تغذیه فجر از گنجینه «موزه شهدا»

به گزارش حلقه وصل، نمایشگاه «پلاک۴۰» از بخش‌های یازدهمین جشنواره هنرهای تجسمی است که توانسته آثار ارزشمندی از گنجینه‌های پنهان نهادها را در معرض دید قرار دهد.

نظام‌الدین امامی‌فر مدیر این بخش گفت: کار ما امسال در پلاک ۴۰ بر اساس پژوهش دقیق اولیه بود. به سراغ کارهایی رفتیم که در آرشیو موزه‌ها و موسسات مختلف بودند. در این زمینه واقعا دستمان خالی است چون نمی‌دانیم کارها کجا هستند. اما وارد این حوزه شدیم و توانستیم بسیاری از کارها را پیدا کنیم. همکاری سازمان‌ها هم بسیار خوب بود و توانستیم کارهای بسیار فاخر و ارزشمند را از آنها بگیریم. 

وی افزود: بنابراین به نظر من پلاک ۴۰ قبل از هر چیز آغاز یک پژوهش است. امیدوارم برای جشنواره‌های بعدی با عنوان یک الگو به آن نگاه شود. ما در پژوهش‌های مربوط به انقلاب به دنبال اسناد تاریخی هستیم. شاید ورود به موزه‌ها و آرشیو‌ها بتواند بخش مهمی از این کار را به دوش بکشد. زیرا خیلی از دانشجویان و حتی استادان نمی‌دانند اصل آثار هنری کجاست. به صورت پراکنده کتاب‌هایی منتشر می‌شود اما در آرشیو سازمان‌ها باقی می‌ماند. پلاک ۴۰ اما توانست تعداد زیادی از موزه‌ها و ارگان‌ها را درگیر کند. جالب است که فجر امسال توانست این ارگان‌ها را چه از لحاظ سازمانی و چه از لحاظ هنری و بصری گرد هم آورد.

این هنرمند درباره سازمان‌های همکار در این رویداد هنری گفت: بنیاد شهید و امور ایثارگران به‌خصوص با زیرمجموعه موزه شهدا همکاری بسیار زیادی کردند. حدود ۴۰ اثر از ۷۰ و اندی اثر به نمایش در آمده برای بنیاد شهید است. بنیاد روایت فتح یکی دیگر از جاهایی بود که همکاری خوبی داشت. هنرمندان و عکاسان انقلاب و دفاع مقدس نیز آثار ارزشمندی در اختیار ما قرار دادند. از موزه امام علی (ع) کارهای خوبی گرفتیم و فرهنگسرای نیاوران هم همراه ما بود. البته نهادهای بسیاری هم بودند که به خاطر کمبود وقت نتوانستیم آرشیوشان را بررسی کنیم. امیدوارم در فجر دوازدهم بتوانیم این روند را ادامه دهیم و تکمیل کنیم.

* نیاز به اسطوره داریم

امامی‌فر گفت: این کارها در یک مجموعه نفیس چاپ خواهد شد. البته چاپ اثر به تنهایی کافی نیست و نیاز به تحلیل و نشانه‌شناسی دارد تا بتواند به عنوان یک سند مورد استفاده قرار گیرد. مثلا تصویری که از شهدا داریم به صورت تک‌پرتره‌هایی هست که در سطح شهر نقاشی شده‌اند. این یک سوال پژوهشی است که آیا این یک نیاز اجتماعی بوده است یا تصمیم نهادی. من فکر می‌کنم این مربوط به نیازهای جامعه در آن زمان بوده است. اما امروز نیازها به کلی تفاوت کرده است. ما اسطوره می‌خواهیم. کما اینکه همین حالا سازمان زیباسازی این نیاز را کشف کرده و در بخش دیوارنگاری شهری وارد شده است. باید این دیوارنگاری‌ها بازنگری شود. 

مدیر بخش پلاک ۴۰ گفت: تقریبا از میان بیش از ۱۰۰۰ اثر این کارها را پیدا کردیم. چون متناسب با موضوع ما است. برای تکمیل آن باید به آرشیو مجموعه‌های شخصی و گالری‌ها وارد شویم. مخاطبان بسیار به تاریخ آثار نگاه می‌کردند و این نشان‌دهنده اهمیت تاریخی این آثار است. ما اینجا آثاری به نمایش در آوردیم که در سال ۵۷ و با موضوع انقلاب خلق شده‌اند. اگر بتوانیم درباره تاریخچه آثار کار تازه و کاملی انجام دهیم، مسلما به اهداف پژوهشی و تاریخ‌نگاری خود هم نزدیک می‌شویم. 

این هنرمند گفت: شاید یکی از ویژگی‌های پلاک۴۰ این بود که خود کسانی که به ما کار امانت دادند متوجه شدند که چه آثاری در گنجینه خود دارند. من امیدوارم بتوانند با این آگاهی، به این نتیجه برسند که چطور آن را به نمایش بگذارند. چون اگر یک مجموعه‌دار شخصی کارش را مخفی کند ممکن است طبیعی باشد ولی نمایش حرفه‌ای و پژوهش درباره آثار هنری جزو وظایف نهادها و موزه‌های عمومی است.

* تغذیه فجر از گنجینه «موزه شهدا»

گرچه نمایشگاه اصلی پلاک ۴۰ در فرهنگسرای نیاوران برپاست ولی بخش دوم نمایشگاه پلاک۴۰ در موزه شهدا برپاست. امامی‌فر درباره آن توضیح داد: حدود ۱۵ سال است که عضو کمیسیون هنری بنیاد شهید هستم و با این تجربه به این نتیجه رسیدیم که «موزه شهدا» صاحب گنجینه‌ای است که حتی می‌تواند چندین نمایشگاه فجر را تغذیه کند. بنابراین به این نتیجه رسدیم که به صورت موازی نمایشگاهی هم در موزه شهدا داشته باشیم. بنابراین حدود ۶۰ اثر مرتبط در موزه شهدا نمایش داده شد. آثار این نمایشگاه بیشتر نقاشی و حجم است. 

این هنرمند توضیح داد: در موزه شهدا تقریبا ۱۰ هزار اثر آرشیو شده است که بسیاری از آنها آثار هنرمندان سرشناس تجسمی کشور هستند که برخی از آنها دیگر در قید حیات نیستند. آثار این هنرمندان در حراج‌های خارج از کشور قیمت‌های میلیاردی دارند و به همین دلیل موزه شهدا یک منبع و گنجینه ارزشمند است. اینها حاصل نمایشگاه‌ها و ورکشاپ‌هایی است که در این چهل سال برگزار شده است و اینجا دیگر مظروف از ظرف بسیار بزرگ‌تر شده است. یکی از دستاوردهای پلاک۴۰ می‌تواند این باشد که مسئولان بدانند چه دارند تا بتوانند علاوه بر حفظ، در اشاعه آن هم فعال شوند.

منبع: فارس