صلح و آرامش؛ مهمترین گمشده افغانستان در سال ۲۰۲۰

به گزارش حلقه وصل، کشور افغانستان از آغازین روزهای ژانویه ۲۰۲۰ همراه با اعلام نتایج رسمی انتخابات ریاست جمهوری این کشور توسط رئیس کمیسیون انتخابات افغانستان که اعلام کرد محمد اشرف غنی با کسب ۵۰.۶۴ درصد آرا پیروز انتخابات ششم مهرماه ۱۳۹۸ این کشور است و عبدالله عبدالله با کسب معادل ۳۹.۵۲ درصد در رده دوم قرار گرفته، دچار مشکلاتی جهت تشکیل دولت شد. این در حالی بود که تیم ثبات و همگرایی به رهبری عبدالله عبدالله نیز اعلام کرد نتیجه نهایی چهارمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری این کشور که اشرف غنی برنده آن است را نمی پذیرد و در مقابل آن می‌ایستد.

فضل احمد معنوی عضو ارشد تیم عبدالله نیز گفت که هرگونه نتیجه اعلام شده از طرف کمیسیون مشروعیت ندارد.

این در حالی است که رهبران این تیم از جمله ژنرال عبدالرشید دوستم رهبر حزب جنبش ملی اسلامی افغانستان و محمدکریم خلیلی رهبرحزب وحدت و صلاح الدین ربانی رهبر حزب جمعیت اسلامی افغانستان گفته بودند که در صورت اعلام نتیجه تقلبی انتخابات، دولت موازی ایجاد خواهند کرد.

انتخابات ریاست جمهوری افغانستان و شورای عالی مصالحه ملی

در ادامه این تنش ها، محمداشرف غنی رییس جمهوری افغانستان که کمیسیون مستقل انتخابات او را برنده‌ انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۳۹۸ افغانستان اعلام کرده بود، کمیسیونی برای برگزاری مراسم تحلیف خود ایجاد کرد و عبدالله عبدالله، رقیب انتخاباتی وی نیز اعلام کرد مراسم تحلیف برگزار می کند.

سرانجام بعداز ماهها گفت وگو میان مقامات افغان، اشرف غنی رئیس جمهوری افغانستان با صدور حکمی شورای عالی مصالحه ملی این کشور را تعیین و اعضای آن را اعلام کرد.

شورای عالی مصالحه بعد از انتخابات ریاست جمهوری در سال ۲۰۱۹ به منظور رهبری روند صلح افغانستان ایجاد شد. این شورا متشکل از هیات رهبری، شورای عالی مصالحه و هیات مذاکره کننده است.

براساس فهرستی که ریاست جمهوری افغانستان اعلام کرد، شورای عالی مصالحه ملی این کشور چهل و شش عضو دارد که این شورا از هیات رهبری، چهره‌های برجسته سیاسی و جهادی، زنان و اعضای دولتی تشکیل شده است.

شورای عالی مصالحه ملی افغانستان به ریاست عبدالله عبدالله دارای هفت معاون است که آن‌ها هیات رهبری شورای عالی مصالحه ملی را تشکیل می‌دهند.

حامد کرزی رئیس جمهور سابق، عبدالرب رسول سیاف چهره جهادی، گلبدین حکمتیار رئیس حزب اسلامی افغانستان و چهره جهادی، یونس قانونی معاون اول سابق ریاست جمهوری، کریم خلیلی رئیس حزب وحدت اسلامی افغانستان و رئیس سابق شورای عالی صلح، محمد محقق رئیس حزب وحدت اسلامی مردم افغانستان، مارشال عبدالرشید دوستم بنیانگذار جنبش ملی اسلامی اعضای برجسته شورای عالی مصالحه ملی هستند.

«عبدالسلام رحیمی» وزیر سابق دولت در امور صلح، «عنایت الله بابر فرهمند» معاون اول عبدالله عبدالله در انتخابات ریاست جمهوری و «اسد الله سعادتی» معاون دوم عبدالله عبدالله» درانتخابات ریاست جمهوری معاونان شورای عالی مصالحه ملی معرفی شده اند.

رئیس جمهور افغانستان همچنین در حکم جداگانه‌ای، عبدالسلام رحیمی را نماینده ویژه رئیس جمهور در امور صلح تعیین کرد.

شماری از مقامات بلندپایه دولتی از جمله معاونان رئیس جمهور، وزیر امور خارجه، روسای مجالس سنا و نمایندگان و مشاور امنیت ملی افغانستان نیز اعضای دولتی شورای عالی مصالحه ملی هستند.

