ضعف شدید وزارت خارجه در دیپلماسی با کشورهای همسایه

به گزارش حلقه وصل، اوایل با آبان ماه امسال بود که زمزمه های اتمام ساخت بند کمال خان در افغانستان و آبگیری اولیه آن هراس و نگرانی زیادی را در دل ساکنان این سرزمین اساطیری انداخت.

در اخبار واصله از آن سوی مرز و در کشور افغانستان ویس بصیر، معاون اداری ریاست تنظیم آب گفت: آبگیری آزمایشی برای بررسی موضوعات تکنیکی در بند کمال خان آغاز شده است و کار برای تکمیل و آغاز بهره برداری از این بند به شدت جریان دارد.

در همین اخبار عنوان شد: این بند بر رودخانه هلمند اعمال می‌شود که از کوه‌های مرکزی سرچشمه گرفته و در دریاچه هامون، دریاچه‌ای مشترک میان افغانستان و ایران سرازیر می‌شود.

همچنین محمد اشرف غنی در مراسم افتتاح فاز سوم بند کمال خان گفته آب، آبروی ماست و حفظ آبرو هدف ملی ماست و باید مهار شود و در اختیار ما قرار گیرد.

این در حالی است که با آغاز شمارش معکوس اتمام دولت دوازدهم، بزرگترین پروژه جنوب شرق کشور که طرح آبیاری با لوله 46 هزار هکتار از اراضی دشت سیستان که از سال 94 آغاز شد به ایستگاه های پایانی خود نزدیک شده است.

این پروژه عظیم با عنایت مقام معظم رهبری و با تخصیص اعتبار از محل صندوق توسعه ملی (در دو مرحله) از نیمه دوم سال ۱۳۹۴ شروع و در شهریورماه امسال ۳۲ هزار هکتار از آن توسط دولت افتتاح و بهره برداری شد.

در این طرح 400 میلیون مترمکعب برای آبیاری اراضی دشت سیستان با لوله در نظر گرفته شد که با زمزمه های آبگیری بند کمال خان اما و اگرهای زیادی برای تامین آب مورد نیاز برای بهره برداری از مگا پروژه آبیاری در جنوب شرق کشور ایجاد شده است.

بسیاری از کشاورزان و ساکنان سیستان و زاهدان که آب مصرفی مورد نیاز تعداد زیادی از آن ها از سیلاب ورودی به سیستان تامین می شوند پس از آبگیری بند کمال خان نگران هستند و عنوان می کنند: با آبگیری این بند دیگر سیلاب وارد سیستان نمی شود و کشاورزی و حتی آب شرب مردم هم تحت الشعاع قرار می گیرد.

افغانستان به ما حق آبه نداده است

محمد سرگزی نماینده مردم سیستان در مجلس شورای اسلامی نیز در این خصوص به خبرنگار ما بیان کرد: تالاب هامون به واسطه سیلابی که از افغانستان می آمد آبگیری می شد و از سالیان گذشته سیلاب بخشی از دریاچه هامون را احیا می کرد.

وی ادامه داد: با کنترل سیلاب قطعا احیای تالاب را در آینده نخواهیم داشت و باید بتوانیم 850 میلیون مترمکعب آبی که در توافق بین ایران و افغانستان است را داشته باشیم.

عضو کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی اظهار کرد: از طریق این حجم می توانیم طرح 46 هزار هکتاری را مدیریت کنیم، زیرا میزان آب مورد نیاز برای این طرح 400 میلیون مترمکعب است، مگر اینکه برای ورود حق آبه که حق جمهوری اسلامی ایران است مشکلاتی ایجاد شود که در آن صورت این طرح عظیم به چالش کشیده شود.

وی بیان کرد: برای طرح 46 هزار هکتار 400 میلیون مترمکعب آب تخصیص یافته، در چند سال اخیر آب ورودی به سیستان را فقط از طریق سیلاب مدیریت کردیم و بخشی از آب وارد چاه نیمه شده و افغانستان به عنوان حق آبه چیزی به ما نداده است.

عضو کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی اظهار کرد: اگر بر منوال سال های قبل باشد قطعا طرح 46 هزار هکتار به مشکل می خورد، زیرا آن ها این 850 میلیون متر مکعب را هم رهاسازی نخواهند کرد.

لزوم دیپلماسی عمومی و فعال از ناحیه وزارت نیرو و امور خارجه

وی تصریح کرد: نیاز به دیپلماسی عمومی و فعال دارد که بتوانیم حق آبه خود را از کشور افغانستان بگیریم، اگر این دیپلماسی در حوزه وزارت امور خارجه و وزارت نیرو نباشد قطعا به مشکل برخواهیم خورد.

