تهران: باید ارزش‌های انقلاب را از کانال‌های هنری بگذرانیم

به گزارش حلقه وصل، منیژه آرمین دبیر نهمین جشنواره سراسری داستان انقلاب در  آستانه اختتامیه این جشنواره فرهنگی اظهار داشت: ما اگر تعریف جامعی از داستان انقلاب داشته باشیم درک می‌کنیم که داستان نویسی در باب انقلاب بی حد و مرز است چرا که حق طلبی و مبارزه با ظلم و استکبار در هیچ کجای تاریخ بی‌سابقه نیست. سوژه‌های خوبی در حوزه داستان نویسی انقلاب داریم. در واقع مقوله داستان انقلاب مربوط به هیچ زمان‌ خاصی نیست. در ادبیات داستانی زمان، مکان و مرزهای جغرافیایی گسترده شده و موضوع بهانه خوبی برای داستان نویسی است.

آرمین در آسیب شناسی داستان‌نویسی روز کشور گفت: مشکل و چالشی که این روزها داستان نویسی ما با آن روبرو است، خصوصاً داستان نویسی مربوط به انقلاب، کلیشه‌ای شدن آن است. تمرکز نویسندگان بروی موضوعات خاص، به داستان نویسی انقلاب آسیب‌زده است. اما در سال‌های اخیر تعاریف گسترده‌ای از داستان انقلاب ارئه شده است و تصور می‌شود که موضوعات و سوژه‌های خوبی برای پرداختن نویسندگان در دسترس است.

وی افزود: ما در حال حاضر نویسندگان خوب و توانمندی داریم که به درستی به مسائل اجتماعی و بومی می‌پردازند. داستان‌هایی که با توجه به مسائل گوناگون و با مطالعه و پژوهش دقیق پیرامون حوزه خاصی نگاشته شود، داستان چند بعدی نام دارد که برای ادبیات و فرهنگ هر جامعه‌ای مفید است.

آرمین در ادامه گفت: داستان‌های انقلابی در صورتی مورد اقبال عمومی قرار می‌گیرد که به خوبی پرداخت شود و نویسنده برای نگارش آن با مطالعه و پژوهش بسیار و وسواس پیش رفته باشد. کما اینکه تا کنون آثار بسیاری در زمینه انقلاب چاپ و منتشر شده است که همین ویژگی‌ها را در خود داشته و با استقبال خوبی از سوی جامعه مخاطب خود مواجه شده است.

وی در خصوص داستان نویسی انقلاب ضمن تاکید بر خلاقیت سازنده در این حوزه گفت: دیدگاه نسبت به داستان نویسی انقلاب نباید به همان شیوه ۴۰ سال قبل باشد. دیگر نمی‌توانیم مثل ابتدای انقلاب، داستان را با شعارزدگی پیش ببریم. آنچه در داستان نویسی اوایل انقلاب رخ داد امری ضروری بود. وقایعی که در ابتدای انقلاب در حوزه هنر رخ داد، نه تنها حوزه داستان، آشتی مردم با هنر بود. هنر در ابتدای انقلاب بر خلاف سالهای نظام طاغوت این بار برای مردم بود و برای من در آن سال‌ها جالب بود که عموم مردم برای بازدید از نمایشگاه‌های هنری وقت می‌گذارند و حضور پُر رنگ دارند و یا در پی آثار هنری در دیگر حوزه‌های مربوط به هنر برآمده‌اند.

آرمین ادامه داد: به هر حال بعد از گذشت حدود چهل سال از انقلاب در امر هنر توقف نکرده‌ایم و داستان ما هم رشد داشته است. اما باید ذهنیت نویسندگان با لایه‌های اتفاق‌های تاریخی و گفته‌ها و تفکرات مبارزان انقلابی ما پیوند بخورد. نویسندگان برای خلق یک داستان باید به تحلیل مسائل بپردازند. برای خلق اثری بی نقص زحمات بسیاری باید کشید. در این صورت است که با قطعیت می‌توان گفت به تمام و کمال موفق بوده ایم.

