رضا کیانیان: راه‌حل برون‌رفت از اختلافات گفت‌وگو است

به گزارش حلقه وصل، نشست رسانه‌ای نمایش «پدر» صبح امروز ۳۱ مرداد ماه با حضور آروند دشت آرای کارگردان نمایش و رضا کیانیان، سعید چنگیزیان، مارین ون هولک، لیلی رشیدی و سوگل خلیق بازیگران نمایش در مجموعه تئاترشهر برگزار شد.

در ابتدا دشت آرای با اشاره به اینکه از گذشته علاقه‌مند به اجرای نمایشنامه «پدر» بوده است، گفت: خوشحالم که آقای کیانیان قبول کردند که در نمایش حضور داشته باشند. فکر می‌کنم این نمایشنامه بهترین اثر زلر است و اسکار هم گرفته بنابراین تصمیم گرفتم با شیوه‌ای متفاوت آن را به صحنه ببرم.

در ادامه بازیگران توضیحات کوتاهی درباره حضورشان در این نمایش دادند و ابراز امیدواری کردند که اتفاقات خوبی در انتظار اجرا باشد.

دشت آرای درباره انتخاب این متن برای اجرا بیان کرد: منتظر یک بازی کاملاً متفاوت از رضا کیانیان باشید. ایشان به دلیل روحیه منحصر به فرد، انرژی و نوع نگاهی که به بازیگری داشتند و مبتنی بر بداهه‌پردازی است انتخاب مناسبی برای اجرای این نقش هستند. من خیلی خوش شانس بودم که در این نمایش با بازیگران به این خوبی کار کردم. آقای کیانیان هم پا به پای ما آمدند و همراه بسیار خوبی بودند. من بعد از سال‌ها که آثارم را به صورت کارگاهی شکل می‌دادم تصمیم گرفتم به متن بازگردم از طرف دیگر نمایشنامه «پدر» این امکان را به شما می‌دهد که تمام کارهایی را که مد نظرتان است، انجام دهید چون اثری پر از فراز و فرود است. خیلی‌ها به من می‌گفتند که چرا «پدر» را انتخاب کردی چون خود زلر فیلم آن را با بازی خوب آنتونی هاپکینز ساخته است اما من فکر می‌کنم اصولاً این اثر مناسب صحنه است و باید به شکل یک تئاتر اجرا شود.

در ادامه خلیق درباره چالش ایفای نقش در این نمایش گفت: هرکدام از ما از دور یا نزدیک با مشکلات بیماری آلزایمر در پدر و مادر و بزرگترهایمان روبرو هستیم. خود من مدت کوتاهی با بیماری شبیه به این برخورد داشتم و عزیزم را از دست دادم. مهمترین چیز در برخورد با این بیماری این است که احساساتی نشویم. برای حضور در این نمایش نیز تلاشم را کردم که هر تجربه‌ای از قبل داشتم کنار بگذارم و انگار برای اولین بار است که با این چالش روبرو می‌شوم.

ون هولک نیز عنوان کرد: من به‌عنوان عضو گروه «ویرگول» این شانس را داشتم که نقشم را انتخاب کنم که کوچک‌ترین نقش این نمایش است اما برایم بازی در این نقش خیلی کیف دارد و جذاب است. حضور در کنار بازیگران نمایش برایم بسیار لذت بخش است و خیلی از آنها و ایده‌هایشان تجربه کسب کردم. این نمایش می‌توانست تبدیل به اثری احساساتی و سانتیمانتال شود اما ما تلاش کردیم از این مساله فاصله بگیریم و نمایشی کلیشه‌ای از کار در نیاوریم.

چنگیزیان نیز یادآور شد: در گذشته‌های دور که برای اولین بار آقای کیانیان را روی صحنه دیدم هرآنچه را که در کتاب‌ها خوانده بودم در بازی ایشان پید کردم و آدم دیگر چه چیزی می‌خواهد. الان هم بعد از تجربیاتی که به دست آوردم برای کمک آمده‌ام تا هرچه از دستم برمی‌آید، منتقل کنم.

