تصمیمات شبانه‌ای که بازار رامتلاطم می کند

به گزارش حلقه وصل، تصمیمات لحظه‌ای، شبانه و متناقض دولتمردان طی سالیان اخیر خسارات زیادی به حوزه کشاورزی و غذا وارد کرده و اخیراً نیز این مساله دامن برنج را گرفته و بازار این محصول را دچار نوسان کرده است. ماجرا از این قرار است که امسال واردکنندگان برنج به ستاد تنظیم بازار که آن زمان در حیطه اختیارات وزارت صمت بود پیشنهاد داده بودند با توجه به کاهش واردات و وضعیت بازار برنج و همچنین رشد مناسب قیمت برنج داخلی ممنوعیت واردات برنج در فصل برداشت محصول داخلی امسال اعمال نشود و وزارت صمت نیز با پیشنهاد آنان موافقت کرده بود اما چندی بعد مساله برای اجرا به وزارت جهاد کشاورزی ارجاع داده شد و وزارت جهاد از آن تمکین نکرد و کالاهای تجاری که گمان می‌کردند ممنوعیت واردات لغو شده و اقدام به واردات برنج کرده بودند، در بنادر رسوب کرد و بازار داخلی نیز با کمبود برنج و افزایش سرسام آور قیمت این کالا مواجه شد که این امر مصرف کنندگان را نیز گرفتار کرد.

به دنبال این اتفاق فعالان صنعت خواستار تجدیدنظر مسئولان مربوطه در این زمینه و آزاد شدن واردات از اول مهرماه شدند که این مساله مورد موافقت وزارت جهاد کشاورزی قرار نگرفت.

دیروز نیز وزیر جهاد کشاورزی عنوان کرد: وقتی در فصل برداشت برنج، واردات آن ممنوع است، باید کمبود برنج را یا قبل از مرداد تأمین کنیم یا بعد از آبان، این مساله کاملاً واضح و مشخص است بنابراین نمی‌شود برای یک مساله معمولی مدام به قوانین تبصره زد، بخش خصوصی نیز از ما انتظار چنین کاری را ندارد.

وی تاکید کرد: درباره برنج نیز ما کاری انجام ندادیم، اعلام کردیم الان فصل ممنوعیت برداشت است و قاعدتاً بعد از فصل برداشت باید واردات انجام شود، با ذخایری هم که در شرکت بازرگانی دولتی ایران داریم بازار را کنترل می‌کنیم.

ساداتی نژاد قبلاً هم تاکید کرده بود ممنوعیت واردات برنج تا زمان مقرر ادامه می‌یابد. 

رقابت دولت با بخش خصوصی در واردات برنج و تنظیم بازار

این اظهارات آقای وزیر در حالی است که بازار برنج وضعیت مطلوبی را طی نمی‌کند و از طرفی مقدار زیادی از این محصول در بنادر مانده است، براین اساس طی هفته‌های اخیر نیز به دنبال افزایش شدید قیمت برنج در بازار، شرکت بازرگانی دولتی اقدام به توزیع برنج در بازار کرده که این امر مورد انتقاد واردکنندگان و فعالان بازار برنج قرار گرفته و آنها این سیاست تنظیم بازاری دولت را به زیان منافع ملی دانستند.

براساس اعلام انجمن واردکنندگان، واردات برنج در سالجاری ۵۰ درصد کاهش داشته و ۷۰ هزار تن برنج بخش خصوصی به بهانه حمایت از کشاورزان داخلی در بنادر مانده و اعتبار تجار بخش خصوصی در بازارهای بین المللی خدشه دار شده اما شرکت بازرگانی دولتی قادر است برنج وارداتی را در بازار داخل عرضه کند و مجدد برای ذخایر احتیاطی اقدام به واردات برنج کند. در همین زمینه مسیح کشاورز، دبیر انجمن واردکنندگان برنج  با بیان اینکه امسال تا ۳۱ تیر ۱۴۰۰ حدود ۲۰۰ تا ۲۵۰ هزار تن برنج وارد کردیم، گفت: این رقم نسبت به مدت مشابه سال قبل بیشتر از ۵۰ درصد کاهش یافته است. ضمن اینکه ما در سال ۹۹ نیز نسبت به سال ۹۸، ۵۰ درصد کاهش واردات را شاهد بودیم بنابراین وضعیت واردات برنج به صورتی نبوده که تولید داخل را تهدید کند.

