. در این زمینه‌ها خیلی جای کار وجود دارد، مثلاً کار بهروز افخمی در فیلم روباه یک کار متوسط در این زمینه است.

کیا که تدریس فیلمنامه‌نویسی و نمایشنامه‌نویسی هم در کارنامه‌ درخشانش به چشم می‌خورد، در خصوص تاثیرگزارترین فیلم‌هایی که اخیرا تماشا کرده به یک فیلم ژاپنی به نام دزدان مغازه (Shoplifters 2018) به کارگردانی هیروکازو کورئیدا اشاره کرد و گفت: این اثر از فیلم‌های خوش آوازه‌ای بود که جایزه کن را از آن خود کرد. نکته جالب توجه این فیلم این است که کارگردان قصه تلخ و تاسف‌باری از آدم‌های جامعه‌اش که کمتر دیده می‌شوند را با رگه‌های طنز بیان می‌کند. هم انتقادات خودش را می‌کند و هم واقعیت نشان را می‌دهد بدون اینکه به کشور یا جامعه خود پشت کند و سیاه نمایی کند. این کارگردان مدل خوبی برای بیان حقایق در کف جامعه در یک کشور پیشرفته انتخاب کرده است.

وی درباره فیلم‌های ایرانی ابراز داشت: متاسفانه سینمای ایران چند سال است که درجا می‌زند. محصولات زیادی سال گذشته دیدم اما اثر خاصی نظرم را جلب نکرد و انتظاراتم از یک فیلم خوب و موثر و ماندگار برآورده نشد. فیلم‌هایی مثل «سیانور»، «ایستاده در غبار» و «ماجرای نیمروز» سطح توقع مخاطب را بالا برد، ولی محصولات تولید شده بعد از آن‌ها  پاسخگوی انتظارات نبود و این حرکت ادامه پیدا نکرد تنها نقطه امیدواری سال97 رشد کمی و کیفی انیمیشن بود. البته کشورهای منطقه هم در این زمینه رشد خوبی داشتند. به نظر می‌رسد به زودی در منطقه فضای رقابتی در قالب انیمیشن شاهد باشیم. انتظار می‌رود برای تولیدات مانند بلال که با بودجه امارات متحده عربی در آمریکا ساخته شده، پاسخ هنری متقابل داشته باشیم.

به گزارش فارس بیژن کیا متولد اواخر دهه چهل در شیراز است. این نویسنده، فیلمنامه نویس، مدرس و منتقد ادبی، دبیری جشنواره داستانی گوهر مکتوب، داور نهایی جشنواره داستانی حضرت شاهچراغ(ع)، سرپرست انجمن سینمای جوان دفتر شیراز را علاوه بر چاپ کتاب و مقام‌های استانی و کشوری در جشنواره‌های داستانی در کارنامه دارد و در حال حاضر رمان وینسنس و گرگ خندانش که انتشارات سوره مهر منتشر کرده و نگاهی دو سویه به تاریخ معاصر و حمله ناو جنگی آمریکایی به هواپیمای مسافربری ایرانی پرواز 655 به مقصد دبی دارد، در نمایشگاه کتاب تهران از پرطرفدارترین‌ها است.

منبع: فارس