کیانیان در ادامه صحبت‌های چنگیزیان عنوان کرد: به جز مارین من با بقیه بچه‌ها اولین بار است که کار می‌کنم. سعید چنگیزیان هم این روزها جزو بزرگترین بازیگران ایران است و ما این ترس را داشتیم که چنگیزیان به دلیل کوتاهی نقش، آن را نپذیرد اما وقتی پذیرفت ما خیلی خوشحال شدیم. ما به ایفای نقش‌ها به آن‌ها هویت می‌دهیم و اگر فرد بی‌تجربه‌ای این نقش را ایفا می‌کرد کار به درستی از کار در نمی‌آمد. من برای لیلی رشیدی هم ناراحت بودم چون به تازگی در زندگی شخصی‌اش با این مشکل روبرو بود اما به درستی توانست بین زندگی واقعی و تئاتر تفاوت قائل شود. من قبلاً در سینما در نقش یک بیمار آلزایمری بازی کردم که از قشر متوسط بود و الان در تئاتر دوباره در چنین نقشی از طبقه بالا و خارجی بازی می‌کنم که برای خودم چالش بزرگی است و قضاوتش با مخاطب است. وقتی کشوری تئاتر و سینما نداشته باشد اسمش کمتر در دنیا شنیده می‌شود از این رو هنر و فرهنگ ما نیاز به حمایت برای دیده شدن دارد.

رشیدی نیز درباره دلیل حضورش در این نمایش بیان کرد: هم بودن در کنار آروند و هم خود متن باعث شد دوست داشته باشم در این نمایش حضور داشته باشم.

چنگیزیان درباره صحبت‌هایی که قبلاً درباره خداحافظی‌اش از تئاتر مطرح کرده بود، گفت: حتماً آن دوران تحت شرایطی این حرف را زده بودم اما در واقع دوست دارم کم و به اندازه بازی کنم و شاید این حرف‌ها را زده‌ام که کمتر سراغم بیایند. اما الان هدفم همراه شدن با گروهی بود که معیارهایش با من یکی باشد و دیگر اینکه یک بازیگر احتیاج به تمرین و تمرین دارد تا آماده بماند.

دشت آرای با اشاره به حمایتی که از تئاتر نمی‌شود، گفت: دکور نمایش ۱۳ متر در هوا معلق است و ما در طراحی لباس و ویدئو مپینیگ و موارد دیگر نمی‌توانستیم کوتاه بیاییم و همه این کارها در کنار تمرین و تولید برای این است که می‌خواهیم یک کار با کیفیت به مخاطب ارائه دهیم اما هیچ سوبسید و حمایت مالی حتی از برندها و صاحبان سرمایه برای تئاتر وجود ندارد. مشکل این است که ما بخش خصوصی را نمی‌توانیم وارد حوزه فرهنگ کنیم و اگر اداره کل هنرهای نمایشی هم از ما حمایت نکند شاید ما آخرین گروه‌هایی باشیم که به این شیوه تئاتر اجرا می‌کنند.

این کارگردان تئاتر افزود: در این نمایش بسیار وفادار به متن بودم. در این نمایش به مینیمال ترین شکل ممکن نمایش را طراحی کردیم و همه بار نمایش روی دوش بازیگران است.

کیانیان درباره اینکه با وجود فیلم خوبی که از این متن ساخته شده چرا در نمایش بازی کرده، بیان کرد: خب من اهل کل کل هستم. آنتونی هاپکینز از بازیگران مورد علاقه من است و وقتی نقش‌هایش را می‌بینم پیشنهاداتی به اجرایش دارم که حالا فرصتش پیش آمده که خودم این پیشنهادات را روی صحنه عملی کنم. اما یکی از دلایل قبول کردنم خود آروند است. من یک بازیگر بداهه پردازم و ممکن است در لحظه ۱۰ ایده به ذهنم برسد و نمی‌توانم با کارگردان‌هایی که من را در چارچوب قرار می‌دهند، کار کنم؛ من زمانی که تئاتر کار می‌کنم هیچ وقت فیلم یا سریالی را نمی‌پذیرم چون نیاز به کشف و خلاقیت دارم و به بازیگری مثل کار کارمندی فکر نمی‌کنم. من باید روی کارم متمرکز باشم و برایم مرحله تمرین در تئاتر بسیار مهمتر از زمان اجرا است.

