خراسان رضوی: معرفی اسلام از طریق «صحیفه سجادیه» در عرصه تبلیغ جهانی دین

حلقه وصل: حجت‌الاسلام والمسلمین مرتضی وافی، مدیر بنیاد بین‌المللی صحیفه سجادیه،در دهمین پیش نشست علمی کنفرانس بین‌المللی تبلیغ جهانی دین با موضوع «نیایش، صحیفه سجادیه و مطالعات تطبیقی در تبلیغ جهانی» که به‌صورت مجازی برگزار شد، اظهار کرد: همواره مقوله دعا و نیایش به‌عنوان یک وحدت بسیار متعالی در میان روش‌ها، فرهنگ‌ها و اقوام با توجه به زبان ساده فطری که دارند از اهمیت بسیاری برخوردار است، به گونه‌ای که در نگاه درون دینی و دین اسلام یکی از متون مورد توجه و تکیه‌گاه برای استخراج مبانی رفتارهای فردی و جمعی در حوزه مختلف است.

وی تصریح کرد: در حقیقت دعا و نیایش در نگاه درون دینی به‌عنوان اخت‌الاقرآن و یا قرآن صاعد و یا کتابی مانند صحیفه سجادیه به‌عنوان انجیل اهل بیت(ع) و زبور آل محمد(ص) شناخته شده است.

مدیر بنیاد بین‌المللی صحیفه سجادیه گفت: اما چرا این اتفاقات برای دعاها و نیایش‌های ما رقم خورده است که شاید یکی از دلایل این موضوع آن باشد که این متن به اعتقاد ما همانند قرآن از یک منبع علم الهی و وحی صادر شده است و همچنان که کلام و روایات اهل بیت(ع) و رسول مکرم اسلام(ص) بدون هیچگونه خطا، اشتباه و لغزشی است، موضوع دعا و در کنار آن نیز زیارات نیز از این ویژگی برخوردار هستند، بدین منظور که این دعاها از امامان معصومی صادر شده که می‌توان به بالاترین نقطه اتکا، اطمینان و اعتماد نسبت به آن‌ها دست پیدا کرد.

وافی تصریح کرد: ضمن اینکه ما متوجه این موضوع هستیم که بسیاری از دعاها و از جمله صحیفه سجادیه عموماً دارای سیری هستند، یعنی از یک نقطه‌ای شروع می‌شوند و به یک نقطه‌ای کاملاً متعالی همراه با رضایت و آرامش ختم می‌شوند، به عبارتی نیز بسیاری از دعاهایی که در اختیار ما قرار دارد، فراز فراز و مجزا چیده نشده‌اند و هر دعایی کاملاً سیری دارد که تا ۱۰ بخش را در هر دعایی می‌توانیم استخراج کنیم.

وی افزود: در حقیقت در دعاها عموماً واژه‌ها، واژه‌های قرآنی است و از بهترین واژه‌ها استفاده شده و لذا بحث‌های زیبایی شناختی در خصوص واژه‌ها و در ترکیب کلمات با یکدیگر در دعاها و به‌ویژه صحیفه سجادیه قابل دقت و به شدت جذاب هستند.

مدیر بنیاد بین‌المللی صحیفه سجادیه بیان کرد: همچنین این دعاها از ویژگی دیگری هم برخوردار هستند و آن ارتباطی است که بین یک فراز با فراز قبل و بعد شاهد هستیم و مانند این است که در ذهن انسان سؤالی شکل گیرد و در فراز بعدی به جواب سؤال خود می‌رسد و یا اینکه انسان می‌تواند در ذیل حاجت و نیاز خود، به واسطه آن ارتباطی که با خداوند برقرار می‌کند به این نقطه از فهم برسد که موانع پیش رو چیست و چگونه می‌توان این موانع را از میان برداشت و حتی گاهی دیگران چه وظیفه‌ای دارند برای اینکه در کنار انسان باشند و چگونه انسان را همراهی کنند که در حقیقت این‌ها بخش‌های ۱۰ گانه‌ای است که ویژگی دعا و نیایش را نشان می‌دهد.

وافی تصریح کرد: از این‌رو به این نتیجه می‌رسیم که می‌شود متن دعاها را به‌عنوان یک متن مدرن و ضروری در عرصه تبلیغ جهانی دین مورد توجه قرار داد که البته این مطلب گزاف و اغراق نیست که اگر ما بر روی محور دعا و نیایش‌ها به‌ویژه راجع به کتاب شریف صحیفه سجادیه کار کنیم، زیرا بسیاری از این دعاها در فرقه‌ها و مذاهب مختلفی که در آیات اسلام معرفی و شناخته شده‌اند؛ وجود دارد و مورد توجه است که قطعاً این جریان می‌تواند یک جریان تبلیغی و ترویجی صحیحی باشد که ما که هستیم و چه هستیم.

وی ااظهار کرد: در حقیقت معرفی اسلام، معرفی تفکر ارادتمندان به اهل بیت(ع) از طریق صحیفه سجادیه که به نوعی شرح و تبیین قرآن، عصاره معارف اهل بیت(ع) و به نوعی کتابی کاملاً کاربردی به‌عنوان کتاب زندگی عاقلانه و عارفانه است بوده و می‌تواند مورد توجه در عرصه تبلیغی جهانی قرار گیرد.