دبیر نهمین جشنواره سراسری داستان انقلاب، دیدگاه خود در استفاده از شعار در داستان نویسی انقلاب را این گونه بیان کرد: در مورد شعارگویی در داستان، باید شعارها و ارزش‌های انقلابی به شکل هنری و غیر مستقیم بیان شود تا تاثیرگذاری بهتری در مخاطب داشته باشد. اگر به همان شیوه ابتدای انقلاب به آن بپردازیم به نظر من خوب نیست.  

وی ادامه داد: شعارها باید جنبه تاریخی داشته و باید بدانیم که حق طلبی و مبارزه که در فرایند انقلاب وجود داشته از سال‌های دور آغاز شده بود. شعارها در انقلاب اسلامی ایران ناشی از آگاهی مردمی بوده و ادبیات آن دوران آیینه تمام نمای این موضوع است. شعارها و ارزش‌های انقلابی مسائلی است که هیچ‌گاه کهنه نخواهد شد و باید در داستان و در عرصه‌های دیگر هنر پرداخته شود. اما چگونگی پرداخت به ارزش‌ها و شعارهای انقلابی بسیار مهم است. چرا که باید به گونه‌ای هنر به خرج داد و شکل جذاب و مورد پسندی از آن را رونمایی کرد؛ هنر همین است.  

آرمین تاکید کرد: باید بگویم که حفظ ارزش‌ها مهم تر از جذب است. ولی اعتقاد دارم نویسنده توانا کسی است که با حفظ ارزش‌ها بتواند مخاطب خود را مجذوب اثر خود کند. در عرصه داستان نمونه‌های بسیاری داریم که توانسته‌اند با حفظ ارزش‌ها جذب حداکثری داشته باشند.

وی در ادامه گفت: با جذب مخاطب به هر قیمتی کاملا مخالف هستم. اگر ما ارزش‌های انقلابی خود را از کانال‌های هنری بگذرانیم و موجب جذابیت شویم، آن موقع می‌توانیم نامش را هنر بگذاریم. نه اینکه با ابتذال و نوعی هرزه‌گویی سعی در جذب داشته باشد.

منیژه آرمین در مورد انتقال مفاهیم و ارزش‌های انقلاب اسلامی ایران توسط داستان به نسل امروز بویژه کودک و نوجوان گفت: در مسئله کوک و نوجوان چالش‌های بسیاری وجود دارد. در عرصه داستان در حوزه کودک و نوجوان ضعیف هستیم. در این زمینه باید از روان‌شناس‌ها، جامعه شناس‌ها، مسئولین پرورشی و تربیتی نوجوانان و حتی خود نوجوانان دعوت به عمل آورد و در نشست‌های تخصصی به راهکارهایی در تمام زمینه‌های آنها رسیدگی کرد. به تبع آن باید در داستان نویسی برای کودک و نوجوان آسیب‌شناسی دقیق صورت گیرد.

آرمین، آثار دریافتی نهمین جشنواره سراسری داستان انقلاب در بازه سنی بزرگسال را موفق ارزیابی کرد و گفت: آثاری که در این دوره از جشنواره به دست ما رسیده در بخش کودک و نوجوان ضعیف و آن‌چنان که باید مورد توجه قرار نگرفته است. اما گروه سنی بزرگسال آثار خوبی در نهمین جشنواره سراسری داستان انقلاب داشتند.

وی در پایان گفت: الگوسازی در همه کارها خوب است اما در زمینه هنر این درست نیست. من معتقدم بعضی داستان‌ها که زمانی جایزه گرفته است و الگو قرار داده شده و به شیوه‌های متفاوت تکرار شده است؛ مضر و خطرناک است. نه تنها در حوزه هنر انقلاب بلکه در دیگر حوزه‌ها باید تجربه شخصی هنرمند مورد استفاده قرار گیرد و به خلاقیت‌های فردی پرداخت. تکرار و به نوعی کپی برداری اصلا خوب نیست.

مراسم اختتامیه این دوره از جشنواره داستان انقلاب بیستم فروردین ماه در تالار سوره حوزه هنری برگزار می‌شود.