هشدار درباره راستی آزمایی اخبار در ایران توسط فیس بوک

به گزارش حلقه وصل، چهل و یکمین محفل هم افزایی فعالان فضای مجازی پاک این هفته به موضوع بررسی مصوبه شورای عالی فضای مجازی در خصوص «سند الزامات پیشگیری و مقابله با نشر اطلاعات، اخبار و محتوای خلاف واقع در فضای مجازی» اختصاص یافت و فعالان فضای مجازی نقاط قوت و ضعف این سند را مورد بررسی قرار دادند.

در این نشست آنلاین، محمدحسن انتظاری عضو حقیقی شورای عالی فضای مجازی با اشاره به جزئیات این سند که ۷ نهاد را ملزم به مقابله با اخبار جعلی و خلاف واقع کرده است، یکی از مهمترین موضوعات این مصوبه را ارائه راهکاری برای راستی آزمایی اخبار منتشر شده در فضای مجازی عنوان کرد.

وی با اشاره به اینکه وزارت ارشاد مسئولیت پیاده سازی سازوکاری برای راستی آزمایی اخبار و نظام اعتبارسنجی و رتبه بندی درگاه‌های نشر را برعهده دارد، گفت: درگاه‌های نشر با اتصال به این سامانه، راستی آزمایی محتوایی خواهند شد. مطابق با این مصوبه، درگاه نشر مسئولیت راستی آزمایی محتوای منتشر شده روی پلتفرم را بر عهده دارد و باید سازوکارهای لازم در اختیار این پلتفرم قرار گیرد.

هشدار در خصوص تأثیر پلتفرم‌های خارجی در استانداردسازی محتوا

انتظاری با بیان اینکه پلتفرم‌های خارجی سلطه مفصلی بر فضای مجازی کشور دارند و وزارت امور خارجه باید از راه دیپلماتیک نسبت به مقابله با اخبار جعلی منتشرشده در این سکوها اقدام کند، گفت: استانداردهایی که پلتفرم‌های خارجی در خصوص راستی آزمایی اخبار اعمال می‌کنند با مکاتب اخلاق مدارانه ما در فضای مجازی متفاوت است. آنچه که این پلتفرم‌ها به دنبال آن هستند کسب درآمد و سود اقتصادی است و به کاربران به عنوان یک محصول نگاه می‌کنند. این مساله با هدف ما که تربیت اسلامی و استفاده از فرصت‌های فضای مجازی و صیانت از ناهنجاری‌ها است، متفاوت است.

وی با اعلام هشدار نسبت به اینکه کشور نباید تحت تأثیر سکوهای سرمایه داری در استانداردسازی محتوای فضای مجازی قرار گیرد، افزود: در صورتی که استانداردهای مربوط به راستی آزمایی اخبار در فضای مجازی کشور، تابع پلتفرم‌های خارجی باشد، این مصوبه، اثر خود را از دست خواهد داد.

عضو حقیقی شورای عالی فضای مجازی با اشاره به اتفاقات مربوط به فضای مجازی در آبان ۹۸ و دی ماه ۹۶ که پلتفرم‌های خارجی دست اندرکار بوده و تحرکات وسیعی سامان دهی کردند، گفت: در آن زمان نیز اعضای شورای عالی فضای مجازی تاکیدشان این بود که باید مقرراتی را در فضای مجازی حاکم کرد؛ اما متأسفانه هر زمان که بحث مقررات گذاری در این فضا پیش می‌آید، کسانی که تحمل این بحث را ندارند آن را با فیلترینگ معادل می‌کنند و باعث می‌شوند این مسائل مسکوت بماند.

وی گفت: نظر ما قطع دسترسی به اینترنت نبوده و تاکیدمان بر این است که باید پلتفرم‌های خارجی از مقررات ما تبعیت کنند. اما با با توجه به مسائل متعدد نهادهایی که باید اقداماتی صورت می‌دادند تا سکوهای داخلی رشد کنند به وظایف خود عمل نکردند و به همین دلیل نیاز مردم به وسیله پلتفرم‌های خارجی برطرف شده است.

۶۰ درصد اقتصاد فضای مجازی کشور روی اینستاگرام است

دبیر سابق شورای عالی فضای مجازی با بیان اینکه هم اکنون ۶۰ درصد اقتصاد فضای مجازی کشور روی اینستاگرام است و عمده ارتباطات بین مردم در تلگرام، اینستاگرام و واتس اپ مدیریت می‌شود، خاطرنشان کرد: این موضوع باعث ایجاد سلطه این پلتفرم‌ها روی مردم شده است؛ غافل از اینکه هر کدام از این سکوها، یک طرح تجاری برای خود دارند و با استفاده از اطلاعات کاربران ایرانی، درآمد کلانی به دست می‌آورند.

وی با بیان اینکه این سند به رغم نکات مثبتی که دارد توجهی به نقش پلتفرم نداشته و قادر به اقدام مؤثر در رابطه با پلتفرم‌های خارجی نیست، گفت: با وجودی که وزارت امور خارجه باید با بهره گیری از ظرفیت دیپلماتیک خود به مقابله با عملیات سازمان یافته کشورها و محتوای خلاف واقع با منشأ خارجی، اقدام کند اما کشورهای دیگر به راحتی به ادله کشور ما تمکین نخواهند کرد و سوال اینجاست که در کدام دادگاه می‌توان پلتفرم‌های خارجی را محاکمه کرد.

