در شرحِ شهیدِ راهِ تمدنِ نوینِ اسلامی/ شهید پیشرفت ایران

حلقه وصل:

اگر به تاریخ تمدن اسلامی نگاه کنیم با شخصیت‌های بزرگی آشنا می‌شویم که در چند حوزه علمی فعالیت داشتند و اصطلاحا ذوابعاد بودند؛ بزرگانی نظیر ابن سینا، فارابی و شیخ بهایی. اما کم کم با گسترش علوم، جامعیت علمی جای خود را به تخصص‌گرایی داد و شاید آغازی بود برای کُند شدن رشد علمی در میان مسلمانان؛ چرا که اگر علوم اسلامی را همچون منظومه‌ای در نظر بگیریم که اجزاء آن به هم مرتبط هستند وقتی می‌توان این منظومه را گسترش داد که از وجوه و اضلاع دیگر آن آگاه باشیم و مسائل، هدف و غایت علوم مرتبط را بدانیم؛ اما این نکته مقدمه‌ای است برای گفتن از شهیدی که به بازگشت تمدن اسلامی می‌اندیشید و همه وُسع خود را برای تحقق این هدف به کار بست. شهید محسن فخری زاده فرقی با دیگر شهدای علمی دارد. او نه تنها همچون شهریاری و علی محمدی و احمدی روشن در رشته تخصصی خود صاحب ابتکار و خلاقیت بود و در سیر سلوک الی الله قرار داشت بلکه به افقی فکر می‌کرد که نقطه تمایز او با دیگران است.  در ادامه به چند ویژگی این شهید والامقام می‌پردازیم.
1) عطش علمی: 
حاج محسن فخری‌زاده می‌توانست همچون دانشمندان رشته‌های علمی گوناگون، وقت خود را به پیش بردن مرزهای دانش تخصصی خود بپردازد؛ اما روح سیری‌ناپذیر او، همتش را بر آن داشت تا علاوه بر اکتشافات علمی و مدیریت بخشی حساس و وقت‌گیر، مرارت‌ها و شب‌بیداری‌ها را تحمل کند و به ماورای علوم تجربی و دنباله تمدن‌ساز آنها بیندیشد و مطالعات و مباحثاتش را در فلسفه اسلامی گسترش دهد.
2) انگیزه و نگاه فرابشری به علم: 
مرحوم فخری‌زاده قادر بود با داشتن اختراعات علمی، هیاهو به راه اندازد و مصاحبه‌ها کند تا نام خود را بلندآوازه سازد اما انگیزه الهی او و اعتقاد به این حقیقت که علم، عطیه الهی است و در واقع عالم به کسی جز خداوند تعلق ندارد او را تا آخر عمر در گمنامی نگه داشت. از طرفی دیگر، نگاه فرابشری این شهید، باعث شد تا مفاهیم مسلم فیزیک سکولار را زیرسوال ببرد و به مقدمه‌سازی برای بنیان‌گذاری فیزیک اسلامی بپردازد. دانشی که نه تنها در پیوست خود از خدا بگوید بلکه در تعاریف مفاهیم پایه خود نیز نگاهی حکمی و الهیاتی داشته باشد. (گزیده‌ای از نظرات علمی ایشان در پیام تسلیت حجت‌الاسلام خسروپناه و بعد از آن در مصاحبه‌ای از زبان ایشان توضیح داده شده است.)
3) شجاعت علمی: 
شهید فقید ما با آن جایگاه مدیریتی و ریش سفید خود، مرزهای عرفی جامعه را شکست و علی‌رغم اینکه دانش‌آموخته حکمت و فلسفه نبود اما جرئت کرد و با موسسه حکمت و فلسفه اسلامی ارتباط گرفت. با داشتن مطالعاتی گسترده در فلسفه علم و نشست‌های علمی متعدد، در کلاس‌های تابستانه موسسه، صاحب کرسی درس شد و باکی نداشت از اینکه هم‌رشته‌ای‌هایش در دل به سخره‌اش بگیرند یا فیلسوفان و فاضلان حکمت او را به حلقه خود نپذیرند.
4) نمونه‌سازی مسیر و شخصیت علمی برای تمدن نوین اسلامی: 
مشی و منش مرحوم فخری زاده، برای سایر فیزیکدانان و متخصصان دانش هسته‌ای متعهد کشورمان، این الگو و خط را ترسیم کرد که حتی می‌توان دانش فیزیک را که به ظاهر، مسائلی منفک از فلسفه و حکمت اسلامی دارد در خدمت تمدن‌سازی گرفت و با حکمت صدرایی پیوند داد. از طرفی آن شهید پرتلاش، بین فاضلان فلسفه و پژوهندگان فیزیک حلقه وصلی شد تا آشنایی‌ها و ارتباط‌ها گسترش یابد و هر دو طرف را به درخدمت‌گرفتن علوم برای رشد تمدن اسلامی مصمم‌تر و مشتاق‌تر سازد. 
امید است با توصیه رهبر معظم انقلاب به ادامه راه او در بعد علمی، هم‌قطاران آن شهید مجاهد، مسیر تمدن‌ساز او را ادامه دهند و با دعای موثر او، انقلاب را به اهداف گام دوم خود نزدیک‌تر کنند.