رجبی دوانی: به جای هنر اسلامی باید از هنر انقلاب اسلامی سخن گفت

به گزارش حلقه وصل، اختتامیه سوگواره‌های عاشورایی هیأت به همت جامعه ایمانی مشعر در مجتمع فرهنگی تربیتی ولایت قم برگزار شد.

* برای انتشار آثار فاخر هیأتی باید در جامعه قدمی برداریم

در ابتدای این مراسم مسعود نجابتی با بیان این‌که این انگیزه برگزاری سوگواره‌های هنری را که در مشعر می‌بینم جای دیگر سراغ ندارم، گفت: حضور حداکثری هنرمندان هیأتی سراسر کشور در این گردهمایی غنیمتی است که باید از آن استفاده کرد.

وی با اشاره به اینکه بحث جمع آوری نشان‌های هیأت اتفاق مبارک و بی نظیری بود که قبلا از سوی این مجموعه برگزار شد، اظهار داشت: امتیاز این مجموعه این است که فقط محدود به پوستر و عکس نشده و وارد فضاهای گرافیک و دکور و... هم شده است.

نجابتی با تاکید بر این‌که در بحث انتشار آثار فاخر هیأتی باید در جامعه قدمی برداریم گفت: فضای تجسمی فضای گسترده ای است و هرچیزی را که در محیط پیرامون ما اتفاق می‌افتد شامل می‌شود، این اتفاق خوب در قالب موارد مورد نیاز مردم و هیأتها باید از سوی هنرمندان بیفتد.

این استاد برجسته گرافیک در پایان خاطرنشان کرد: فضای پیاده روی اربعین فضای مناسبی برای توزیع و رساندن محصولات هنرمندان هیأتی به دست شیعیان دنیا است و تنها جایی که می‌تواند این ابتکار را به خرج دهد و فضا را ایجاد کند جامعه ایمانی مشعر است.

به جای هنر اسلامی باید از هنر انقلاب اسلامی سخن گفت

در ادامه این مراسم محمدعلی رجبی دوانی با تاکید بر این‌که بجای بحث هنر اسلامی باید از هنر انقلاب اسلامی سخن گفت، اظهار داشت: هنر انقلاب اسلامی همه آنچه در موازین اسلامی هست را دارد با این فصل که درباره‌ آنچه که دراین عصر ظهور کرده سخن می‌گوید، اگر کسی بحث از هنر انقلاب بکند و اسلامی اش را کار نداشته باشد بحث ناقصی است و آنها هم که از هنر اسلامی صحبت می‌کنند بحث ناقصی است و فقط در گذشته سیر می‌کنند.

وی با بیان اینکه آنچه که امروز مطرح می شود جنس و ویژگی متفاوتی دارد، گفت: در فرهنگ دینی ما موضوع الله است و همه بحث‌ها باید به خدا بازگردد، این الله به اعتقاد ما مسلمانان و به خصوص شیعیان که رو به ظهور امام داریم مظاهری دارد.

این پژوهشگر فلسفه هنر افزود: امام فقط یک فرد نیست بلکه کلمة‌الله و بقیةالله است و ما در مسیر هستیم یعنی انچه از گذشته است با ماست و آنچه که از آینده خواهد آمد ما باید بر ان شهادت بدهیم.

دوانی با اشاره به این‌که کار هنرمند انقلابی کار دشواری است و باید به گذشته برگردد تصریح کرد: هنری که تاریخ نداشته باشد اکنون زده است و اکنون زدگی و بریدگی از تاریخ عاقبت ندارد، یک طرف مبانی و مظاهر و یک طرف دیگر از موعود باید حرف بزنیم.

وی با بیان اینکه خداوند اسماء و صفاتی دارد و آنچنان که بزرگان و حکما فرمودند اسم نمی تواند ظهور کند، اظهار داشت: اسماء خدا با صفاتش ظهور می کند، ما با صفاتی که برای ما صورت اسمی پیدا کرده روبرو هستیم یکی از این صفات حکیم است و به انسان حکیم گفته می شود چون توانسته آن جلوه از صفات خود را به ظهور برساند.

