خراسان رضوی: ‌روایتی از دیدار تولیت آستان قدس رضوی با آسیب‌پذیرترین شهروندان مشهدی‌

به گزارش حلقه وصل، همه پسرهای ساکن «صدف»، کم سن و سال‌اند. شاید بزرگترین‌شان، ۱۴ سال سن دارد ولی خودش را ۱۶ ساله معرفی می‌کند. حتی برخی از آن‌ها از داشتن، شناسنامه هم محروم هستند، چه رسد به خانه و خانواده. به عنوان کودکان کار و خیابانی شناخته می‌شوند. 

باورش سخت است، خیابان که فقط گذرگاهی موقتی برای عبورومرور ماست، محل کار و درآمد و همه امورات زندگی جمعی از کودکان شهرمان باشد. بچه‌هایی که هیچ دخالتی در این سرنوشت مجهول ندارند، به هر دلیل از نعمت زندگی در پناه خانه‌ای امن و بزرگ شدن در دامن والدین خود بی‌بهره ماندند. دور از محیط امن خانواده، سال‎ها در خیابان با همه مخاطراتش رها شده و حال و روز نامساعد امروزشان، محصول بزهکاری بزرگترها است.

کودکانی با آرزوهای بزرگ

پسرها از کوچکترین عضو تا بزرگترین‌شان، ساکت به خط نشسته‌اند. از آن‌ها می‌پرسیم؛ «بچه‌ها،‌ می‌دانید امروز چه کسی مهمان شماست؟ فقط یکی از بچه‌ها با صدای بلند جواب می‌دهد: «رئیس حرم آقاست!» صدای خنده پسرها و مربیان فضای اتاق را پر می‌کند. یکی از مربیان حرفش را این طور اصلاح می‌کند: «حاج آقای مروی، تولیت آستان قدس رضوی هستند.»

آقای مربی با خنده‌ای معنی‌دار خطاب به ما ‌می‌گوید: «پسرها را باید در طول هفته ببینید که چه شیطنتی می‌کنند. می‌دونین چرا این طور آرام و مرتب نشستند؟ از صبح منتظرند که حاج آقای مروی تشریف بیاورند و هدایای خود را بگیرند!» و باز صدای خنده بچه‌ها به تأیید حرف مربی به هوا بلند می‌شود.  

مجدد می‌پرسم، آخرین بار کی حرم رفتند؛ امیر حسین، چند هفته پیش رفته. طاها و برادر دو قلویش که خیلی کم سن هستند، یادش نمی‌آید. علی، یکی دیگر از بچه‌ها جواب می‌دهد: هیچ وقت توی حرم نرفتم. اما از سر چهار راه که شیشه ماشین پاک می‌کردم، گنبد آقا رو از دور دیدم. محمدعلی هم می‌گوید: یک بار رفتم پشت پنجره پول بندازم تا مادرم زودتر از زندان آزاد بشه.

از آن‌ها درباره شغل آینده‌شان هم سوال می‌کنم. یکی می‌گوید تراشکار، دیگری معلم، یکی از آن‌ها که طرفدار سرسخت تیم پاری سن ژرمن است، می‌خواهد مثل لیونل مسی فوتبالیست شود. اما آرمان، کوچکترین عضو در کمال تعجب به یکباره می‌گوید: قاضی! برادر بزرگتر دلیلش را می‌گوید: برای پرونده پدر و مادرمان دادگاه رفتیم و برادرم قاضی را دیده. به من گفته، می‎‌خواهد مثل او وقتی بزرگ شد، قوی شود تا به بچه‌های خیابانی کمک کند. 

شیرینی در دل تلخی 

از یکی دیگر از مربیان که متخصص روانشناسی است، کیفیت خدمت در این مرکز را جویا می‌شویم. او می‌گوید: اینجا تنها مرکز قرنطینه و بازتوانی پسران ۷ تا ۱۷ ساله شهر مشهد است. بچه‌ها در مدت اقامت موقت خود، در طول روز از دوره‌های مهارتی و روانشناسی مختلفی از جمله مهارت‌های کنترل خشم و آموزش‌های لازم برای زندگی استفاده می‌کنند و بقیه روز را به فعالیت‌های معمول بچه‌ها مثل بازی، ورزش و تماشای تلویزیون می‌گذرانند. 

