تهران: رشد علمی و معرفتی مشهد مقدس در گروی تلاش‌های علمی امام رضا(ع) است

به گزارش حلقه وصل، حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالکریم بی‌آزار شیرازی طی سخنانی با اشاره به اینکه هر جا که جهان اسلام در معرض خطر یا شکست قرار گرفته‌اند، به این معنا نیست که اسلام شکت خورده است بلکه مسیر خود را همواره طی کرده است، افزود: به عنوان نمونه مغول‌ها وقتی وارد سرزمین‌های اسلامی شدند و آنجا را به حاکمیت خود در آوردند، جای اینکه فرهنگ اسلام را کنار بزنند و فرهنگ خود را حاکم کنند، خودشان مسلمان و ترویج‌کننده اسلام شدند. نمونه‌ای از آثار مغول‌ها، مسجد گوهرشاد در جوار ضریح مطهر امام رضا (علیه‌السلام) است. بنابراین فرهنگِ اصلی‎ترین دشمنان اسلام در خدمت اسلام آمد و در آنها تأثیر گذاشت.

وی با اشاره به اینکه باید بدانیم امام رضا (علیه‌السلام) امامت فرازمانی و فرامکانی دارند، نوع برخورد و درخواست ما از حضرت ارتقا می‌یابد، گفت: ائمه (علیهم‎السلام) امامِ فرازمانی و فرامکانی هستند؛ مثلاً خداوند در قرآن ابراهیم (علیه‌السلام) را اینگونه معرفی می‌کند که « إِنِّی جاعِلُکَ لِلنَّاسِ إِماما»؛ حال سؤال اینجاست خداوند که بر این پیامبر اولواالعزم در کهنسالی امامت را قرار داد، آیا برای همان مدت کوتاه از عمر حضرت بود؟ یا اینکه باید بگوییم خداوند ابراهیم (علیه‌السلام) را امامِ فرازمانی و فرامکانی تا روز قیامت قرار داد؟ لذا در قرآن هم می‌فرماید «وَ اتَّبَعَ مِلَّةَ إِبْراهیمَ حَنیفاً؛ حنیفانه از آیین ابراهیم (علیه‌السلام) تبعیت کنید.» بنابراین اینکه بدانیم امام رضا (علیه‌السلام) امامت فرازمانی و فرامکانی دارند، نوع برخورد و درخواست ما از حضرت ارتقا می‌یابد.

حجت‌الاسلام بی‌آزار شیرازی در بخش دیگری از سخنان خود یکی از نعمات بزرگ الهی بر ایران اسلامی را وجود پر خیر و برکت امام رضا (علیه‌السلام) و اولاد ایشان معرفی کرد و افزود: اکنون به برکت وجود مبارک امام رضا (علیه‌السلام) شاهدیم که امامزادگان زیادی در سراسر کشورمان پراکنده هستند که حضرت معصومه(س) از شاخص‌ترین این امامزادگان هستند که تاکنون منشأ خیرات زیادی برای اسلام و علمای اسلام بودند.

رشد علمی و معرفتی مشهد مقدس در گروی تلاش‌های علمی امام رضا(ع)

رئیس اسبق دانشگاه ادیان و مذاهب اسلامی وجود کتابخانه‌ها و مراکز علمی خراسان رضوی را از جمله برکات حضور امام رضا (علیه‌السلام) در ایران معرفی کرد و افزود: اکنون که مشهد مقدس از جهات علمی و معرفتی رشد کرده است، باید گفت مرهون حضور و تلاش‌های علمی و معرفتی امام رضا (علیه‌السلام) است. اکنون در مشهد مقدس کتابخانه‌ها و مراکز علمی فراوانی وجود دارد که در آنها نسخه‌های خطی زیادی از قرون سوم تا پنجم هجری وجود دارد که در هیچ کتابخانه‌ای یافت نمی‌شود. محققان هم در طی قرون مختلف از این گنجینه‌های و دستاوردهای علمی و معرفتی به کرات استفاده می‌کردند. نکته دیگر اینکه این کتابخانه‌های عظیم، به تمام کتابخانه‌های دنیا هم سرویس می‌دهد.

وی افزود: از سوی دیگر در مشهد مقدس شاهد بزرگ‎ترین و پیشرفته‌ترین مراکز درمانی هستیم که قطعاً به خاطر اثرگذاری وجود مقدس امام رضا (علیه‌السلام) این مراکز شکل می‌گرفت؛ زیرا ما در آثار امام رضا (علیه‌السلام) کتب خوبی در زمینه طب و پزشکی مشاهده می‌کنیم که از مهم‌‎ترین آن کتاب «طب‎‌الرضا» است که بزرگ‌ترین دانشمندان دنیا بر مسائل آن دقت نظر دارند.