وی ادامه داد: زمان آقای سمندریان و رفیعی از آثار حمایت می‌شد و مثلاً اگر از دکور عظیم کارهای آقای رفیعی حمایت نمی‌شد اصلاً نمی‌توانست کارش را به صحنه ببرد. اما متاسفانه در سال‌های اخیر اجرای چنین آثار بزرگی که به بازیگر و دکور و کیفیت اهمیت می‌دهند به فراموشی سپرده شده و همه نمایش‌ها تبدیل به آثار پرتابل شده‌اند و از زمان آقای احمدی نژاد تئاتر را کوچک و کوچک و کوچک‌تر کرده‌اند. باور کنید با وجودی که بلیت نمایش به دلیل تورم و گرانی ۱۵۰ هزار تومان گذاشته شده، اگر با تمام ظرفیت هم اجرا برویم تنها یر به یر خواهیم شد. هنوز این فرهنگ برای تماشاگر ما جا نیفتاده که برای دیدن یک نمایش خوب باید هزینه کند در حالی که حاضر است برای یک پیتزا ۳۰۰ هزار تومان پول بدهد اما فکر می‌کند تئاتر و فرهنگ و کتاب باید مجانی باشد. تئاتر پیشانی فرهنگ یک کشور است و در همه کشورهای دیگر همه بار هزینه‌ها روی دوش تماشاگران نیست و دولت به گروه‌ها کمک زیادی می‌کند.

دشت آرای با اشاره با صحبتی که با مدیر برنامه‌های زلر برای خرید رایت نمایشنامه داشته، عنوان کرد که قرار است این نمایش را در کل ایران و هلند و آلمان به صحنه ببرند و دیگر اینکه نمایش برای اجرا هیچ ممیزی نداشته است.

وی درباره ممیزی‌های و ممنوع الکاری هایی که این روزها شدت گرفته است، تاکید کرد: باید بنشینیم و گفتگو کنیم و اگر پذیرفتیم که در این شرایط کار کنیم مجبوریم که با هم به تعامل برسیم. این ممنوع الکاری ها برای همه ما ناراحت‌کننده است. من سال‌ها با نغمه ثمینی کار کردم و ناراحتم از مشکلی که برایشان به وجود آمده اما باید به ازای هر یک نفری که کار نمی‌کند ۱۰ نفر کار کنند چون تئاتر باید زنده بماند. ما قوانین را رعایت می‌کنیم و می‌پذیریم که طبق این قوانین کار کنیم اما برخوردهای سلیقه‌ای است که ما را ناراحت می‌کند.

کیانیان نیز در این باره توضیح داد: من از قدیم اهل گفتگو بودم. تندترین انتقادات را به مسئولان داشتم اما زمانی که با آن‌ها وارد گفتگو شدم همه چیز حل شده است. چون فکر نمی‌کنم مسئولان دشمن ما هستند و هیچکس نمی‌تواند ادعا کند اگر جای هر مسئولی باشد بهتر برخورد می‌کند چون آنها هم در کارشان با دستوراتی از جانب بالادستی‌هایشان روبرو هستند. گفتگو چیزی است که در کشور ما مغفول مانده است. ما نباید روبروی هم قرار بگیریم و جامعه را دوقطبی کنیم.

این بازیگر باسابقه درباره نسل جدید کارگردانان تئاتر گفت: من از قبل از انقلاب تئاتر کار کردم و با کارگردانان بزرگ هم کار کردم و الان فکر می‌کنم پرقدرت‌ترین کارگردانان ما در همین رده سنی ۴۰ تا ۵۰ هستند و نسل تازه‌تری مثل محمد مساوات هم هستند که دارند پرقدرت ظاهر می‌شوند و همین باعث می‌شود من به عنوان یک تئاتری با خیالت راحت از دنیا بروم.

رشیدی نیز درباره ممنوع الکاری همکارانش عنوان کرد: همه ما از سانسور و ممنوع الکاری همکارانمان ناراحت هستیم. ما دلمان‌می خواهد مسئولان کنارمان باشند اما برخی مواقع انگار ما در ۲ جبهه هستیم که باید با هم بجنگیم. متاسفم که برخی دوستان‌مان ممنوع الکار شده‌اند.

ون هولک نیز اظهار کرد: هر کلمه‌ای که از نغمه ثمینی نوشته می‌شود باعث رشد مخاطبش می‌شود و نباید این فرصت رشد از ما گرفته شود.