هشت زن فعال در امور سیاسی نیز در ترکیب شورای عالی مصالحه ملی افغانستان حضور دارند.

علاوه بر این فهرست، «معصوم استانکزی» رئیس سابق امنیت ملی افغانستان در صدر هیات بیست و یک نفری قرار داشت که قرار بود مذاکرات صلح را انجام دهد.

تشکیل شورای عالی مصالحه ملی افغانستان به ریاست عبدالله عبدالله بخشی از توافقنامه سیاسی میان اشرف غنی و عبدالله عبدالله بود.

امضای توافق نامه میان طالبان و امریکا

در همین حال که رییس جمهوری افغانستان بدنبال تشکیل دولت و معرفی اعضای کابینه بود، توافق‌نامه آمریکا و طالبان پس از ۱۱ دور مذاکرات رسمی روز شنبه ۱۰ اسفند ماه توسط «زلمی خلیل زاد» و «عبدالغنی برادر» به صورت رسمی امضا شد.

 این توافق‌نامه میان آمریکا و طالبان با حضور نمایندگان و وزیران خارجه ۳۰ کشور منطقه و جهان و همچنین نماینده های ویژه برخی کشورها امضا شد.

وزیر خارجه آمریکا در مراسم آغاز امضای توافق نامه گفت که طالبان تعهد کرده اند که رابطه خود را با القاعده و تروریست ها قطع کنند و ما نیز نظامیان خود را از افغانستان خارج می کنیم.

بر اساس این اعلامیه، قرار بود تمامی نیروهای آمریکایی که بالغ بر ۱۳ هزار نفر می شدند، در مدت ۱۴ ماه افغانستان را ترک کنند. همچنین مقرر شده بود در  طول ۱۰ روز پس از امضای توافق صلح آمریکا و طالبان، گفت‌وگوها میان گروه‌های افغانستانی آغاز شود.

آمریکا با ادعای تامین صلح و از بین بردن خشونت ها در افغانستان پس از حملات یازدهم سپتامبر  سال ۲۰۰۱ وارد این کشور شد اما تاکنون نتوانسته است علی رغم هزینه های نظامی بالا گام مثبتی در این زمینه بردارد.

آغاز مذاکرات صلح بین افغانستانی در دوحه

سرانجام پس از ماهها گفت و گو و تصمیم برای انجام مذاکرات صلح میان دولت افغانستان و گروه طالبان و پس از گذشت ۱۹ سال از آغاز جنگ آمریکا در افغانستان و در نوزدهمین سالگرد حمله تروریستی یازده سپتامبر؛ روز شنبه ۲۲ شهریور ۹۹ برای نخستین بار گفت‌وگوهای صلح با طالبان شروع شد.

در این مذاکرات "عبداالله عبدالله" رییس شورای عالی آشتی ملی، حنیف اتمر وزیر امورخارجه و سعادت منصور نادری وزیر دولت در امور صلح، در قالب هیئت ۲۱نفری دولت افغانستان به دوحه عزیمت کردند.

نشست اولیه برای آغاز گفت‌وگوهای بین‌افغانستانی با حضور مایک پمپئو وزیر خارجه آمریکا، مقام‌های قطری و نمایندگان حدود ۳۰ کشور و سازمان‌های جهانی به صورت حضوری و یا آنلاین برگزار شد.

عبدالله عبدالله، هنگام سفر به دوحه در فرودگاه حامدکرزی گفت که امیدوار است آغاز مذاکرات میان افغان‌ها تحول بزرگ و تاریخی باشد.

وی افزود: «نمی‌خواهم نسبت به این مذاکرات بدبین باشم اما چالش‌ها را هم نباید نادیده گرفت.»

مذاکرات صلح دوحه که چندین بار به علت عدم توافق طرفین بر سر موضوعات گفت وگوها متوقف شده است، همچنان بدون دستیابی به نتیجه ای درحال تعلیق بسر می برد.

دولت افغانستان برای آوردن طالبان پای میز مذاکره در مواضع و خطوط قرمز خود انعطاف نشان داده و در مقابل طالبان از هیچ یک از خواسته‌های خود کوتاه نیامده است که این روند می‌تواند مشکلاتی را در مذاکرات صلح بوجود آورد.