این استاد هنر افزود: «مصور» اسم خداوند است اما به هنرمندانی که به تصویرسازی می‌پردازند گفته می‌شود پس هنرمند باید تلاش کند مظهر تجلی اسم خداوند بشود، آنهایی که در طول تاریخ این مظهریت را از خود نشان دادند باید بشناسیم و بیابیم که برای تجلی اسم خدا چه باید بکنیم.

رجبی دوانی خاطرنشان کرد: خداوند با دست خودش عالم را بوجود آورد و اول و آخر ندارد پس هر چیزی که از آن مرجع صادر شد کلک خیال انگیز است و در مقابل، نقش به حرام زدن یعنی در تصویر زدن از حدود الهی بیرون رفته‌ایم.

وی با اشاره به اینکه جوانمردان اولین راه را می گویند فنا، گفت: در سیروسلوک آخرین مرحله فناء فی الله است اما یک جوانمرد که برای انقلاب اسلامی قیام کرده است اول راه را با فناء آغاز می کند.

این پژوهشگر فلسفه هنر با تاکید بر اینکه مباحثی که امروز در هنر مطرح است و بیشتر مورد توجه بحث پدیدارشناسی است اظهار داشت: برخی می‌گویند باید وقتی نگاه به یک اثر هنری می شود نپرسیم این اثر از کیست، او در اثرش مرده است و خودش هم نمی‌تواند تکرار کند، اینکه گفته می‌شود بیان یک تصویر بر حسب تعریف و تفسیر مخاطب است اینها نتیجه افراط است.

این استاد برجسته هنر با بیان اینکه هنرمند باید زبان حق باشد مانند حافظ که لسان الغیب شد هر هنرمندی باید زبان غیب شود، افزود: هنرمندان بزرگ ما می دانند که انسان نمی‌تواند پلی به حقیقت بزند مگر اینکه به معارف الهی وصل شود.

وی خاطرنشان کرد: هنرمند مسلمان با قصد و غرض در دریای حقیقت نمی‌رود بلکه خود را در دریای حقیقت فرو می‌کند تا از هر جا سر در برآورد آن می‌شود موضوع کارش، یک روز هیأت یک روز فجر و یک روز اربعین، موضوع بهانه است، حرف فقط یکی است و آن هم تجلی کلمه الله است که «هی العلیا».

رجبی دوانی با بیان اینکه امام خمینی برای هنر مانیفست و دستور العمل دادند، فرمودند هنری هنر است که دارای دو ویژگی باشد یکی تولی و یکی تبری، تصریح کرد: تا تولی نباشد و ما به ولایت الهی از طریق والیان دین پیدا نکنیم قلب ما نمی‌تواند راهی از خلاف آن پیدا کند و تا تبری نباشد نمی توانیم از ولایت خدا چیزی برگیریم.

این استاد هنر با اشاره به اینکه نبوت تمام می‌شود اما ولایت تمام شدنی نیست، گفت: ولایت، مهر است و این مهر تمام شدنی نیست و هنرمند انسانی است که می‌تواند از طریق هنر پل بزند به مهر الهی.

وی با بیان اینکه خدا فرمود دوست داشتم شناخته بشم آفریدم و به آفریده‌اش هم مهر می‌ورزد تاکید کرد: هنرمند خودش را در این مسیر می اندازد اما مظاهر فرق می کند.

رجبی دوانی با تاکید بر اینکه وقتی امام می گوید شیطان بزرگ امریکا است یعنی جهاد اکبر مبارزه با مظاهر آمریکا است، اظهار داشت: اینها سیاست به معنای مذموم کلمه نیست که اعتراض کنیم چرا وارد هنر می شود سیاست ما عین دیانت ماست و هنر زمینه ای برای جهاد است.

این پژوهشگر فلسفه هنر با اشاره به اینکه هنر را نمی‌توان مقید کرد چون به ذات آزاده است و تجلی نمی‌کند مگر در انسان نیک نفس، گفت: بدون ولایت و سرپرستی و راهنمای آگاه نمی توان حرکت کرد چون در هنر بیش از سایر جوامع علمی نفس آزاد می‌شود.

