علیرضا قزوه: شعر شاعر «فقط او بخواند» از خودش جلوتر است

به گزارش حلقه وصل به نقل از روابط عمومی حوزه هنری، علیرضا قزوه و مهرداد نصرتی در ابتدای نشست نقد و بررسی مجموعه شعر «فقط او بخواند» به سبک، تنوع موسیقیایی در عناصر ادبی، تشبیهات و تمثیل‌های زیبای این مجموعه غزلیات اشاره و نکات مثبتی از این کتاب مطرح کردند.

علیرضا قزوه مدیر دفتر شعر و موسیقی و سرود سازمان صدا و سیما به برخی حشوهای موجود در غزل‌های این کتاب اشاره کرد و آن را جزئی از شعر دانست.

وی به صورت موردی چندین غزل از مجموعه غزلیات کتاب را خواند و به نقد برخی از آنها پرداخت و گفت: بار معنایی از نکات مهم شعر است که باید مدنظر قرار گیرد. منطق شاعرانه‌ اندکی از غزل‌ها کمرنگ است، همچنین شک و یقین را کنار هم آوردید بلکه باید تضاد عمیق‌تر مطرح شود؛ البته این کنار هم آوردن، بی‌معنی نیست اما می‌شود قوی‌تر شود.

قزوه با اشاره به اینکه شکست کلمات در اکثر اشعار وجود ندارد، بیان کرد: نکته مثبتی که باید حتما ذکر کنم این است که کلمات در غزل‌ها خیلی کم شکسته شده‌اند و این یعنی، شعر مسیر درست را پیش رفته است. شاعری که در غزلیاتش کلمات شکسته ندارد، خودش نوعی هنر است. در عین حال، اما از تکرار کلمات به درستی استفاده نشده و در جهت تقویت شعر برنیامده است.

وی همچنین به توهم، منطق شاعرانه و گزینش معنایی برخی کلمات که درست نیست، اشاره کرد و افزود: بد نیست از ترفند فاضل نظری و دوستانش که با زبان عامیانه و به کارگیری کلمات قدیمی و پیش‌پا افتاده، صمیمیت را به شعر تزریق می‌کنند، استفاده کرد تا هم منطق درستی بیابد و هم معنای بهتر. در عین حال، اکثر غزل‌ها پایان بسیار خوبی دارند.

مدیر دفتر شعر و موسیقی و سرود سازمان صدا و سیما تصریح کرد: در این راستا می‌توان از شگرد ستون شدن قافیه بهره برد؛ از ظرفیت قافیه می‌توان نهایت استفاده را کرد و به قول علی معلم، این شگرد حکم‌اندازی می‌کند. این حکم‌اندازی که گاهی کفرگویی هم دارد و عاشقانه‌گویی، راحت می‌شود فرمول آن را پیدا کرد. اشعار هادی محمدحسنی، جزء اشعاری است که به شعر فاضل نظری پهلو می‌زند.

وی در بخش دیگری از جلسه به بخشی از شعری که تاریخ را به سخره گرفته، اشاره کرد و گفت: شعرهایی هم است که به اعتقاد من تقریبا ارزشی ندارند و به واقعیات تاریخی ننگ‌آمیز اشاره دارد. به اعتقاد من نباید با تاریخ شوخی کنید؛ هرچند از آن عصبانی یا ناراحت هستید. تاربخ بهترین چیز برای خواندن است و با آن شوخی نکنید. باید از واقعیات درس گرفت.

قزوه با بیان اینکه باید قوی‌ترین بیت شعر را آخر گذاشت، اظهار کرد: از لحاظ استحکام بیتی باید بگویم اینها گاهی سه فاز و باانرژی هستتد، بنابراین تلاش کنید انرژی شعر و بیت‌ها بالا باشد. در اندکی از شعرها نیز موازنه کامل نیست و باید سعی شود کامل شود و با پایان‌بندی ضعیفی روبرو می‌شویم.

وی گفت: در مجموع، کار بسیار خوب و پخته‌ای دیدم. گاهی این سختگیری‌ها را نمی‌گویم اما وقتی شاعر و شعر خوب می‌بینم حتما نکات سختگیرانه را برای بهتر شدن کار، مطرح می‌کنم. گاهی پیچیده صحبت کردن و در لفافه حرف زدن خوب و گاهی با صراحت حرف زدن با شاعر بسیار خوب‌تر است. اشعار کتاب «فقط او بخواند» از حیث رعایت سلامت واژگان و شکار مضمون و آوردن تعابیر تازه، قابل اعتنا است.

این شاعر خطاب به هادی محمدحسنی عنوان کرد: شما شاعری نوگرا هستید هر چند همه واژگان یکدست نیست. اگر کمی زبان‌تان را تازه کنید و در معانی عرفانی، واژگان و منطق بیت رعایت شود، کارتان در حد شاهکار و ماندگار خواهد شد. از چاپ این کتاب پشیمان نخواهید شد و توصیه می‌کنم شاعران جوان آن را بخوانند.