گروه طالبان که هنوزهم بر جنگ پافشاری می‌کنند، با تلاش بی‌حدوحصر دولت افغانستان و آمریکا پای میز مذاکره کشانده شدند و این موضوع موجب این ذهنیت میان اعضای رهبری این گروه شده است که می توانند با همین روش به تمام خواسته هایشان دست یابند.

به نظر می‌رسد که اگر در آینده مذاکرات وضعیت این گونه ادامه یابد و طالبان برای قبولاندن خواسته‌های خود به دولت افغانستان اینگونه ادامه دهد، روند صلح با چالش مواجه خواهد شد.

اما این در حالی است که اگر دولت افغانستان از موضع سخت وارد مذاکرات شود و هیچ انعطافی نشان ندهد نیز، روند گفت‌وگوها به بن بست کشیده می‌شود و عقب نشینی مداوم هیأت دولت و پافشاری طالبان منجر به تحمیل اکثریت خواسته‌های آنها و فاصله گرفتن از نظام دمکراتیک و دستاوردهای دو دهه اخیر دولت خواهد شد.

گفت‌وگو با طالبان تنها در صورتی معنی و مفهوم پیدا می‌کند که دو طرف در حصول به خواسته‌های خود انعطاف نشان دهند. اما انعطاف پذیری به معنی زیر پا گذاشتن خطوط قرمز دو طرف نیست بلکه انعطاف پذیری در دادن امتیازها و فرصت مشارکت در ساختار قدرت و میزان سهم در قدرت است.

اکنون که به بهانه تعطیلات سال نو میلادی اعضای هیات دولتی افغانستان و گروه طالبان به کشورشان بازگشته اند، می توانند طی رایزنی با مقامات عالی دو طرف و به منظور دستیابی به صلح پایدار برای تامین رفاه و امنیت مردم این کشور تغییراتی در مبانی خود ایجادکنند.

هیأت دولت افغانستان و گروه طالبان پس از ۹۳ روز مذاکرات، بر سر دستور کار گفت و گوهای صلح توافق کرده‌اند و اکنون در تعطیلی بسر می برند و قرار است دور بعدی در پنجم ژانویه سال ۲۰۲۱ میلادی از سر گرفته شود.

در همین حال «محمد جواد ظریف» وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در گفت‌وگو با خبرنگار شبکه تلویزیونی" طلوع نیوز " افغانستان با بیان اینکه دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا مذاکرات صلح افغانستان در دوحه را مورد سوءاستفاده تبلیغات انتخاباتی خود قرار داد، گفت که مردم افغانستان نتیجه این ضربه بزرگ و رفتار دولت آمریکا را در آینده خواهند دید. وزیر امور خارجه ایران درباره نقش ایران در برنامه صلح افغانستان گفت: ایران حامی دولت و مردم افغانستان است و می‌گوید که همه گروه های افغان باید در مورد آینده این کشور تصمیم بگیرند و این سیاست نظام و دولت ایران در قبال افغانستان است.

حمله به مراکز آموزشی و درمانی افغانستان

یکی از مهمترین رخدادهای تاسف بار سال ۲۰۲۰ درافغانستان، حمله به دانشگاه کابل و دیگر مراکز آموزشی این کشور بود. در این حمله بار دیگر دست جنایتکاران تروریست و دشمنانِ علم و فرهنگ، جوانان آینده ساز افغانستان را نشانه گرفت و تعدادی از اساتید و دانشجویانِ شریف افغانستان را به خاک و خون کشید.

این جنایت تروریستی و به شهادت رساندن تعدادی از نخبگان علمی و دانشگاهی افغانستان، نشانه بزدلی و حقارت جنایتکارانی بود که صلح و ثبات در افغانستان را هدف گرفته بودند و مرتکب چنین جنایات ناجوانمردانه‌ای علیه ملت مظلوم افغانستان شدند.

در این حمله تروریستی که ۱۲ ابانماه ۹۹ صورت گرفت، سه مهاجم مسلح با ورود به دانشگاه کابل پس از انفجار بمبی، شماری از دانشجویان این دانشگاه را به رگبار بستند که در پی این حادثه ۲۲ تن از دانشجویان کشته و افزون بر ۴۰ نفر نیز زخمی شدند.

شبه نظامیان طالبان دست داشتن در این حمله را رد کردند اما مقامات دولتی و کارشناسان امور سیاسی و نظامی، گروه طالبان را مسوول این حمله معرفی کرده اند.

همچنین در حادثه تروریستی دیگری سه مهاجم مسلح بامداد ۲۳ اردیبهشت ماه به بیمارستان دشت برچی کابل حمله کردند و پس از چهار و نیم ساعت درگیری با نیروهای امنیتی افغان کشته شدند.