مدیر بنیاد بین‌المللی صحیفه سجادیه اظهار کرد: افرادی که در علوم انسانی دانشگاهی در عرصه جهانی در حال فعالیت هستند عموماً با رویکردهای جامعه‌شناسی و انسان‌شناسی وارد مقوله دعا و نیایش شدند و این موضوع را جدی و مهم می‌دانستند. بر اساس مطالعاتی که بر روی جامعه‌شناسان و انسان‌شناسان داشتیم متوجه شدیم زمانی‌که این افراد به حوزه دعا و نیایش ورود پیدا کردند یکی از عناصر دین را دعا و نیایش دانستند و البته در میان این افراد، کسانی هستند که سطوح سازمان‌یافته دین را ترک کردند و به آن نپرداختند، اما در میان همین افراد، گرایش نسبت به دعا و نیایش باقی ماند.

وافی اظهار کرد: جامعه‌شناسی و انسان‌شناسی با موضوع دعا و نیایش عموماً به دنبال اینگونه سؤالات و جواب به این پرسش‌ها در این کتاب‌ها و نوشته‌ها در عرصه جهانی هستند که دعا چیست؟ چه تنوعی دارد؟ چرا مردم دعا می‌کنند؟ در چه موقعیت‌ها و محیط‌هایی دست به دعا بر می‌دارند؟ و آیا دعا کردن متضمن این است که خدا وجود دارد؟ البته در ذیل این سؤالات در کتاب‌ها و متون سطح جهانی جنبه‌های مادی دعا مانند اشیا، بدل‌ها، نمادها، فضاهایی که به پدیده نیایش مربوط می‌شود نیز مورد بررسی جامعه‌شناسان قرار گرفته است.

مدیر بنیاد بین‌المللی صحیفه سجادیه بیان کرد: همواره کتاب‌های مختلفی در سراسر جهان با موضوع دعا و نیایش نگاشته شده که در بنیاد بین‌المللی صحیفه سجادیه مورد بررسی قرار می‌گیرد و این کتب نشان می‌دهد که توجه به موضوع دعا و نیایش چه در گذشته و چه در حال حاضر در میان علوم انسانی دانشگاهی و به‌ویژه در حوزه آکادمیک مورد توجه بوده و هست.

وافی ادامه داد: البته که این سیر ادامه دارد، اما مهم این است که ما چگونه می‌توانیم جنسی از دعا و نیایش و موضوعات کاربردی و کارکردی در حوزه خودمان را معرفی کنیم و ترویج دهیم و به نوعی یک ارتباط بین ادیانی و دانشگاهی بین این مجموعه‌ها برقرار کنیم.

وی ببا اشاره به اینکه ما در حال حاضر ۱۸ نهاد تلفیقی را شناسایی کرده‌ایم که این نهادها برای ترجمه آثار خود نیازمند مترجم هستند، گفت: آن‌ها برای اینکه مترجمان خوب و مسلطی داشته باشند باید چند مترجم که دارای ویژگی‌هایی مانند اینکه زبان مادری آن‌ها باشد، علم ترجمه را بیاموزند که این مسئله جدی در این مسیر است و همچنین با متون دینی و اسلامی نیز آشنایی داشته باشند؛ انتخاب و آن‌ها را در مرکز تربیتی مترجم جذب کنند، بورسیه شوند و سپس شروع به ترجمه این متن‌ها کنند.

چه ضعف‌هایی در حوزه ترجمه مقالات دعا و نیایش داریم؟
مدیر بنیاد بین‌المللی صحیفه سجادیه اضافه کرد: البته درست است که در حوزه مقالات و پایان‌نامه‌هایی که در خصوص دعا و نیایش نوشته شده بسیار عقب هستیم و یکی از کارهای بنیاد بین‌المللی صحیفه سجادیه نیز انگیزه‌بخشی، ترغیب و مطالبه از مجموعه‌های دانشگاهی، حوزوی و مراکز تخصصی و دانشگاهی در کشور است که بخشی از پایان‌نامه‌ها و مقالات خود را با محورهای مختلفی در عرصه صحیفه سجادیه اختصاص دهند، اما همین آثار که تعدادشان به ۳۰۰ اثر می‌رسد، برخی تبدیل به کتاب شده‌اند و علاوه بر این مقالات نیز آثار دیگری هم وجود دارد، اما متأسفانه این آثار و مقالات به دلیل جریان ترجمه‌ای که وجود دارد و به آن اشاره کردم، نتوانسته‌اند ترجمه شوند.

وافی خاطرنشان کرد: بنابراین ما در عرصه تبلیغ جهانی دین با محوریت جریان دعا، نیایش و صحیفه سجادیه به دنبال این قضیه هستیم که ترجمه‌های خوبی در این حوزه صورت گیرد که در این مسیر نیازمند سطوحی ازآموزش مبلغان و مروجان هستیم. همچنین تأسیس نهاد و مراکز نیز می‌تواند در این مسیر موثر باشد که بخشی از این کارها را می‌توانند عهده‌دار شوند و به نوعی یک جبهه باید در این عرصه شکل گیرد، ذیل اینکه دغدغه‌های بین‌المللی نسبت به این موضوع مهم پیدا شود.