مفاهیم دینی و انقلابی هنوز به تولید ادبیات مطلوب نرسیده‌اند

سرویس دریچه: حجت‌الاسلام پناهیان در چهارمین روز از برگزاری جشنواره مردمی فیلم عمار در سالن شماره سه سینما فلسطین حاضر و در خصوص چرایی ناتوانی هنرمندان از روایت مفاهیم دینی و انقلابی به سخنرانی پرداخت. وی در این سخنرانی تاکید کرد: هنرمندان جامعه ما، تولیدکنندگان محصولات فرهنگی و هنری جامعه ما نیاز به این دارند که فکر دینی و انقلاب خودشان را با یک ادبیات برآمده از دین و مناسب با اوضاع زمانه خودشان بشناسند و منتقل کنند.

حجت‎الاسلام پناهیان با تاکید بر اینکه هر اثر هنری به انتقال یکسری مفاهیم می‎پردازد، گفت: این مفاهیم یا برای جامعه یک مفاهیم نو هستند یا مفاهیمی هستند که در میان افراد جامعه مشهورند و هنرمند آنها را به زیبایی منتقل می‎کند و به تبیین و تعمیق آنها می‌پردازند... لذا به‌طور کلی کار هنری از معنا و مفهوم خارج نیست؛ هر کار هنری بویژه در عرصه هنرهای تصویری به انتقال مفاهیم می‌پردازند.

او با بیان اینکه یکی از اشکالات اساسی در انتقال مفاهیم دینی و انقلابی این است که این مفاهیم هنوز به تولید مطلوب نرسیدند که هنرمندان بخواهند آنها را منتقل کنند، افزود: ما یک اشکال اساسی در تعابیر، در ادبیات و در مفاهیم دینی خودمان داریم و این مفاهیم دینی که امروز معانی دینی را منتقل می‎کنند، مفاهیم کامل و دقیقی نیستند و بلکه بعضا سوءتفاهم‌برانگیز هم هستند. این درحالی است که بسیاری از مخاطبان آثار هنری مخاطبانی هستند که تازه می‌خواهند با دین آشنا شوند و باید سوءتفاهم‌های آنها برطرف شود.

پناهیان با مطرح کردن این سوال که با چه مفاهیمی می‌توان این کار را کرد، تصریح نمود: مفاهیم دینی هنوز در حوزه‌های علمی تولید نشدند. ما امروزه بدون تردید نیاز به ادبیات نو برای درک ژرفای مفاهیم دینی و  معنای معنوی داریم. ادبیات موجود رایج اصلا کافی نیست. این ادبیات رایج بعضا در دفاع از دین و انقلاب سوءتفاهم‌برانگیز است و چه بسا موجب شود که برخی از انقلاب زده شوند. ما هنوز آنچه که داریم را خوب بسته‌بندی و توزیع نکردیم، چه برسد به اینکه بخواهیم سراغ تولید یک ادبیات، مفاهیم و اصطلاحات نو و جدید برویم.

حجت‌الاسلام پناهیان اضافه کرد: بسیاری از مخالفت‌ها، دین‌گریزی‌ها و دین‎ستیزی‌ها را ادبیات موجود دینی و انقلاب ما ایجاد کرده است. چگونه است که وقتی حق پا به میدان می‌گذارد باطل مثل ظلمت که از نور فرار می‎کند، باید به سرعت نور از بین برود. اما هنوز در جامعه ما حق در مصاف با باطل به برخی از پیروزی‌ها دسترسی پیدا نکرده است! معلوم می‎شود که حق درست بیان نشده است. لذا ما در هر عصری نیاز به تولید ادبیات داریم. الان نزدیک به 40 سال از انقلاب گذشته است، چقدر ادبیات جدید تولید کردیم تا بتوانیم مسائل خودمان را با آن حل و تبیین کنیم. ما هنوز ادبیات لازم و مناسب برای مواجه با ادبیات برآمده از تفکر غربی را نداریم و فقط می‌خواهیم با غرب مبارزه کنیم. سلاح ما در این مبارزه ادبیات است. آنها هم با ادبیات جلو می‌آیند و آزادی و حقوق بشر را به‌عنوان ادبیات تولید کردند و برآن کار می‌کنند و می‌خواهند که این ادبیات را زیبا و موثر منتقل کنند.

او در پایان با مطرح کردن این سوال که ما می‌خواهیم چه چیزی را منتقل کنیم؟ گفت: به وضوح می‌بینیم که نقص وجود دارد و برخی از ادبیات دینی و انقلابی ما کارآیی ندارد. شهید آوینی در ادبیات دینی دوران دفاع مقدس یک مولف و صاحب سبک بود: ما در قرآن کریم با ادبیات طاغوت و مستضعفین روبه‌رو هستیم. در یک جامعه دیکتاتوری مردم ضعیف نگه داشته می‎شوند یا در یک جامعه لیبرال مردم آزاد و ضعیف نگه داشته می‎شوند، ولی در یک جامعه دینی مردم باید قوی باشند. مثلا قدرت در ادبیات دینی ما رکن ایمان است، ولی ما در این خصوص زبانمان نمی‎چرخد و ادبیاتی تولید نمی‌کنیم. باید با چه ادبیاتی باید دین و انقلابمان را درک کنیم؟! اگر این ادبیات تولید و توسط هنرمند ما درک شود آن وقت هنرمندان ما می‌توانند از 100 زاویه معنای دین و انقلابمان را روایت کنند.