وی افزود: بحثهای زیادی درباره هنر شده بود اما امام این‌ها را کنار گذاشتند و گفتند تا زمانی که این حقایق در جهان وجود دارد هنرمند نمی‌تواند کوله بارش را زمین بگذارد و باید برای تجلی این حقایق تلاش کند و این یک تکلیف از سوی امام بود.

رجبی دوانی با بیان اینکه بازگشت به اصل، زمان شناسی و نگاه به آینده سه اصل هنر است گفت: ما در میانه راه رسول و امام هستیم، هنر دینی همواره زنده است چون مظهر زمان الحی است و هنرمند باید راهی را برود که شهید حججی رفت، یکی با قدمش یکی با قلمش اما راه یکی است، کارمان با روحانیت نیز کی است و هر دو با موارد روحانی سروکار داریم اما هنرمندان با ابزار مادی.

شناخت ریشه عاشورا و مبانی هیأت شرط اثرگذاری هرمند هیأتی است

در بخش دیگری از این مراسم سیدعباس میرهاشمی با بیان اینکه حرکتهایی مانند سوگواره‌های عاشورایی کاملا دلی است گفت: در این سوگواره ها استمرار، کار بسیار سنگینی است و برکتش از جای دیگر است و امیدوارم به زندگی همه دست‌اندرکاران ورود پیدا کند.

وی خاطرنشان کرد: اگر ما بخواهیم در حوزه عاشورا و سوگواره با عنوان و تیتر عاشورا ورود پیدا کنیم و ریشه های عاشورا را نشناسیم بیان ما بیان رسا نخواهد بود.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه دانه دانه عکس ها و رد قلمها و فعالیتهایمان می‌تواند اثرگذار باشد به شرط اینکه ریشه‌ها را بشناسیم، اظهار داشت: وقتی با موضوع هیأت وارد می شویم باید مبانی آن را هم بشناسیم تا این تفکرات و قلمها در کنار هم قرار گرفتنشان به عمق جان مخاطب نفوذ پیدا کند.

میرهاشمی با اشاره به اینکه برای هیأت معانی مختلفی بکار می‌برند، گفت: خیلی حیف است اگر ما فعالیت کنیم و این دو را باهم زنجیر نکنیم.

وی با تاکید بر اینکه اگر خودمان عمق نگرفته باشیم نمی‌توانیم وارد عمق بشویم تصریح کرد: عمق بخشیدن نفوذ را بیشتر و کاراتر می کند و مانای آن به شناخت ما بستگی دارد.

این استاد هنرهای تجسمی با اشاره به اینکه هیأت در ظاهر و شکل معمول گروهی که در ذکر مصائب اهل بیت کار می‌کنند در ذهن ما شکل گرفته است، اظهار داشت: این گروهها در کنار فضای معمول خیلی کار دیگر می کنند و این دست به دست هم دادن کمک می کند زوایای پنهان هیأت ها را یادآور بشویم و همه اینها می‌تواند بسترساز گسترش این فرهنگ رفیع باشد.

مشکلی در ایجاد شبکه جریان ساز هیأت نداریم

 حامد حجتی در بخش پایانی اختتامیه سوگواره‌های عاشورایی با اشاره به اینکه بیش از نود هزار هیات ثبت شده و حدود ده هزار آنها بزرگ و اثرگذار هستند، گفت: ده هزار هیأت یعنی یک شبکه جریان ساز بسیار وسیع که متاسفانه از ظرفیت آن به خوبی استفاده نمی‌شود.

وی با اشاره به اینکه برای تولید یک اثر صوتی به ابزاری مانند میکروفون، میکسر و نرم افزار داریم و میانگین هزینه ای که هیئات برای سیستم صوتی می‌کنند حداقل 5 میلیون تومان است، اظهار داشت: 10 هزار استودیوی سیار صوتی در هیئات داریم و کارکرد این استودیوهای سیار در بهترین حالت این است که جلسات هفتگی را منعکس می کنند اما این بهترین استفاده از یک استودیوی صوتی نیست.

حجتی با بیان اینکه در بعضی از بنگاه‌های رسانه ای دنیا کل شبکه جریان ساز گاهی با 150 نیرو اتفاق می‌افتد، تصریح کرد: ما نه از نظر نیرو و نه از نظر تجهیزات مشکلی در شبکه جریان ساز هیأت نداریم اما مشکل ما این است که نگاه ما معطوف به آن جلسه هفتگی یا مراسم شده است.