متاسفانه به خاطر اینکه این بچه‌ها بی‌مهری و خشونت زیادی از نزدیکترین افرد خانواده و بستگان خود دیده‌اند و یا مجبور به تکدی‌گری و یا فروشندگی شدند، شدیداً آسیب‌پذیر هستند و باید تحت مراقبت‌های تخصصی قرار بگیرند. همه تلاش ما و همکاران مددکار این مرکز این است که رنج ناشی از این آسیب‌ها را در ذهن و روح بچه‌ها کم رنگ کرده و آن‌ها را آماده ورود به خانواده و زندگی کنیم. به همین خاطر کار کردن در این مجموعه، بسیار سخت و حساس و زمان‌بر است. 

ما بعد از رفتن پسرها، همچنان با آن‌ها ارتباط داریم. فقط وقتی می‌بینیم بیشترشان سر به راه می‌شوند و سر درس و زندگی خوب برمی‌گردند، قوت پیدا می‌کنیم که به کار سخت در اینجا ادامه دهیم. یکی از آخرین اخبار شیرینی که شنیدم، دو برادر که از اینجا رفتند، الان در کنار تحصیل، توی یک قنادی مشغول یاد گرفتن کار هستند. 

حمایت از خیابان تا بازگشت به خانه 

با ورود مهمانان آستان قدس رضوی، مدیر مرکز کودکان خیابانی «صدف» ضمن معرفی سابقه فعالیت این مجموعه از بهزیستی را ۲۲ سال عنوان می‌کند و می‌گوید: در این مرکز محل نگهداری از کودکان خیابانی و کار است که بخشی از آن‌ها هیچ خانه و خانواده‌ای ندارند و تعدادی از بچه‌ها، بدسرپرست هستند و به‌اجبار از سنین کودکی در خیابان مشغول کار و کسب درآمد می‌شوند. 

با توجه به اینکه، بهره‌کشی از کودکان برای کار کردن، از مصادیق کودک‌آزادی محسوب می‌شود و برای آن در قانون جرم تعریف شده، لذا توسط نیروهای انتظامی، شهرداری و ۱۲۳ از سطح شهر جمع‌آوری شده و به مرکز صدف ارجاع داده می‌شوند. در این مرکز دو دوره ۲۱ روزه، بازپروری و زمینه‌های بازگشت کودک به دامن خانواده مهیا می‌شود. 

حضوری که مایه دلگرمی‌شد 

مسعود فیروزی مدیرکل بهزیستی خراسان رضوی هم در این دیدار ضمن بیان گزارشی ازاقدامات این سازمان و  تشکر و قدردانی از بازدیدهای پنجشنبه‌ تولیت آستان قدس از مراکز بهزیستی، می‌گوید: حضور شما و خامان بارگاه رضوی برای ما و همکارن‌مان دلگرم‌کننده و بسیار ارزشمند است. 

وی اضافه می‌کند: تا امروز چنین حضوری را از طرف یک مسئول عالی حرم مطهر رضوی تجربه نکرده بودیم. معتقدم، همان طور که انجام وظیفه در سازمان بهزیستی روزی و توفیق ما شده، حضور شما نیز توفیق الهی است.     

اجر اخروی خدمت به اقشار آسیب‌پذیر 

پس از بیان مسائل و مشکلات از زبان مسئولان بهزیستی، حجت‎الاسلام والمسلمین مروی تولیت آستان قدس رضوی در بیاناتی ضمن عرض تقدیر و خداقوت بابت خدمات شبانه‌روزی مسئولان بهزیستی مشهد، متولی و مربیان مرکز نگهداری از کودکان خیابانی «صدف» بیان می‌کند: شما می‌توانید مثل بسیاری از مردم در حرفه‌ای مشغول به کار شوید که امنیت و آرامش روحی و ذهنی و حتی درآمد بیشتری داشته باشد، ولی خدا این توفیق را به شما و جمع محدودی از همکاران‌تان عنایت کرده که در خدمت قشر آسیب‌دیده جامعه به خصوص زنان و کودکان باشید. کاری که بی‎تردید اجر و پاداش بالایی نزد خداوند متعال دارد.