نماینده مردم سیستان در مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: سرانجام طرح آبیاری 46 هزار هکتار از اراضی سیستان با لوله مرتبط به دریافت حق آبه است، یعنی اگر بند کمال خان آبگیری شد زمانی می توانیم به این طرح امیدوار باشیم که حق آبه رهاسازی شود که آن هم به دیپلماسی عمومی و فعال از ناحیه وزارت نیرو و امور خارجه نیاز دارد.

دیپلماسی ضعیف وزارت امور خارجه با کشورهای همسایه

فدا حسین مالکی عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس نیز در این زمینه با انتقاد از عدم تحقق حق آبه ایران از رود هیرمند و هامون گفت: متاسفانه در سال های اخیر پیرامون این موضوع رایزنی‌هایی صورت گرفته است اما دیپلماسی وزارت امور خارجه نه تنها با افغانستان بلکه با کشورهای همسایه و منطقه ضعیف بوده است.

وی ادامه داد: این روند باعث از دست رفتن فرصت های بسیاری شد که نمونه آن حق آبه سیستان و بلوچستان از رود هیرمند و هامون است.

نماینده مردم زاهدان در مجلس شورای اسلامی افزود: در حالی که اگر رایزنی به موقع صورت می گرفت افغان ها نسبت به این موضوع دریغ نمی کردند اما متاسفانه در سال های اخیر این اتفاق نیفتاد.

مالکی بیان کرد: در طول چند سال گذشته بیشتر وقت کشور در حوزه برجام بود که نتیجه برای مردم نداشت و فرصت ارتباط و همکاری های دوجانبه با کشورهای همسایه فراموش شد.  

پیگیری حق آبه رود هیرمند و هامون در دستور کار کمیسیون امنیت ملی

وی افزود: در داد و ستد های مرزی که بیشترین مرزها را با کشورهای مختلف داریم و جزو سه کشور برتر دنیا هستیم اما متاسفانه از این ظرفیت استفاده نکردیم.

عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس تصریح کرد: پیگیری حق آبه رود هیرمند و هامون در دستور کار کمیسیون امنیت ملی قرار دارد، همچنین به ظریف تاکید شده حتما دیپلماسی در جهت فعال کردن بیشتر همسایگان داشته باشیم.

تدوین نقشه راه برای توسعه حوزه آبریز ایران و افغانستان

چندی پیش هم رضا اردکانیان وزیر نیرو در پاسخ به سوال سرگزی نماینده سیستان در مجلس شورای اسلامی از تدوین نقشه راه برای توسعه حوزه آبریز ایران و افغانستان نام برد و عنوان کرد: در خصوص بند کمال خان و حقابه ما از هیرمند، کشورها به ویژه در منطقه ما و همسایه شرقی متعهد به معاهدات بین المللی هستند.

وی اظهار کرد: با کمک همکاران مان در وزارتخانه های امور خارجه، کشور، جهاد کشاورزی، سازمان حفاظت محیط زیست و دیگر دستگاه های عضو کمیسیون نقشه راه بلند مدتی را برای توسعه حوزه آبریز در بخش افغانستان و ایران تدوین کردیم کارها و برنامه ها تنظیم شده و جزو لاینفک این برنامه ها رعایت مقررات بین المللی است.

شایان ذکر است؛ چندی پیش محمدباقر قالیباف رئیس مجلس شورای اسلامی هم در دیدار با عبدالله عبدالله رئیس شورای عالی مصالحه ملی افغانستان با تأکید بر اینکه یکی از موضوعات مربوط به دریاچه هامون و حقابه هیرمند است، عنوان کرد: موارد مطرح شده می‌تواند در برقراری امنیت مرزها موثر باشد.

نگرانی و خستگی ساکنان سیستان از چشم انتظاری مدام به رود هیرمند برای آبیاری زمین های کشاورزی، از بین رفتن مشاغل وابسته به آب در این سرزمین، چالش های پیش رو برای تامین آب شرب سیستان و زاهدان و هزینه میلیون ها دلار سرمایه ملی برای طرح آبیاری 46 هزار هکتار از اراضی سیستان ابهاماتی است که نیازمند دیپلماسی فعال وزارت امور خارجه و نیرو در زمینه آب است.

حالا باید دید با توجه به دلواپسی های مردم و اظهارات مسئولان و نمایندگان مجلس و با عنایت به دیدار رئیس مجلس شورای اسلامی کشورمان با رئیس شورای عالی مصالحه ملی افغانستان تا چه میزان برای برون رفت از این شرایط جدید اقدام می شود.

منبع: عصرهامون