کیانیان درباره انصراف محمد رضایی‌راد از اجرای نمایشش در تئاتر شهر متذکر شد: بعد از انصراف آقای رضایی‌راد عده‌ای گفتند بقیه هم نباید کارشان اجرا کنند. من دیشب با رضایی‌راد صحبت کردم و ایشان گفت من تنها به دلیل اینکه گفتند اسم نغمه ثمینی را باید در بیاورید کارم را اجرا نکردم و اگر این مشکل حل شود کارم را اجرا می‌کنم و انتظار ندارم بقیه هم به خاطر من اجرا نروند. نغمه ثمینی افتخار نمایشنامه نویسی ایران است دشمن ما نیست.

در بخش پایانی این نشست دشت آرای درباره حاشیه‌هایی که درباره ترجمه نمایشنامه در فضای مجازی ایجاد شده، توضیح داد: اینکه فردی در فضای مجازی علیه گروه صحبت کند و عده دیگری را علیه ما برانگیزد جای شکایت را برایمان باز گذاشته است. اگر قرار بر دور زدن مترجم بوده پس چرا از ابتدا با وی وارد قرارداد شدیم. اگر قرار بوده پول ایشان را ندهیم چرا از ابتدا با او قرارداد بستیم.

در ادامه دشت آرای با ارائه مدارکی درباره نحوه قرارداد با ساناز فلاح فرد مترجمی که به دلیل نقض حقوقش از گروه شاکی است، توضیحاتی ارائه داد و عنوان کرد که بعد از فسخ قرارداد با وی، گروه با مترجمان دیگری برای اجرا قرارداد بسته است.

وی افزود: ایشان ادعا کردند ما از شهریور سال ۱۴۰۰ مشغول تمرین بودیم در حالی که در آن زمان تئاترها به دلیل کرونا تعطیل بوده است و ما تنها برای اطلاع رسانی به رسانه‌ها خبرش را منتشر کردیم و تازه در بهمن ما مجوز اجرای متن را برای اجرا در ایرانشهر دریافت کردیم که به دلیل اینکه فرصت تمرین نداشتیم اجرای فروردین و اردیبهشت ما منتفی شد. اصلاً قرارداد بازیگرانی مثل لیلی رشیدی و سعید چنگیزیان از خرداد و تیر ۱۴۰۱ شروع می‌شود.

وی ادامه داد: چون خانم مترجم قرارداد جدیدی را که ما می‌خواستیم با ایشان ببندیم لغو کردند و گفتند دیگر با این رقم قرارداد جدید نمی‌بندند طبق گفته خودشان قرار ما با ایشان کنسل شد و بعداً ما با مترجم‌های جدید وارد مذاکره شدیم. بعد از فسخ قرارداد یک ترجمه جدید به دست من رسید که من لحن ترجمه آن اثر را به دلیل روان تر بودن بیشتر پسندیدم و آن ترجمه را انتخاب کردم ضمن اینکه خانم رشیدی و وان هولک به زبان فرانسوی مسلط هستند و خود من و بقیه دوستان نیز به زبان انگلیسی تسلط داریم. سال ۹۸ همین ترجمه‌ای که ما انتخاب کردیم مجوز اجرای عمومی گرفته است که مسعود کرامتی و مهدی پاکدل هم در نمایش بازی داشتند بنابراین این ترجمه، جدید نیست و قبلاً اجرا شده است.

دشت آرای یادآور شد: اداره کل هنرهای نمایشی ابتدا به دلیل شکایت ایشان بازبینی ما را کنسل کرد چون این خانم ادعا کرده بودند که مترجم‌های جدید وجود خارجی ندارند و از ما شکایت کرده بود و بعد از اینکه ما ثابت کردیم که این تهمت‌ها صحت ندارد و مترجم‌ها واقعی هستند مشکل برطرف شد. اینکه برای دیده شدن خودشان را قربانی نشان دهند و با برنامه‌ریزی کمپینی برای تخریب و توهین به ما شکل بگیرد قابل پذیرش نیست.

کیانیان نیز در پایان در توضیح این اتفاق عنوان کرد که مترجم به جای تلفن زدن به وی در دایرکت اینستاگرام پیام داده که در خیل عظیم پیام‌هایی که برای وی ارسال می‌شود، گم شده است و از طرف دیگر این مشکل ارتباطی به وی به عنوان بازیگر نمایش نداشته و مترجم باید با کارگردان وارد گفتگو و تعامل می شده است.