تهران: قصیده عاشق و رند و نظرباز است

به گزارش حلقه وصل، تازه‌ترین اثر مرتضی امیری اسفندقه با عنوان «سیاه مست سایه تاک»، شامل قصاید این شاعر از سوی انتشارات شهرستان ادب منتشر شد. این کتاب شعر خواندنی شامل 100 قصیده از امیری اسفندقه است که همگی آنها به شخصیت‌های فرهنگی کشور مانند محمدرضا شفیعی کدکنی، زنده‌یاد خسرو شکیبایی، محمود مهدوی دامغانی، سیدعلی موسوی گرمارودی، بهاءالدین خرمشاهی، استاد علی انسانی و استاد مفتون امینی تقدیم شده است.

این مجموعه شعر شامل دو دفتر با عناوین «چین کلاغ» و «سوا شب» است. دفتر قصائد «چین کلاغ» که بخش نخست مجموعه را دربرمی‌گیرد، شامل 44 قصیده است که پیش از این در سال 1383 منتشر و عنوان کتاب سال جمهوری اسلامی ایران را نیز به دست آورده بود و حالا پس از 12 سال در قالب این کتاب تجدید چاپ شده است.  دفتر قصائد «سوا شب» نیز عنوان تازه‌ترین قصائد منتشر نشده از مرتضی امیری اسفندقه است که در قالب 56 قطعه در این کتاب گردآوری شده است.

امیری اسفندقه درباره جزئیات بیشتری از این کتاب گفت: داستان «سیاه مست سایه تاک»، داستان نسبتاً طولانی است، چون این کتاب در ابتدا قرار بود با نام دیگری منتشر شود. نامی که من در ابتدا برای این اثر در نظر گرفته بودم، «کلانه» و «سواشب» بود. «کلانه» و «سواشب» دو واژه بومی ایرانی هستند. «کلانه» در منطقه کردستان به نان محلی خاصی گفته می‌شود که با گیاهان خاصی درست می‌شود و در آن منطقه کاربرد دارد. در دیگر مناطق از جمله در جنوب ایران و جنوب خراسان نیز با کمی تفاوت این نام هنوز زنده است. من فکر کردم این نام برای قصیده خیلی مناسب است، چون قصیده نیز نوعی قوت است و مواد داخل آن، مواد میهنی و وطنی است. خیلی هم این نام را دوست داشتم اما بنا به دلایلی نشد.

وی ادامه داد: «سواشب» نیز نامی اسفندقه‌ای به معنی فرداشب است که در واقع نام بخش دوم این قصاید را که قصاید منتشر نشده است، تشکیل می‌دهد. این کتاب در ابتدا قرار بود فقط مجموعه قصاید منتشر نشده بعد از «چین کلاغ» باشد، اما «چین کلاغ» هم به این کتاب اضافه شد؛ یعنی «چین کلاغ» و قصاید منتشر نشده یک کتاب شدند(ضمن اینکه «چین کلاغ» هم 12 سال است که تجدید چاپ نشده است یعنی اینکه هیچ کدام از کتاب‌های شعر این مخلص تجدید چاپ نمی‌شود خوشبختانه). همه سروده‌های این اثر قصیده یا به تعبیری قصیده‌واره است؛ چراکه تا رسیدن به شکل نهایی قصیده امروز زبان پارسی فاصله‌هاست. بخش اول «چین کلاغ» و بخش دوم «سواشب»(قصاید منتشر نشده) است که تحت عنوان «سیاه مست سایه تاک» از سوی انتشارات شهرستان ادب منتشر شده است. عنوان کتاب از بیتی از بیدل دهلوی گرفته شده است: «نیامده است شرابی به عرض شوخی رنگ/ جهان هنوز سیه مست سایه تاک است».

به گفته شاعر «دارم خجالت می‌کشم از اینکه انسانم»، این کتاب را براساس چهار فصل تنظیم کرده‌ام؛ یعنی قصاید درباره اسفند شروع می‌شود و با بهار ادامه پیدا می‌کند و بعد فصل تابستان و پاییز می‌آید و با زمستان تمام می‌شود. این تنظیم و نظم بعداً شکل گرفته است؛ یعنی قصاید سروده شده در طی این سال‌ها به ترتیب فصول تنظیم شده است. در هریک از این فصل‌ها هم حرف‌هایی که قصیده دوست دارد، زده شده است. حرف‌هایی که قصد قصیده است؛ اخوانیه، شکوائیه و هرچه، همه‌چه از همه جا.

امیری اسفندقه همچنین درباره قالب قصیده و نقش آن در ادبیات از گذشته تا امروز گفت: قصیده دوست‌داشتنی بوده و هست و خواهد بود، اما به دلیل اینکه قدیمی است و دوره‌اش گذشته و هزار و یک دلیل الکی و منحط داشت از گردونه خارج می‌شد، اما این اتفاق نیفتاد چون شاعران بزرگی مانند ملک‌الشعرای بهار، اخوان ثالث، م. سرشک، مهرداد اوستا، احمد کمال‌پور، استاد فولادوند و خیلی شاعران دیگر این عَلم را بلند کردند و ما هم زیر علم و سایه این‌ها به سینه طبع خود زدیم و به پایکوبی و دست‌افشانی در سماع واژه‌ها پرداختیم.