وی در ادامه ابراز می‌کند: شما این کودکان و زنان بی‎سرپرست و بدسرپرست را سرپرستی و برای تک‎تک آن‌ها دلسوزی می‌کنید که هر کدام به سرانجامی خیر برسند. یکی را از کار و زندگی در خیابان نجات می‎دهید، به یکی پناه امن می‌دهید، برای زندگی آینده جمعی از کودکان این شهر تلاش می‌کنید و... چه کاری از این بهتر و چه خیری از این بالاتر است؟ 

حجت‎الاسلام والمسلمین مروی همچنین سرکشی و دلجویی و نیز عرض خداقوت به مسئولان این مراکز بهزیستی را یکی از وظایف خود برشمرد و ادامه داد: با وجود همه مسئولیت‌ها و فرصت کم برای این بازدیدها سرکشی مرتب و احوال‌پرسی از شما عزیزان وظیفه ماست. خداوند شما مربیان گرامی که زحمات بسیاری می‌کشید و همه افراد بهره‌مند از این خدمات را حفظ کند و عاقبت‌تان به‎خیر شود.  

سپس از بین بانوان ساکن «خانه امن» که در مجاورت مرکز صدف هستند و برای دیدار با تولیت آمده‌اند، یکی از زنان بدسرپرست با شرح مشکلات خانوادگی خود، از تولیت آستان قدس می‌خواهد برای رفع مشکلات خانواده و دو کودکش نزد امام رضا(ع) دعا کنند.

همچنین تعداد از پسران ساکن در این مرکز از تولیت آستان قدس رضوی درخواست می‌کنند تا در فضایی خصوصی مسائل و مشکلات را بیان کنند که با پذیرش این درخواست، حجت الاسلام والمسلمین مروی ساعاتی را به گفت‌وگوی خصوصی و جداگانه با تعداد از آنان سپری و دستوراتی را برای مساعدت و رسیدگی جهت رفع مشکلات خانوادگی آنها صادر کرد.

هدیه‌ای از جانب امام رئوف 

آخر این دیدار هم مثل همیشه وقت دریافت هدایا می‌رسد. زمانی که بچه‌ها خیلی انتظارش را کشیده‎اند. برای همین زود جلو می‌آیند تا هدیه خود را از دست حجت‎الاسلام والمسلمین مروی بگیرند. با خواندن هر اسم، هدیه‌ای همراه با کلمات محبت‌آمیز تولیت آستان قدس در میان صدای بلند دست زدن پسرها، دست به دست می‌شود.

بچه‌ها از بین‌ هدایای نقدی و غیر نقدی، با دیدن ساعت و کاپشن‌ها بیشتر از همه سر شوق می‌آیند و از حجت‌الاسلام مروی تشکر می‌کنند. اما برای پسران «صدف» شیرین‌تر از همه جوایز، خوردن شامی به انتخاب خودشان بود که شاید کمتر کسی این چنین مهمان خوان رضوی شده باشد. همگی در کنار مربیان، با سفارش پیتزا، مهمان آستان مقدس رضوی شدند. 

در این اثنا، خادم‌الرضای همراه هیئت آستان قدس اعلام می‌کند که از طرف کشیک کفشداران حرم به هریک از پسرها، یک کارت هدیه ۵۰۰ هزار تومانی هم هدیه می‌دهد. صدای صوت و شادی پسرها با این خبر بلند می‌شود: «دمت گرم آقای خادم». بعد از آن‌ها، حجت‎الاسلام والمسلمین مروی هدایای خانم‌ها را تقدیم می‌کند و می‌گوید: هدیه متبرکی از حرم آقا امام رضا(ع) که بسیار ارزشمند است وگرنه قابل شما را ندارد. 

یکی از خانم‌ها، در لحظه خداحافظی خطاب به تولیت می‌گوید: ما که نمی‌توانیم به حرم برویم، شما نائب الزیاره ما باشید. حجت ‎الاسلام مروی هم با شنیدن این درخواست، دستور برنامه ریزی برای تدارک زیارت و تشرف دسته‌جمعی خانم‌ها و پسران ساکن در این مرکز به حرم مطهر امام رضا(ع) را صادر کردند.

در پایان ساکنان خانه صدف نماز جماعت مغرب و عشا را به امامت تولیت آستان قدس رضوی اقامه کردند.