تهران: آئین رونمایی از کتاب «دین، مدرنیته و پسامدرنیته» برگزار شد

به گزارش حلقه وصل، دکتر حجت‌الله ابراهیمیان، معاون پژوهشی و فناوری دانشگاه مذاهب اسلامی در آئین رونمایی از کتاب «دین، مدرنیته و پسامدرنیته» اثر دکتر مختاری،‌ مدرس سطوح عالی حوزه و دانشگاه گفت: از جمله محورهای این کتاب معرفی مولفه‌‌های مدرنیته همچون عقل‌گرایی، تجریه‌گرایی،‌ انسان‌گرایی، سکولاریسم و همچنین پاسخ به این پرسش است که اصول حاکم بر مدرنیته چیست و آیا مدرنیته می‌تواند با دین عجین شود؟

وی با اشاره به کتاب «دین، مدرنیته و پسامدرنیته» افزود: این کتاب مجموعه مقالاتی است که پائول هیلاس در زمینه رابطه دین، مدرنیته و مفهوم پسامدرن جمع‌آوری کرده و از سوی جناب آقای دکتر محمدحسین مختاری و سیدرحیم موسوی‌نیا ترجمه شده است.

ابراهیمیان در تعریف سه مفهوم دین، مدرنیته و پسامدرنیته، اظهار کرد: دین مجموعه‌ای از عقاید، باورها، احکام، اصول و ارزش‌های اجتماعی در قلمرو فرد و اجتماع است که خداوند برای انسان به ارمغان آورده است، اما در فهم مدرنیته باید ابتدا تاریخ غرب را در سه دسته تقسیم‌بندی و مطالعه کرد. دوره نخست دوره باستان است که خبری از مدرنیته نبود، این دوره از قرن ششم قبل از میلاد مسیح تا قرن‌های چهارم و پنجم میلادی ادامه داشت. دوره دوم، قرون وسطی است که از سال 395 میلادی آغاز و عمده مشخصه آن فشار دیندارانِ کلیسایی بر مردم به انواع مختلف بود که در نهایت نیز به نزاع بین کلیسا و مردم انجامید و مردم به شدت از به ظاهر متدینین منزجر شدند. اوج این دوره در قرن‌های 14 و 15 میلادی بود. از قرن 15 به بعد دوره مدرنیته در غرب آغاز شد و اوج آن قرن‌های 19 و 20 میلادی بود. در چند دهه اخیر نیز دوره پسامدرنیته در غرب روی کار آمده است.

مهم‌ترین مولفه‌ها و اصول حاکم بر مدرنیته

وی ادامه داد: در کتاب حاضر ارتباط دین با این دو مقوله بحث شده است. از جمله محورهای این کتاب پاسخ به این پرسش است که اصول حاکم بر مدرنیته چیست و آیا مدرنیته می‌تواند با دین عجین شود؟ مدرنیته بر این عقیده است که مردم از دین و اصحاب کلیسا خسته شده‌اند. چون کلیسا ارجیفی را وارد دین کرده بود که حقیقت دین را پنهان می‌کرد.

معاون پژوهشی دانشگاه مذاهب اسلامی در معرفی برخی از مهم‌ترین مولفه‌های مدرنیته بیان کرد: عقل‌گرایی یکی از نقاط تابلوی مدرنیته است. براساس این اعتقاد هرچیزی که عقل آن را می‌پسندد معیار حق و باطل است. در اینجا بین دینداران و طرفداران این نظریه منازعه درمی‌گیرد و تضاد دین و مدرنیته نمایان می‌شود. موضوع دیگر موردقبول مدرنیته تجربه‌گرایی است که براساس آن ملاک خوب و بد، تجربه و حس است. مورد سوم اومانیسم یا انسان‌گرایی است یعنی محور همه‌چیز انسان است در قانون کشورهای مختلف انسان و ملت محور همه امور است، ولی در قانون اساسی ایران نوشته شده حاکمیت از آن خداست. البته انسان‌گرایی تا حدی قابل پذیرش است ولی نه انسان‌گرایی مطلق.وی بیان داشت: اصل دیگر مورد پذیرش مدرنیته فردگرایی است به این معنی که همه چیز در خدمت انسان است. یعنی اگر حتی مسئله همجنس‌بازی مشروعیت پیدا کند بر طبق این دیدگاه ایرادی بر آن وارد نیست. در این مسئله هم بین دین و مدرنیته چالش وجود دارد.

دکتر ابراهیمیان ادامه داد: مسئله دیگر مربوط به اصلاحات مذهبی است. دیگر باور مورد قبول مدرنیته نیز سکولاریسم بوده که براساس آن خدا یکطرف و دنیا هم طرف دیگر است به این معنی که هم می‌توان عیش و نوش کرد و هم نماز و عبادت را به جای آورد. البته سکولاریسم به طور کلی منافی و متضاد دین نیست و عده‌ای بر این عقیده‌اند که در اموری مانند آموزش و علم می‌توان از مدرنیته استفاده کرد و براساس این عقیده امور دنیوی و اخروی باید از هم جدا شوند و دین نباید با سیاست کاری داشته باشد. مدرنیته سال‌ها حکومت کرد تا اینکه ورژن جدید آن با عنوان پسامدرن ایجاد شد که پوچ‌گرایی و نسبی‌گرایی از مصادر آن است. این عقیده بسیار تندروتر از مدرنیسم است و از نگاه طرفداران آن هیچ‌چیز مطلق نیست، حتی خدا.

آیا مدرنیته می‌تواند با دین عجین شود؟

معاون پژوهش دانشگاه مذاهب اسلامی گفت: برخی از متفکران ایرانی عقیده دارند که هیچ ارتباطی بین دین و مدرنیسم نیست. دسته دیگر به اشتراکاتی در این دو حوزه معتقدند و دسته سوم هم معتقدند می‌‌توان خوبی‌های مدرنیسم را در کالبد دین دمید که البته اجرای درست آن کار بسیار سختی است.

«التنقیح فی بیان احکام الاعتکاف» اثر جدید مختاری

وی در ادامه به معرفی اثر جدید دکتر مختاری با عنوان «التنقیح فی بیان احکام الاعتکاف» بیان کرد: یکی از مباحث مهم فقهی، بحث اعتکاف است که پس از پیروزی انقلاب اسلامی با توجه به جنبه‌های معنوی، روحانی و همچنین جمعی بودن آن و تاکید مقام معظم رهبری، به‌صورت خودجوش بین مردم و به‌ویژه جوانان رواج پیدا کرده است. این آئین مذهبی هرساله از 13 تا 15 ماه مبارک رجب در مساجد کشور برگزار می‌شود.

ابراهیمیان تصریح کرد: نیاز بود یک کار علمی در این زمینه به رشته تحریر درآید از این‌رو جناب آقای دکتر محمدحسین مختاری، رئیس دانشگاه مذاهب اسلامی با توجه به اهمیت این آئین مذهبی، به تالیف کتاب «التنقیح فی بیان احکام الاعتکاف» اقدام کرد. این اثر در یک جلد در سال 1396 به چاپ رسید. از مهمترین مباحث مطرح‌شده در این کتاب می‌توان به آداب اعتکاف، دعاها، مسائل شرعی، نظر فقها، چگونگی تقرب و نزدیکی جوانان به خدا در این سه روز و مباحث فرعی فقهی اشاره کرد.

گفتنی است سی‌ویکمین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران تا 22 اردیبهشت در مصلای بزرگ امام برپاست.