در نتیجه این حمله ۱۳ نفر کشته و ۱۵ تَن دیگر زخمی شدند که زنان، نوزادان و کودکان نیز میان آنان بودند. همچنین در نتیجه یک حمله انتحاری در همان روز به یک مراسم تشییع جنازه در ولایت ننگرهار ۲۴ تَن کشته و ۶۸ تَن دیگر زخمی شدند.

افتتاح خط آهن خواف-هرات؛ نور امیدی در دل مردم افغانستان

در میان شرایط نامناسب کشور افغانستان و نگرانی های مردم این کشور در نتیجه ناامنی ها و حملات تروریستی و این اواخر شیوع بیماری کرونا؛ افتتاح خط آهن خواف- هرات نور امیدی در دل های مردم مظلوم افغانستان بود.

این مسیر ریلی که دو کشور را از طریق راه آهن به یکدیگر وصل می‌کند، یکی از دستاوردهای بزرگ برای روابط دو جانبه ایران و افغانستان است.

خط آهن خواف–هرات به عنوان نخستین مسیر ریلی که ایران و افغانستان را به هم متصل می‌کند، روز پنجشنبه ۲۰ آذر ماه ۹۹ با حضور مجازی حسن روحانی و محمداشرف غنی، روسای جمهوری دو کشور افتتاح شد؛ پروژه‌ای که از سال ۱۳۸۶ کلید خورد. آقایان غنی و روحانی که از طریق ویدیو کنفرانس در مراسم بهره‌برداری از خط آهن خواف–هرات حضور داشتند، افتتاح این پروژه تاریخی را گامی مهمی در مسیر احیاء و جهش همکاری‌های مشترک اقتصادی عنوان کردند.

این راه آهن در چهار بخش ساخته شده ‌است که دو بخش آن در خاک جمهوری سلامی ایران و دو بخش دیگر آن در خاک افغانستان قرار دارد و در حال حاضر سه قطعه آن به بهره برداری رسیده است. قطعه چهارم که از غوریان تا شهر هرات ادامه می یابد، کار ساخت آن  با کمک ۵۰ میلیون دلاری ایتالیا آغاز شده است که به گفته  مقامات افغانستان تا هشت ماه آینده قطعه چهارم نیز تکمیل خواهد شد.

کنفرانس افغانستان ۲۰۲۰ در ژنو

کنفرانس دو روزه افغانستان ۲۰۲۰ صبح روز دوشنبه ۳ آذر ۹۹ با حضور نمایندگان ارشد ۶۶ کشور و ۳۲ سازمان بین المللی به منظور تبیین راهکارهای برقراری صلح، ثبات و توسعه در افغانستان در شهر ژنو آغاز به کار کرد.

این کنفرانس از سوی دو دولت افغانستان و فنلاند و سازمان ملل متحد برنامه‌ریزی شد. نشست امسال همچون بیشتر اجلاس‌ بین‌المللی در یک سال گذشته به دلیل بحران کرونا به صورت مجازی تشکیل شده اما مقر ملل متحد در ژنو به عنوان محل اصلی برگزاری این کنفرانس فعال خواهد بود.  

در این نشست که وزرای امور خارجه و توسعه فنلاند و همچنین وزرای امور خارجه و دارایی افغانستان حضور داشتند، مسایل مهم این کشور از جمله برقراری صلح و توسعه پایدار مورد بحث قرار گرفت.

محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه ایران نیز در این کنفرانس به صورت مجازی شرکت کرد و در گفت و گو با همتای افغانستانی خود بر حمایت ایران از روند صلح این کشور تاکید کرد.  

این کنفرانس هر چهار سال یکبار برگزار می‌شود و فرصتی مهم برای دولت کابل و جامعه جهانی است تا درباره اهداف مشترک در زمینه برقراری صلح و توسعه پایدار در افغانستان رایزنی کنند.

تبیین اهداف و دورنمای توسعه افغانستان، سازمان‌دهی همکاری‌های مشترک و اطمینان از حمایت مالی افغانستان در چهار سال آینده هدف اصلی کنفرانس  گزارش شده است.

کنفرانس افغانستان چهار سال پیش در بروکسل پایتخت بلژیک برگزار شد و کشورهای شرکت کننده متعهد شدند که سالانه ۳ میلیارد دلار به توسعه این کشور کمک کنند.