مهرداد نصرتی دیگر منتقد این نشست در تکمیل سخنان علیرضا قزوه، گفت: جنبه بداهه‌سرایی و بی‌حوصله‌گی هادی محمدحسنی برای برگشتن و ویرایش کردن بخشی از مواردی که مطرح کردید، نیمه پنهانش در همین موضوع مستتر است. اگر برمی‌گشت و ویرایش می‌کرد حتما از این موارد کمتر دیده می‌شد. آقای محمدحسنی حتی حوصله انتشار این اشعار را نداشت چه برسد به اینکه بخواهد برگردد و ویرایش‌شان کند!

عباس محمدی مدیر مرکز آفرینش‌های ادبی حوزه هنری نیز در این نشست گفت: جلسات نقد متاسفانه خیلی در کشور پررنگ نیست اما امروز مشتاقانه به صحبت‌های دو منتقد گوش می‌دادم. در حد چند جمله در مورد شعرهای محمدحسنی بگویم؛ زمانی که با اولین شعر هادی محمدحسنی آشنا شدم، غزلی نو خواندم که نشان از شاعری نو اندیش و شگفت می‌داد. ذات بداهه‌سرای محمدحسنی اینجا یک مزیت برای ایشان نشده و ترمزی است که جلوی پیشرفت را می‌گیرد. قاعده غزل گفتنش هم اینگونه است که ناگهان چشمه جوشان و مدتی بعد، ناگهان خشک می‌شود. در ترکیب و تلفیق زبان محاوره و گفتار روز مردم، اشعارش، نشان‌دهنده این است که قابلیت بالایی دارد که در کمتر شعری را دیدم.

علی داوودی مدیر دفتر شعر حوزه هنری نیز بیان کرد: به عنوان یک مخاطب نه به عنوان یک مسئول، شاید با سلیقه شخص خودم با این نوع غزل موافق نباشم اما این مجموعه، کاری قابل توجه و تقدیر، علیرغم ضعف‌های موجودش بود. با توجه به میزان توجه شاعر به پدیده زبان و کشف مضمون، چرا خودش را درگیر برخی نکاتی کرده است که آقای قزوه نیز اشاره کرد. چون ذهن را به ادبیات کهن می‌برد، خود به خود حذف می‌شود.

وی اظهار کرد: در عنوان معناگرا بحثی ندارم اما هر گونه دسته‌بندی در شعر، باعث قرار گرفتن یک کتاب در یک قفسه می‌شود که طیفی از مخاطبان را در بر می‌گیرد و همین موضوع لطمه می‌زند مثل اتفاقی که در شعر عاشقانه و آیینی می‌افتد. تراز این مجموعه شعر بالاست اما همین عنوان سبب می‌شود، جایگاهی که درخور آن است، پیدا نکند ولی در کل، مجموعه خواندنی و جذابی بود.

قزوه در اینجای نشست به بحث معناگرایی اشاره کرد و در این مورد گفت: جامعه باعث شده مردم از معنا خارج شوند و شاعران می‌توانند معناگرا باشند و از طرفی دیگر شعر خودش معناست و می‌تواند خوش لفظ هم باشد. دهه هشتاد و نود دوستانی بودند که شعر را از معنا و محتوا خارج کردند و فرمالیستی جلو رفتند.

وی با بیان اینکه توهم را باید از شعر کنار گذاشت، عنوان کرد: حرکت جمعی، خوب است، یعنی چه اشکالی دارد بگوییم «دوستان فاضل». امروز شعر فاضل در برابر خیلی از اشعار ایستاده است و فاضل تلاش بسیاری کرده است اما اینکه برخی دچار اغراق شوند که شعرشان مساوی با حافظ و سعدی است، توهم است اما شعر فاضل نظری شعر قابل اعتنا و شاخصی در بین اشعار امروز است؛ البته نباید ما را از قله‌ها دور کند. به پیشرفت اینها امید داریم و اگر سخت می‌گیریم می‌خواهیم شما به قله بالاتری برسید.

این شاعر تاکید کرد: عنوان شعر معناگرا برای جماعت ما زیادی است اما برای جماعتی که اعتقادی ندارند، درست است. نگاه ما سنتی و مدرنیته توآمان است؛ این درخت هزار و صد ساله است و اگر فکر می‌کنید گذشته وجود ندارد، بدانید که هست و معتقدیم سبک ششمی است که خوبانی هستند که در این سبک شعر می‌سرایند. این نقد جدی بود که امروز بر فاصل و دوستانش مطرح کردم.

قزوه در پایان بیان کرد: شعر هادی محمدحسنی از خودش جلوتر و این صفتی خوب برای شاعر است.

در پایان جلسه نیز هادی محمدحسنی شاعر مجموعه شعر «فقط او بخواند» اشعاری را خواند.