در سفر رئیس جمهور به روسیه چه گذشت؟

به گزارش حلقه وصل، دولت سیزدهم و دستگاه دیپلماسی آن در ماه‌های اخیر، رویکرد جدیدی را برای پیگیری منافع ملی اتخاذ کرده است. توازن‌بخشی به سیاست خارجی و تعامل با همه ارکان قدرت در نظام بین الملل با هدف بهره‌گیری از ظرفیت‌های موجود در نظام بین‌الملل از جهت‌گیری‌های کلی سیاست خارجی دولت سیزدهم به شمار می‌رود.

این رویکرد دولت سیزدهم در همین مدت چندماه اخیر دستاوردهای مهمی در پی داشته است که از آن جمله می‌توان به اصلاح موضع غرب و مشخصا مقامات آمریکایی در قبال ایران اشاره کرد. طی روزهای اخیر اختلافات بین اعضای تیم مذاکره کننده آمریکا هم بالاگرفت و ریچارد نفیو طراح تحریم‌های ظالمانه علیه ایران از تیم مذاکره کننده کنار گذاشته شد.

دستگاه دیپلماسی در راستای پیگیری سیاست خارجی متوازن، ‌ هم مذاکرات وین برای رفع تحریم‌ها را با مجموعه ای از قدرت‌های غربی و شرقی در دستور کار قرارداده و هم رایزنی‌ها و مذاکرات را با قدرت‌های مطرح دیگر مانند چین و روسیه را شتاب و عمق بخشیده است. علاوه بر این، ایران در همین چندماه اخیر گفت و گوها با کشورهای همسایه را آغاز کرده و امروز چشم انداز مثبتی برای صلح و ثبات در منطقه دیده می‌شود. سفر رئیسی به روسیه در چنین چهارچوبی قابل ارزیابی است. این سفر در روزهای اخیر بازتاب گسترده ای در رسانه‌ها داشت، اما شاید بازگو کردن حاشیه‌های این سفر هم جذابیت‌های خاص خود را داشته باشد.

ابراهیم رئیسی روز چهارشنبه ۲۹ دی ماه ۱۴۰۰ به دعوت رسمی همتای روس خود به روسیه سفر کرد. این سفر با دعوت بسیار محترمانه پوتین کلید خورد. پس از آن پوتین در نشست سالانه با خبرنگاران ابراز امیدواری کرد رئیسی این دعوت را پذیرفته و  به مسکو سفر کند.

 استقبال از رئیس جمهور در فرودگاه یکی از موضوعاتی بود که در روزهای اخیر درباره آن حاشیه‌سازی شد. استقبال از روسا و مقامات کشورها در هر کشوری پروتکل‌ها و تشریفات مشخصی دارد. در روسیه معمولا معاون سیاسی وزیر امورخارجه در فرودگاه به استقبال مقامات می‌رود که در سفرهای اخیر از جمله سفر نفتالی بنت و رئیس جمهور مغولستان هم دقیقا این اتفاق افتاد.

در جریان سفر اوباما رئیس جمهور پیشین آمریکا به مسکو هم معاون وزیر خارجه از وی در فرودگاه استقبال کرد. این در حالی است که استقبال کننده از رئیس در فرودگاه مسکو، وزیر انرژی روسیه بود که یکی از مهمترین وزرای این کشور محسوب می‌شود. که به همراه معاون وزیر خارجه حضوریافتند و نزدیک به یک ساعت و نیم منتظر نشستن پرواز رئیس جمهور در فرودگاه بودند. در استقبال رسمی، مراسم فرش قرمز، نواخته شدن سرود ملی و اهتزار پرچم جمهوری اسلامی رعایت شد.