وی با اشاره به اینکه دوره ممنوعیت واردات برنج هر سال از اول مرداد آغاز می‌شود و به مدت ۴ ماه ادامه دارد، اضافه کرد: همزمان با فصل ممنوعیت واردات برنج به کشور برداشت برنج خارجی نیز آغاز می‌شود که اگر ما در آن زمان بتوانیم واردات انجام دهیم با قیمت پایین‌تری این کار صورت می‌گیرد که هم به نفع واردکننده، مصرف کننده و هم کشور است.

وزارت جهاد از تصمیم وزارت صمت تمکین نکرد

دبیر انجمن واردکنندگان برنج با بیان اینکه امسال به ستاد تنظیم بازار که آن زمان در حیطه اختیارات وزارت صمت بود پیشنهاد دادیم با توجه به کاهش واردات و وضعیت بازار برنج و همچنین رشد مناسب قیمت برنج داخلی ممنوعیت واردات برنج در فصل برداشت محصول داخلی امسال اعمال نشود و وزارت صمت این استدلال‌ها را قبول و با پیشنهاد ما موافقت کرد اما زمانی که مساله برای اجرا به وزارت جهاد کشاورزی ارجاع داده شد، وزارت جهاد از آن تمکین نکرد.

کشاورز ادامه داد: در این راستا حدود ۷۰ هزار تن برنج بعد از تاریخ ۳۱ تیر وارد بنادر شده بود که به دلیل آغاز دوره ممنوعیت واردات امکان ترخیص نداشت و مسئولین وزارت جهاد کشاورزی مصوبه‌ای را بدون حضور ما و سایر واردکنندگان به تصویب رسانده بودند که دوره ممنوعیت واردات برنج یک ماه به تعویق بیفتد و ۳۱ مرداد آغاز شود.

وی افزود: ما با این مساله مخالفت کردیم به این دلیل که این شائبه ایجاد می‌شد امتیاز خاصی برای برخی واردکنندگان در نظر گرفته شده ضمن اینکه این تعویق یک ماهه نمی‌توانست به شرایط بازار برنج هیچ کمکی کند. 

گمرک خواستار تجدید نظر درباره ممنوعیت فصلی برنج شده بود

براساس این گزارش، ممنوعیت واردات، هر سال با آغاز فصل برداشت برنج در کشور آغاز می‌شود و امسال نیز ممنوعیت واردات این کالا از اول مردادماه آغاز شده و تا پایان آبان ماه برقرار است و گمرک مجاز به ترخیص برنج‌های وارداتی نیست مگر طبق شرایط تعیین شده. این درحالی است که در تیرماه امسال، مهرداد جمال ارونقی، معاون فنی گمرک با اشاره به کاهش ۶۹ درصدی واردات برنج به کشور از معاون وزیر صمت خواسته بود. در مورد ممنوعیت فصلی برنج به منظور کمبود برنج یا افزایش قیمت در ماه‌های آتی تجدیدنظر کند.

