تهران: فقه درهندسه علم دینی جایگاه مهمی دارد

رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی گفت: فقه در هندسه علم دینی جایگاه رفیعی دارد.فقه متعارف که معین کننده تکلیف مکلفان است حاصل یک فرآیند نظریه پردازانه است. بسیاری از قواعد فقهی و اصول عملی دارای مبانی معرفت‌شناسی هستند.

به گزارش حلقه وصل، جلسه ۱۰۰ شورای علمی راهبردی هیئت حمایت از کرسی‌های نظریه‌پردازی، نقد و مناظره شورای عالی انقلاب فرهنگی به ریاست آیت‌الله علی‌اکبر رشاد در محل پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی برگزار شد.در این جلسه که بحث و بررسی پیرامون «چیستی و فرآیند نظریه‌پردازی در علوم نقلی» اختصاص داشت، آیت‌الله ابوالقاسم علیدوست در این زمینه طی سخنانی گفت: علوم نقلی شامل فقه، اصول فقه، علم حدیث، علوم قرآنی و... است.

وی افزود: ولی هنگامی‌که دقیق‌تر به موضوع نگاه شود مثلاً در علم اصول فقه موارد عقلی و تجربی زیادی مشاهده می‌کنیم. بنابراین تفکیک کامل علوم نقلی از عقلی یک کار غیرمقدور است و باید تعاریف جدیدی در این زمینه ارائه شود.اصول فقه محتاج نظریه‌پردازی، با توجه به موضوعات نوین هستند.

اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی در این زمینه به بیان نظرات و پیشنهادهای خود پرداختند؛ که اهم آن به شرح ذیل است: توجه به تفاوت در روش‌شناسی در علوم نقلی و عقلی، مجاز بودن نظریه‌پردازی متفاوت با آرای فقهی مشهور، تشابه و تفاوت در نظریه‌پردازی فقهی با سایر علوم نقلی، امکان تولید قواعد فقهی جدید با توجه به مسائل مستحدثه.

آیت‌الله علی‌اکبر رشاد هم در این زمینه گفت: نظریه در حوزه علوم نقلی، نظریه در سایر علوم تشابهات فراوانی دارد و برخی تفاوت‌ها جزئی هستند.عناصر جوهری و بنیادین نظریه در همه حوزه‌های علمی و معرفتی یکسان و مشترک هستند ولی در هر علمی عرضیات وجود دارند که تفاوت‌ها را شکل می‌دهند.فی‌المثل اصول فقه و فقه علم نقلی صرف نیستند درحالی‌که مشحون از مباحث عقلی هستند.

حجت الاسلام خسروپناه نیز گفت: جلساتی که درباره چیستی،چگونگی و شیوه های نظریه پردازی در علوم مختلف در حال برگزاری است باید ادامه پیدا کند و در جلسه بعدی انشاله بحث نظریه پردازی در علوم رفتاری مطرح شود.