در دیدار روسای جمهور ایران و روسیه در کرمیلن چه گذشت؛

موضوع دیگر که در روزهای اخیر دستمایه حاشیه سازی از سفر رئیسی بود، نحوه میزبانی رئیس جمهور روسیه بود. معمولا بسته به اهمیت میهمان و جایگاهی که پوتین برای میهمانان در نظر می‌گیرد، شهر سوچی، ویلای شخصی در اطراف مسکو، تالار سبز در کرملین و در نهایت اتاق کار شخصی پوتین محل ملاقات تعیین می‌شود که در دیدار اخیر، عالی‌ترین محل ملاقات با مقامات خارجی، یعنی دفتر کار پوتین در نظر گرفته شد. بالای سقف این اتاق کار، تنها پرچم روسیه بر کاخ کرملین قرار گرفته است که به اتاق کار پوتین مشهور شده است.

اتاق محل ملاقات دو درب روبروی هم دارد که رویه پوتین، ورود میهمان از درب اول و سپس ورود پوتین با تاخیر، بوده است. معمولا میهمانان پوتین پشت درب ورود برای لحظات و دقایقی معطل شده‌اند که معروف‌ترین آن معطل شدن بیش از یک دقیقه‌ای اردوغان پشت درب‌های اتاق پوتین بوده است. اما در سفر اخیر ریاست جمهوری ایران، درب ورود میهمان از پیش گشوده بوده است و پوتین دقایق و لحظاتی پیش از رئیس‌جمهور در اتاق محل کار خود حضور داشته است.

نکته دیگر اینکه در اتاق محل کار پوتین دو محل برای پذیرایی از میهمان پیش بینی شده است؛ یک محل کنار شومینه و روی مبل و یک محل دور میز بیضی شکل بزرگ. باتوجه به لزوم رعایت پروتکل‌های بهداشتی مورد توافق طرفین، این ملاقات دور میز بیضی انجام شد. گفتنی است طرف روسی اصرار بر انجام ملاقات به صورت دست دادن طرفین و گفت و گو در کنار هم مقابل شومینه و سپس ناهارخوری دور میز بیضی شکل داشته است که این مدل از حیث رعایت پروتکل‌های بهداشتی مورد توافق طرفین، پذیرفته نشد.

در حین دیدار روسای جمهور هم، پوتین ضمن ابراز محبت به همتای ایرانی خود، از موانع کرونایی برای ابراز علاقه صمیمانه‌تر خود و دست دادن با ایشان گلایه می‌کند.

 استقبال گرم از رئیسی در حضور خبرنگاران

در ابتدای جلسه، ۱۸ دقیقه رسانه‌ها حاضر بودند و پوتین به عربی پاسخ سلام علیکم رئیس جمهور را داده است، استقبال گرمی از رئیس جمهور کرده و از ویژگی‌های شخصیتی ایشان تمجید کرده و در خلال دیدار دو بار برای رهبر معظم انقلاب ابلاغ سلام داشته است. ملاقات از ساعت ۱۵.۳۰ آغاز شده و همزمان با فرا رسیدن وقت نماز، پوتین ضمن ابراز احترام به دین مبین اسلام و آداب دینی و تکریم جایگاه دینی ایشان، به رئیس جمهور اعلام می‌کند که ظاهرا شما باید در این زمان اقامه نماز کنید و می‌توانیم ادامه مذاکرات را به بعد از اقامه نماز موکول کنیم.

در لحظاتی که رئیس جمهور مشغول اقامه نماز بوده، پوتین حدود ۱۰ دقیقه منتظر ایشان بوده و پس از اقامه نماز، مذاکرات تا ۱.۵ ساعت دیگر ادامه پیدا کرده و عصرانه هم صرف شده است. موضوع مهمی که از دید حاشیه سازان مغفول مانده، محتوای مذاکرات بسیار مثبت بوده و توافقات مهمی در حوزه‌های مختلف صورت گرفته است.

 دیدار با مدیران بنگاه‌های مهم اقتصادی و استقبال گرم اعضای دوما

دیدار رئیس جمهور با فعالان اقتصادی روسیه یکی از مهمترین برنامه‌های رئیس جمهور در این سفر بوده به این جهت که سطح فعالان حاضر در این نشست بسیار بالا بوده و این افراد عملا بدون هماهنگی با ساختار حاکمیت روسیه در این نشست امکان حضور نداشته‌اند.

