«فاطمه معصومه» (۱ ذیالقعده ۱۷۳ – ۱۰ ربیعالثانی ۲۰۱ ه.ق) مشهور به حضرت معصومه(س) دختر امام کاظم(ع) و نجمه خاتون و خواهر امام رضا(ع) است. ولادت فاطمه معصومه، با فاصله ۲۵ ساله با برادرش علی بن موسی، اتفاق افتاد. به عقیده شیعیان، با ولادت فاطمه معصومه، حدیث امام جعفر صادق(ع) درباره «به دنیا آمدن دختری در منزل پسرش امام موسی کاظم(ع) که شیعیان با شفاعت او به بهشت میروند» محقق شد. فاطمه معصومه(س)، هیچگاه ازدواج نکرد. برخی این احتمال را مطرح کردهاند که برای او هم کفو و همشأنی برای ازدواج یافت نشده و به همین جهت وی ازدواج خود را تا پیدا شدن گزینهای مناسب، به تعویق انداخته بود.
امام رضا(ع) پس از انتصاب به ولایتعهدی مأمون، از مدینه به مرو رفت و این فراق، یا به عقیده برخی، نامه درخواست امام رضا(ع) برای سفر ایشان، سبب شد تا فاطمه معصومه پس از یک سال، به سمت برادر خویش عزم مرو نماید. کاروان فاطمه معصومه که به همراهی فرزندان و نوادگان موسی کاظم شکل گرفته بود و عددش را ۲۳ نفر گزارش کردهاند، به سال ۲۰۱ ه.ق از مدینه حرکت کرد. با رسیدن کاروان به ساوه، گویا عباسیان یا گروهی محارب، به کاروان حمله کرده و سبب کشته و زخمی شدن کاروانیان شدند. در این بین برخی دیگر همچون فاطمه معصومه و خواهران وی، مسموم شدند. فاطمه معصومه پس از وقایع ساوه، به سمت قم عزیمت کرده و پس از هفده روز اقامت، در سن 28 سالگی از دنیا رفت.
مرقد حضرت معصومه(س) در قم واقع شده است. شیعیان مقام ایشان را بسیار بزرگ میدارند، برای زیارت او اهمیت قائلاند و روایاتی درباره او نقل میکنند که از شفاعت وی برای شیعیان سخن گفته شده و بهشت پاداش زیارت او دانسته شده است. همچنین میگویند پس از حضرت زهرا(س)، او تنها زنی است که از امامان برای او زیارتنامه روایت شده است. علامه مجلسی در کتاب بحارالانوار به حدیثی از امام صادق(ع) پرداخته که طبق آن شیعیان با شفاعت حضرت معصومه(س) به بهشت وارد میشوند. علی بن موسی(ع) در حدیثی فرمودهاند: «هرکس معصومه را در قم زیارت کند، مانند کسی است که مرا زیارت کرده است.»
فاطمه معصومه از جمله بانوانی والامقامی در تشیع است که از لحاظ علمی نیز مورد تکریم بودهاست. وی از جمله معدود زنان مسلمان است که در سلسله روات شیعه مورد استناد قرار گرفتهاست. محدث قمی در ذکر فضیلت دختران موسی کاظم، مینویسد: «بر حسب آنچه به ما رسیده افضل آنها، سیده جلیله معظمه، فاطمه بنت امام موسی (ع) معروف به حضرت معصومه است.»
در گلوگاه ساق گنبد فاطمه معصومه، اشعاری از فتحعلی خان صبا به خط نستعلیق نقش بستهاست. اشعار به شرح زیر است:
آتش موسی عیان از سینه سیناستی یا که زرّین بارگاه بضعه موساستی
بضعه موسی بن جعفر، فاطمه کز روی قدر خاک درگاهش عبیر طرّه حوراستی
نوگلی رنگین ز طُرف گلشن یاسین بود آیتی روشن به صدر نامه طاهاستی
پرتوی از آفتاب اصطفای مصطفی زُهره ای از آسمان عصمت زهراستی
صحن او را هست اقصی پایه عزّت چنان کز شرف مسجود سقف مسجد اقصاستی
پستی از صحن حریمش را به پاتاق حرم کین مکان عزّت و آن مسکن غبراستی
نود و ششمین بسته فرهنگی «حلقه وصل» به معرفی آثار مکتوب و تصویری مرتبط با «وفات حضرت فاطمه معصومه(س)» پرداخته است.