انتظاری با تاکید بر اینکه پیاده سازی این سند با پیاده سازی شبکه ملی اطلاعات و ارتقای سریع پلتفرم‌های بومی، لازم و ملزوم یکدیگر هستند، افزود: این مصوبه، سند امنیتی نیست و سازوکار راستی آزمایی برای تشخیص اطلاعات خلاف واقع در آن طراحی شده که از نکات مثبت است. به این ترتیب اگر به صورت سازمان یافته یک اخبار خلاف واقع در درگاه‌های نشر کشور ارائه شود باید سازمان‌های راستی آزمایی به کمک آن بیایند.

وی مرجع راستی آزمایی را طبق این مصوبه وزارت ارشاد عنوان کرد و گفت: باید خودمان استانداردهای راستی آزمایی و ملاک‌های راست بودن و دروغ بودن اخبار فضای مجازی را تدوین کنیم.

فیس بوک راستی آزمایی اخبار را به یک شرکت ایرانی سپرد

عضو حقیقی شورای عالی فضای مجازی گفت: هم اکنون فیس بوک با شرکت‌هایی در ۵۰ کشور دنیا قرارداد بسته است تا راستی آزمایی اخبار را انجام دهند. در ایران نیز راستی آزمایی محتوا را به یک شرکت ایرانی سپرده است. اگر کسانی که دغدغه فضای مجازی پاک را دارند سکوت کرده و دیر بجنبند، شرکت‌هایی از جانب فیس بوک، اینستاگرام و واتس اپ می آیند و در داخل کشور ما محتوای فضای مجازی را راستی آزمایی خواهند کرد.

وی افزود: اگر ما استانداردهای خود را در سطح جامعه ملاک قرار ندهیم، شرکت‌های بین المللی، شبکه ای از راستی آزمایی ایجاد می‌کنند و اخلاق رفتاری کاربران ما به سمتی می‌رود که آنها می‌خواهند و تابع نظام آنها خواهد بود و ارزش‌های آمریکایی بر ما حاکم می‌شود. اگر نخواهیم که استانداردهای راستی آزمایی از جانب فیس بوک و امثالهم برای ما تعیین شود، باید اراده‌ای در میان مسئولان وجود داشته باشد.

پاول دوروف شروط ایران را در مذاکره نپذیرفت

انتظاری با تاکید بر اینکه اراده مذاکره با پلتفرم‌های خارجی برای پذیرفتن شروط کشور ما باید در میان مدیران وجود داشته باشد، گفت: گوگل و اینستاگرام درآمد کلانی از کشور ما دارند و سالانه سایت‌های قمار و شرط بندی حدود ۲۰ هزار میلیارد تومان از کشور به صورت ارز خارج می‌کنند. حل این مشکلات در کشور باید از سوی فعالان فضای مجازی از وزارت ارتباطات مطالبه شود.

وی با اشاره به نتایج مذاکره ایران با تلگرام گفت: قبلاً وزارت ارتباطات مذاکره با تلگرام داشت و نتیجه آن توسط آقای جهرمی در جلسه شورای عالی فضای مجازی ارائه شد. مطابق این گزارش، پاول دوروف شروط ایران را نپذیرفته بود. معلوم است که پلتفرم وقتی خود را در موضع قدرت می بیند و از سوی دیگر درآمد کلانی از کشور ما به دست می‌آورد، وقعی به مذاکره کننده نمی نهد.

عضو شورای عالی فضای مجازی با اشاره به نقاط ضعف دیگر سند مقابله با اخبار جعلی که مربوط به نبود ناظر بر اجرای این سند می‌شود، گفت: ما وارد عصر ضد اطلاعات شدیم که شرکت‌های بزرگ پلتفرمی آمریکایی براساس تئوری تجاری خودشان استانداردهای اخبار را تعریف خواهند کرد و به صورت سیستماتیک اخبار جعلی را به خورد ما می‌دهند.

وی گفت: سند استراتژی سایبری آمریکا که در سال ۲۰۱۸ منتشر شده مشخصاً می‌گوید که باید ارزش‌های آمریکایی را در جهان حاکم کرد و قدرت نفوذ آمریکا در فضای مجازی روزافزون شود. آمریکا حاضر نیست مدیریت خود بر اینترنت را تقسیم کند.

در فیلترینگ و مقابله با اخبار جعلی از سایر کشورها عقب تریم

در این نشست پرهام فرهنگ وصال کارشناس حقوق بین الملل در مورد مواجهه کشورهای خارجی با اخبار جعلی افزود: ما در خصوص پرداختن به بحث اخبار جعلی و فیک نیوز، از کشورهای دیگر در این زمینه عقب هستیم؛ ما در فیلترینگ هم عقب هستیم.

وی ادامه داد: کشورهایی مانند فرانسه، بلاروس، کنیا و بورکینافاسو که قرابتی هم با هم ندارند در این زمینه قانون دارند و این قانون حتی با مجازات همراه است. آمریکا، برزیل و روسیه عملاً چیزی شبیه آنچه که در شورای عالی فضای مجازی ما صادر می‌شود و حتی در اشل بالاتر، با ضمانت اجرایی در اختیار دارند. حتی برخی کشورها با تاکید بر اینکه نباید جان انسان‌ها به خاطر بیافتد، قانون «شات دان» و قطع دسترسی دارند. هند یکی از این کشورها است.

فرهنگ وصال گفت: برخی کشورها مانند چین قانون مشخصی ندارند اما اقدام عملی در آنها صورت می‌گیرد و در صورت مواجهه با مواردی مانند اخبار جعلی، پلیس وارد عمل می‌شود.

وی افزود: در کشورهایی مانند ایتالیا، اندونزی، تایلند و ساحل عاج به عناوین مختلف قانونگذاری صورت گرفته است. حتی عربستان و پاکستان هم در این زمینه برخورد انجام می‌دهند و به نظر می‌رسد تنها کشوری که در این خصوص تاکنون اقدامی انجام نداده است، ایران است