یکی  دیگر از بخش‌های مهم سفر رئیسی به روسیه، حضور سخنرانی در دومای روسیه بود. تاکنون میهمانان و روسای جمهور معدودی در روسیه به دوما که مجلس مهم روسیه است دعوت شده و سخنرانی کرده‌اند و این امکان صرفا برای میهمانان ویژه این کشور فراهم می‌شود که رئیس جمهور کشورمان یکی از این اشخاص است. طبیعتا اتفاقات و رفتارهای اعضای دوما هم بار معنایی خاصی دارد. استقبال از رئیس جمهور در دوما، چه هنگام ورود و چه هنگام خروج، بسیار گرم و همراه با تشویق ممتد نمایندگان دوما بوده است.

دعوت دانشگاه ملی روسیه و اعطای دکتری افتخاری در این دانشگاه نیز صرفا برای میهمانان خاص کشور روسیه انجام می‌شود که این برنامه نیز برای رئیس جمهور اجرا شد و رئیسی دکترای افتخاری خود را از این دانشگاه دریافت کرد.

حضور در جمع مسلمانان روسیه

یکی از زیباترین بخش‌های سفر رئیس جمهور به روسیه حضور در مسجد جامع مسکو، اقامه نماز جماعت و دیدار با مردم مسلمان این کشور بوده که بعضا با طی مسافت طولانی خود را به این محل رسانده‌ بودند. مفتی روسیه در مسجد جامع مسکو به اقامه نماز رئیسی در کاخ کرملین اشاره کرده و از این اتفاق ابراز خوشحالی زیادی کرده و گفت که این اتفاق بازتاب بسیار مثبتی در میان مسلمانان روسیه و حتی مسلمانان سایر کشورهای جهان داشته است و از این بابت از رییس جمهور کشورمان تشکر کرد.

چرا متن و محتوای سفر را نمی‌بینند

 عمده ترین هدف سفر مقامات به کشورهای دیگر رایزنی و تبادل نظر برای تامین منافع ملی در ابعاد مختلف سیاسی اقتصادی است اصولا سفر  رئیسی به روسیه هم در چنین چهارچوبی تنظیم شد. هدف از سفر چنانچه بارها گفته شد، توازن بخشی به سیاست خارجی، مقابله با تحریم‌های ظالمانه آمریکا و خنثی سازی آن و احیای ظرفیت‌های معطل مانده در مناسبات و روابط خارجی است. حتما دستاوردهای سفر رئیسی بزودی برای مردم مشخص خواهد شد اما تا همینجای کار ابراز نگرانی غرب و پیاده نظام رسانه ای وتبلیغاتی آن نشان می‌دهد که اتفاقا این سفر به اهداف خود رسیده است در این سفر بسیاری از قراردادهای قدیمی تعطیل شده، احیا شده است، توافق برای احداث خطوط مهم ترانزیتی همچون راه آهن رشت - آستارا که حلقه مفقوده کریدور شمال- جنوب را تکمیل میکند هم از نظر دستاوردهای اقتصادی و هم مسائل امنیتی و راهبردی حائز اهمیت است.

رفع این حلقه مفقوده موجب رونق ترانزیت کشور می شود و برای تجارت با کشورهایی مانند چین و هند بسیار ارزشمند است. علاوه براین در پروژه های مهمی مانند راه اهن اینچه برون- گرمسار برای خط آهن شرقی کشور، بندر امیرآباد و انزلی توافقاتی حاصر شد. قراردادهای مختلف گازی و نفتی و سرمایه گذاری در برخی میادین مشترک و توافقات مهم بانکی هم در این سفر به سمت اجرایی شدن پیش رفته است. این توافقات متاسفانه در لابلای حاشیه سازی جریانات سیاسی نادیده گرفته شده و مغفول می‌مانند.