تهران: «شب شاعر»؛ چراغی در تاریکی فضای هنر انقلاب

به گزارش حلقه وصل، «شعر ثروت ملی است»، این یکی از اشاراتی است که رهبر انقلاب در یکی از دیدارهایی که سالانه با شعرا داشته‌اند متذکر شده‌اند و این سخن نشان می‌دهد چه میزان این گونه هنری و ادبی دارای اهمیت است که رهبر انقلاب بخشی از زمان خود را به آن اختصاص می‌دهند و اینگونه در ارتباط با آن اظهارنظر می‌کنند

علاوه بر این باید به پیشینه تاریخی شعر در فرهنگ این سرزمین نیز اشاره کرد و یادآور شد بخش مهمی از فرهنگ این سرزمین از طریق شعر منتقل شده و به دست هم‌روزگاران ما رسیده است. حال پرداختن در این دوره به شعر با توجه به جایگاه آن در فرهنگ ایران اسلامی و همچنین اهمیتش در نظر رهبر انقلاب بر کسی پوشیده نیست.

شعر متعهد و انقلابی یکی از مطالباتی است که رهبر انقلاب بارها به آن اشاره کرده‌اند و آن را در زمره مطالبات خود از جامعه شعری قرار داده‌اند. حتی در دیداری که در سال جاری با شعرا داشتند به شعر انقلاب و دفاع مقدس اشاره کردند و در برابر آن جریانی به نام شعر ضدجنگ و ضدانقلاب را مطرح فرمودند تا معیار سنجش و شناخت شعر انقلاب روشن شود.

شعر انقلاب از آغازین روزهای پیروزی انقلاب با جریانی روبه‌رو بوده که در آن به مضامینی پرداخته می‌شده که تهی از ارزش‌های انقلابی بوده و همین حمایت از شاعران انقلاب را دوچندان می‌کرد. شاعرانی چون قیصر امین‌پور، سیدحسن حسینی، سلمان هراتی، مشفق کاشانی، حمید سبزواری، سیدعلی موسوی‌گرمارودی، علی معلم‌دامغانی،  طاهره صفارزاده و… از زمره طلایه‌داران شعر انقلاب بوده‌اند که در برابر جریان مقابل که ذکر شد با اشعار خود و همچنین نظریاتشان ایستادگی کردند و چراغ شعر انقلاب را روشن نگاه داشتند.

پس قبل از پرداختن به شعر در جریان ادبی انقلاب باید شاعر انقلابی مورد توجه قرار گیرد و توانایی شعری او ستایش شود. هرچند شاعران انقلاب بدون هرگونه چشمداشتی در عرصه شعر انقلاب فعالیت کرده و با از خودگذشتگی در میدان شعر انقلاب از ابتدا تا امروز ایستاده‌اند اما لازم و ضروری است که از آنها تکریم شود و الگوهای شعر انقلاب به مخاطبان شعر فارسی بویژه شعر انقلاب معرفی شود.

چندی بود که جریانی به منظور تکریم و بزرگداشت شاعران انقلاب که هرکدام چهره‌ای در عرصه ادبیات بودند ایجاد شده بود که در آن سعی بر معرفی چهره‌های گمنام شعر انقلاب بود. «شب شاعر» عنوان این برنامه بود که در آن شاعران برجسته انقلاب مورد ستایش و تکریم قرار می‌گرفتند تا دلگرمی برای ادامه مسیر پرفراز و فرود شعر انقلاب پیدا کنند.

«شب شاعر» برنامه‌ای بود که در تاریکی فضای هنر انقلاب بویژه در زمانی که شعر و ادبیات مهجورترین گونه هنر انقلابی بود چراغ شعر انقلاب را روشن نگه داشته بود و چشم‌های بسیاری را به خود جلب کرد. این مراسم در حالی برگزار شد که همه بر تاکید «امین شعر انقلاب» بر اینگونه هنری آگاه بودند اما کمترین بودجه و هزینه‌ای به این زبان هنری اختصاص می‌دادند. در این میدان شلوغ فرهنگی، سازمان هنری- رسانه‌ای اوج وارد میدان شد و با افروختن چراغ «شب شاعر» شب تاریک شعر انقلاب را روشن کرد و امیدی در دل اهالی شعر انقلابی و آوانگارد ایجاد کرد.

مرحوم مشفق کاشانی، دکتر اسماعیل امینی، محمدحسین جعفریان، محمدکاظم کاظمی، محمدعلی عجمی، ناصر فیض، یوسفعلی میرشکاک، علی‌محمد مودب، حسین اسرافیلی و… تنها چند نام از ۱۸ نامی بود که در «شب شاعر» به آنها پرداخته شد. برنامه‌هایی که تقویت شعر فارسی و شاعرانی که زبان فارسی وجه اصلی همت آنها و در مرحله بعد ادبیات انقلاب اسلامی وجه دوم فعالیت ادبی آنها به شمار می‌رفت، هدف آن بود.

شاید این سوال ایجاد شود که محمدکاظم کاظمی شاعر اهل افغانستان یا محمدعلی عجمی شاعر اهل تاجیکستان هم مگر شاعر انقلاب هستند؟ که باید گفت همین‌طور است و این شاعران با وجود اینکه ایرانی نیستند اما در دایره گفتمانی انقلاب اسلامی شعر سروده‌اند و در سلسله برنامه‌های «شب شاعر» مورد تکریم قرار گرفته‌اند و همین بر جامعیت این برنامه و جایگاه آن در شعر انقلاب صحه می‌گذارد.

اما هدفی که از نگارش این متن مدنظر بود اشاره به تعطیلی برنامه‌ای چون «شب شاعر» است. این برنامه در آخرین مرحله برگزاری خود میزبان «مشفق کاشانی» بود که پس از آن چراغ عمر مشفق رو به خاموشی گرایید و بعد از آن چراغ برنامه‌های «شب شاعر» نیز خاموش شد. برنامه‌ای که نظیر آن در فضای ادبیات انقلاب کمتر وجود دارد که در آن به تقویت جناح شعری انقلاب پرداخته شود. مساله مرگ مشفق‌کاشانی و برگزاری بزرگداشت برای وی در این برنامه نشان از اهمیت این برنامه دارد، زیرا شاعران که صاحبان سخن فارسی هستند باید پیش از بار بستن از این دنیای فانی مورد تکریم و تفقد قرار گیرند زیرا بعد از اینکه ندای الرحیل آنها بلند شد همه برای آنها بزرگداشت خواهند گرفت و بهتر است مانند «شب شاعر» پیش از مرگ شعرایی چون مشفق برای آنها بزرگداشت گرفته شود تا جایگاه‌شان برای اهالی جامعه روشن شود و همین برگزاری بزرگداشت پیش از درگذشت مرحوم مشفق کاشانی برای او در برنامه «شب شاعر» نشان از موقعیت‌شناسی و ذکاوت گردانندگان آن داشت.

«شب شاعر» در حالی برگزار می‌شد که هیچکدام از دستگاه‌های مسؤول زیر بار اجرای آن نرفته‌ بودند و بعد از تعطیلی آن نیز نرفتند و امروز پس از گذشت بیش از ۶ ماه از آخرین برنامه «شب شاعر» که با یاد مرحوم مشفق کاشانی جاودانه شد جای خالی «شب شاعر» احساس می‌شود.

این متن شاید دلنوشته‌ای بود برای «شب شاعر» آن هم شب شاعری که در آن شاعران دور هم گرد می‌آمدند و از شاعر و دوران رفاقت خود با وی سخن می‌گفتند.