این کارشناس صوت با تاکید بر اینکه هیأتی‌ها در کنار تجربیات ارزنده ای که دارند باید به آموزش در بخش های مختلف توجه کنند، گفت: حوزه مهندسی صدا حوزه بسیار جذابی می تواند باشد برای کسانی که در این حوزه فعالیت می‌کنند و باید به سمت مهندسی صدا بروند.

وی افزود: ما در حال حاضر حوزه‌های دیگری هم داریم، شکلی از اطلاع رسانی در فضای مجازی با کار صوت در حال انجام است و اگر مقتضیات کار صوتی را بشناسیم اثرگذاری بسیار بالایی می توانیم داشته باشیم.

حجتی با اشاره به اینکه در دنیا بخش زیادی از مراودات رسانه‌ای مردم در محلات و خیابانها و فضاهای محدود از طریق رادیوهای محلی انجام می‌شود اظهار داشت: در حال حاضر با بستر اینترنت می‌توانیم در هر محله ای از طریق هیأت یک رادیوی محلی داشته باشیم.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه تمام کارهایی که می کنیم باید برای شنیدن انجام شود، گفت: مداح و سخنران هیئات معمولا مخاطبشان همان چندهزار نفر حاضر در جلسه هستند و قطعه صوتی خوب نمی‌توان از آن خارج کرد چون برای شنیدن صحبت یا مداحی نشده است.

نیاز به یک تشکل از دغدغه‌مندان مسائل صوت هیئات داریم

وی افزود: کربلا دارای یک صداهای ویژه ای است که هیچ وقت اتفاق نیفتاد، در جریان کربلا یکی از نکات جانسوز کربلا این است که شب عاشورا صدای مناجات مثل صدای در هم تنیده شدن زنبورهای عسل بوده است، این یک تعبیر رادیویی است اما ما به صداها توجهی نداریم و از کنارش میگذریم.

حجتی با اشاره به اینکه در کربلا بعد از اینکه حضرت عباس تیر به چشمشان خورد تا لحظه شهادت همه چیز را به صورت صوت داشتند، اظهار داشت: مقوله صوت چیزی فراتر از باند و تنظیم صوت است، خوشحالم که در این سوگواره این بستر فراهم می شود تا به صوت توجه کنیم، باید در هیأت به صورت تخصصی به موضوع صوت پرداخت.

وی خاطرنشان کرد: بخش صوتی پیاده روی اربعین بسیار جذابتر از ظاهر پیاده روی اربعین است آنجا انسان چیزهایی می شنود که خلاقیت و ابتکار در آن است، از نجف تا کربلا در یک دالان صوتی حرکت می‌کنید که هم باسم کربلایی است هم محمود کریمی و هم صدای کفشها و هم صدا هلا بالزوار و .... است.

این کارشناس صوت با تاکید بر اینکه ما نیاز به یک تشکل از دوستانی که علاقمند به صوت هستند و مسئله صوت برایشان یک دغدغه است داریم، تصریح کرد: میتوان یک شبکه اجتماعی مبتنی بر صوت در حوزه هیأت راه اندازی کرد حتی ابزارهای صوتی نیز می توان در آن ایجاد کرد.

این استاد دانشگاه افزود: رانندگی یک مسئله دقیق است و نیاز به دقت دارد اما می توان در کنار آن به رادیو گوش داد چون صوت گرم است و کاری به عوامل خارجی شما ندارد، البته باید در نظر داشت این رسانه خطرناک است چون به تخیل انسان ها ارتباط دارد.

در بخشهای مختلف این برنامه از 90 از برگزیدگان «ششمین سوگواره عاشورایی عکس هیأت»، «سومین فراخوان گرافیک محیطی هیأت»، «ششمین سوگواره عاشورایی پوستر هیأت» و «اولین فراخوان تولیدات ویدئویی و صوتی هیأت» تجلیل به عمل آمد.

همچنین از جانباز مدافع حرم هادی خادم الحسینی تجلیل به عمل آمد و وی به روایتگری از جبهه مقاومت پرداخت.