یکی از شرکت‌های واردکننده برنج هم در نامه‌ای به معاون امور تولید سازمان بازرسی کل کشور اعلام کرده که ستاد تنظیم بازار به عنوان عالی‌ترین مرجع تصمیم گیری بازار با توجه به کاهش جدی واردات برنج در سال جاری و پیش بینی خشکسالی و کاهش تولید برنج در تاریخ ۱۹/‌۰۳/‌۱۴۰۰‬ تشکیل جلسه داده و طی مصوبه‌ای به شرح زیر عدم اعمال ممنوعیت برنج را به تصویب رساند و به این ترتیب این شرکت به عنوان بزرگترین تأمین کننده برنج کشور با توجه به مصوبه مذکور اقدام به خرید برنج در هند و پاکستان نمود و طی قراردادهایی شروع به بسته بندی و حمل بار برنج از کشور هند و پاکستان کرد، با نزدیک شدن به تاریخ ممنوعیت هر ساله واردات برنج (۳۱ تیر ماه) و عدم ابلاغ مصوبه فوق به گمرک، مجدد پیگیری‌هایی صورت گرفت و به صورت شفاهی مسئولان مربوطه اذعان داشتند که با توجه به نیاز کشور این مصوبه به طور قطع ابلاغ خواهد شد و هیچ گونه نگرانی در این مورد وجود ندارد. با اینکه اعلام شده بود رفع ممنوعیت صورت می‌گیرد، به حسب نگرانی ایجاد شده این شرکت تلاش نمود و عمده بار خود را قبل از ۳۱ تیرماه وارد کشور نمود و به دلیل شرایط حاد کرونا در هند و نیاز به نیروی انسانی در بسته بندی و وضعیت بحرانی کشتیرانی در کل دنیا مقداری از بار خریداری و حمل شده، بعد از تاریخ ۳۱ تیر ۱۴۰۰ به بنادر کشور وارد گردید.

مجدداً، با توجه به شرایط بازار و لزوم تنظیم أن در تاریخ ۵۰۴-۱۴۰۰ در جلسه تنظیم بازار این مسئله مطرح و مورد تأیید به شرح ذیل قرار گرفت:

نامه شماره ۵۴۰۷۷۲ /۱۴۰۰ مورخ ۱۶/‌۰۴/‌۱۴۰۰‬ گمرک جمهوری اسلامی ایران در خصوص بازنگری در تاریخ ممنوعیت فصلی برنج به همراه گزارش آخرین وضعیت میزان موجودی کالای مذکور در گمرکات و کشتی‌های در حال حمل به بنادر کشور در جلسه مطرح و با عنایت به کاهش میزان واردات نسبت به مدت مشابه سال قبل، تصمیمات بند (۲) یکصد و چهل و یکمین جلسه کارگروه تنظیم بازار (ابلاغی طی نامه شماره ۸۱۳۱۴ /۶۰ مورخ ۱۹/‌۰۳/‌۱۴۰۰‬ به لحاظ تنظیم مؤثر و اثربخشی بازار برنج متناسب با سرانه مصرف مجدد مبنی بر عدم اعمال ممنوعیت فصلی کالای مذکور مجدداً مورد تاکید و موافقت اعضای کارگروه تنظیم بازار قرار گرفت. همچنین دفتر مقررات صادرات و واردات مطابق با ضوابط و مقررات ضمن اخذ نظر وزارت جهاد کشاورزی اقدامات لازم را معمول و به گمرک ج. ۱.۱ ابلاغ نماید. تا زمان تأمین این کالا روند طبیعی خود را طی نماید.

در حال حاضر با توجه به مصوبات قانونی عالی‌ترین مرجع تصمیم گیرنده تنظیم بازار کشور، این شرکت اقدام به واردات کالا نموده است و حدود یک ماه از رسیدن این بارها به گمرکات گذشته و هیچ گونه اقدامی صورت نگرفته و همچنان دچار سردرگمی بین ارگان‌های مختلف و عدم تصمیم گیری قطعی توسط آنان است.

ذخایر استراتژیک باید در شرایط خاص به بازار تزریق شود

با این حال، تاکید وزیر جهاد کشاورزی بر تنظیم بازار از محل ذخایر برنج شرکت بازرگانی دولتی و اتمام ممنوعیت واردات در زمان مقرر، آب پاکی را روی دست تجار ریخته و به نظر می‌رسد که فعلاً خبری از ترخیص برنج‌های رسوبی نباشد. این در حالی است که کارشناسان درباره دخالت دولت در تنظیم بازار برنج هشدار می‌دهند و نگرانی‌های جدی درباره تأمین کالا برای ماه‌های پایانی سال و تنظیم بازار این محصول مطرح است. به اعتقاد کارشناسان ذخایر شرکت بازرگانی دولتی ذخایر راهبردی است که باید در شرایط خاص به بازار تزریق شود و اساساً فلسفه وجودی این ذخایر آن نیست که جایگزین واردات بخش خصوصی شوند.