این شاگرد سابق کلاس درس امام خمینی(ره) در قم و نجف وجود مکتب‌خانه‌هایی با عنوان «فتوتخانه» در ایران را یکی از اثرات مهم اخلاقی امام رضا (علیه‌السلام) بر مردم دانست و افزود: امام رضا (علیه‌السلام) که وارد ایران شدند، طی دوره‌های بعد مکتب‌خانه‌های زیادی ایجاد شد که نام آنها «فتوتخانه» بود که حتی به سایر کشورها منتقل شد. از این رو کتاب‌های زیادی درباره فتوت و جوانمردی نوشته شد که مهم‌ترین آنها «فتوت‌نامه ملاحسین کاشفی» در قرن 9 هجری است؛ وی نام فتوت‌نامه خود را «فتوت‌نامه سلطانی» گذاشت. ملاحسین کاشفی می‌گوید این کتاب را به خاطر سلطان دین، علی بن موسی الرضا اینطور نام‌گذاری کردم. در این کتاب فتوت را از دیدگاه ائمه (علیهم‎السلام) به خصوص امام رضا (علیه‌السلام) معنا و نیز درباره فتوت ائمه (علیهم‎السلام) نکات جالبی را مطرح کرده است.

امام رضا(ع) الگوی حسنه در عمل به عهد است

حجت‌الاسلام و المسلمین بی‌آزار شیرازی افزود: ملاحسین کاشفی در این کتاب، فتوت را به «وفا»، «صفا» و «سخا» معنا کرده است؛ یعنی ما برای اینکه جوانمرد باشیم، باید در اخلاقمان وفای به عهد را سرلوحه خود قرار دهیم. متأسفانه برخی از انسان‌ها بدون درنگ و بدون فکر با اطرافیان خود عهد می‌کند، اما وقت موعد که فرا می‌رسد، عهد خود را فراموش می‌کنند. امام رضا (علیه‌السلام) در حدیثی با تأکید بر عمل به وعده فرمود: «ما خاندانى هستیم که وعده خود را وام می‌دانیم چنانچه رسول خدا (ص) کرد.» (تحف العقول، ص446) بنابراین حضرت نیز باید برایمان الگویی حسنه در راستای عمل به عهد باشد.

ایشان با اشاره به صفت «صفا» و «سخا» به عنوان دیگر ویژگی فتوت گفت: انسان جوانمرد باید نسبت به دیگران با صفا، صمیمیت و خلوص و گذشت برخورد کند. همچنین صفت «سخا» از ویژگی بارز پیامبران و اهل‌بیت (علیهم‌السلام) بود که جا دارد به آن اهتمام داشته باشیم. بنابراین مردم که در عصر اهل‌بیت (علیهم‌السلام) صفت جوانمردی را در این بزرگواران می‌دیدند، شیفه رفتار این بزرگواران می‌شدند؛ بنابراین ائمه (علیهم‎السلام) را منحصر در بر آورده کردن حاجات دنیایی ندانیم بلکه از جهتی ایشان آمدند تا رفتار و اخلاقیات رسول گرامی اسلام(ص) را در اعمال و رفتارشان برای انسان‌ها به خصوص شیعیان به نمایش در آورند. لذا خداوند وقتی می‌خواهد بارزترین صفات پیامبر(ص) را معرفی کند، در جایی می‌فرماید «وَ إِنَّکَ لَعَلى‏ خُلُقٍ عَظیم».

امام رضا(ع) الگویی برای گفت‌وگوی سالم

رئیس اسبق دانشکده الهیات و ادبیات دانشگاه الزهرا(س) جدال احسن را یکی از ویژگی‌های بارز امام رضا (علیه‌السلام) معرفی کرد و خاطرنشان کرد: گفت‌وگوی بین الادیانی یکی از ویژگی‌های دوران امام رضا (علیه‌السلام) بود. در این شرایط امام رضا (علیه‌السلام) اوج اخلاقیات خود را به نمایش گذاشتند تا جایی که حتی ملحدان را به دین اسلام مشرف کردند. امام رضا (علیه‌السلام) به ما جدال احسن را آموختند. متأسفانه گاهی کلام ما با اخلاقیات همراه نیست و سعی می‌کنیم طرف مقابل را تخطئه کنیم. بنابراین در این شرایط باید ببینیم حق مطلب چیست و آن را بپذیریم. خداوند در بخشی از آیه24 سوره سبأ می‌فرماید پیامبر به آنها بگو «إِنَّا أَوْ إِیَّاکُمْ لَعَلى‏ هُدىً أَوْ فی‏ ضَلالٍ مُبین؛ در حقیقت یا ما، یا شما بر هدایت یا گمراهى آشکاریم.» اینطور نیست که خداوند بفرماید ای پیامبر به کافران یا مشرکان بگو شما باطل و من بر حق هستم؛ هرچند پیامبر (صلی الله علیه و آله) بر حق هستند، اما در مقام بحث و استدلال در دایره اخلاق رفتار می‌کردند.