در این روزهای ابتلاء، برای مشاهده زنده و حضور مجازی در ویژه برنامههای هیآت مذهبی میتوانید به سامانه هیات آنلاین (heyatonline.ir) مراجعه کنید.
کتاب
پیوند |
مولف |
نام اثر |
محمد محمدی اشتهاردی |
حضرت معصومه (س) فاطمه دوم (س) |
|
الياس محمدبيگى |
فروغى از كوثر |
|
محمد حکیمی |
حضرت معصومه و شهر قم |
|
علی کریمی جهرمی |
بانوی ملکوت |
|
محمد صادق انصارى زنجانى |
وديعه آل محمد(ع) ، فاطمه معصومه(س) |
|
سيد حسين اسحاقي |
مهتاب اهل بیت |
|
محمدهادي اميني |
گوهر قم |
|
جمعی از نویسندگان |
دانستنی های کریمه اهل بیت(س) |
|
ابوالقاسم حمیدی |
عمه سادات |
|
علی صدرایی خویی |
فاطمه معصومه (س)و تاریخ و فرهنگ قم |
|
سيد عليرضا سيد كبارى |
با كاروان نور (جغرافياى تاريخى هجرت حضرت معصومه (س) |
|
محسن رفيعي و معصومه شريفي |
نگرشي به زيارت نامه حضرت فاطمه معصومه (س) |
|
منوچهر حقگو |
ستایشگران کوثر قم(اشعار و مدایح) |
|
مهدی محمدبیگی |
مشك فشان: اشعار علماي حوزه علميه قم |
|
علیرضا سبحانی نسب |
کراماتی از اهل بیت (ع): گزیده کرامت های حضرت معصومه (ع) |
|
علیرضا سبحانی نسب |
عمه سادات سلام علیک: گزیده اشعار شاعران اهل بیت در مدح و رثای حضرت معصومه (ع) |
|
محبوبه زارع |
داستان «فصل فیروزه» |
|
فاطمه سلیمانی |
رمان «به سپیدی یک رؤیا» |
نرم افزار تلفن همراه
پیوند |
تولید کننده |
نام اثر |
کریمه |
حضرت فاطمه معصومه(س) |
|
آستان مقدس حضرت معصومه(س) |
شفیعه |
|
آستان مقدس حضرت معصومه(س) |
سیمای دانشوران (علمای مدفون در جوار حضرت معصومه(س) |
آثار نمایشی
توضیحات |
کارگردان |
نام اثر |
در مرحله بازنویسی فیلمنامه (پائیز1399) |
جواد افشار |
فیلم سینمایی و سریال «حضرت فاطمه معصومه(س)» |
فیلم و ویدئو
اینجا خانه من است؛ محمدجواد سعدی
فیلم کوتاه عکس ها دروغ نمی گویند
مستند همسفر(قم)؛ روایت جایگاه و مقام حرم حضرت فاطمه معصومه (س)- محمد مقنی باشی
موشن گرافی آشنایی با زندگی حضرت معصومه (س)
نماهنگ نذر مادر؛ صابر خراسانی
نماهنگ حضرت معصومه(س)؛صابر خراسانی
نماهنگ «هوای حرم»؛ علی کربلایی
سرود «خواهرخورشید»؛ خانه سرود انقلاب اسلامی
شعرخوانی در رثای حضرت فاطمه معصومه(س)؛ سید نجم الدین شریعتی
نماهنگ شعرخوانی «در آسمان» در وصف حضرت فاطمه معصومه(س)؛ سید حمیدرضا برقعی
نماهنگ «شمیم یاس فاطمی» وفات حضرت معصومه(س)؛ حسین سیب سرخی
پوستر و آثار گرافیکی
( در فایل پیوست آمده است.)