تهران: سابقه عزاداری بانوان برای سیدالشهدا(ع) به عاشورا باز می‌گردد

به گزارش حلقه وصل، اولین کارگاه تخصصی آموزش مداحی ویژه بانوان با عنوان «بانوان ستایشگر» با حضور محمدحسین رجبی‌دوانی پژوهشگر تاریخ اسلام و قاسم آریانی دبیر مجمع ستایشگران اهل بیت(ع) در فرهنگسرای گلستان برگزار شد.

رجبی‌دوانی با بیان اینکه شاید قدمت جلسه روضه بانوان به آن مراسم عزاداری برمی‌گردد که زنان در همان روز عاشورا در ماتم امام حسین (ع) برگزار کردند، گفت: البته آن زمان جلسه‌هایی با عنوان «روضه بانوان» وجود نداشت و تنها به همان نوحه‌خوانی و عزاداری بانوان ختم می‌شد.

وی اظهار داشت: بانوان در بزرگداشت عزای اهل بیت علیهم‌السلام سابقه طولانی و درخشانی دارند. با اینکه خانم‌ها نسبت به آقایان محدودیت‌هایی داشتند؛ اما این موضوع باعث نشده که عواطف و احساسات خود را به مصیبت‌های اهل بیت نشان ندهند.

این پژوهشگر تاریخ اسلام تصریح کرد: اگر بخواهیم سابقه عزاداری بانوان را از آ‌غاز تا امروز بررسی کنیم، باید بگوییم نخستین کسانی که برای حضرت سیدالشهداء (ع) عزاداری کردند، بانوان بودند. گویا روز عاشورا بعد از شهادت امام حسین (ع) زنان حرم امام و بانوان بازمانده حادثه کربلا جمع شدند و در رثای امام حسین (ع) شروع به عزاداری و نوحه‌خوانی کردند.

وی ادامه داد: عصر روز یازدهم محرم هم، زمانی که کاروان اسرای امام حسین (ع) جمع شدند، حضرت زینب(س) نوحه خواند. مرثیه‌خوانی حضرت، آن چنان سوزناک بود که دوست و دشمن را به گریه انداخت. کاروان اسرای کربلا وقتی وارد کوفه شد باز هم بانوان بزرگوار دین، حضرت زینب و فاطمه دختر امام حسین سلام‌الله‌علیهما بین مردم خطبه می‌خواندند و برای امام روضه‌خوانی می‌کردند؛ به گونه‌ای که مرد و زن با شنیدن سخنانشان به شدت می‌گریستند.

روضه خانگی، صرفاً زنانه نیست

رجبی‌دوانی ابراز داشت: با اینکه مجلس رسمی عزای سیدالشهداء برگزار نشده بود اما آن بزرگواران سخنانی درباره مصیبت‌ وارد شده می‌گفتند که باعث جریحه‌دار شدن احساسات مردم کوفه شد. حضرت زینب سلام‌الله‌علیها در همان زمان در مجلس جشن یزید شرکت کرد و با سخنرانی و بیان حقایق اهل بیت(ع) مراسم جشن یزید را تبدیل به مجلس عزا کرد به طوری که یزید مجبور شد اجازه دهد بانوان عزادار، در کاخش برای امام حسین (ع) بزرگداشت برگزار کنند. حتی نقلی وجود دارد که این مجلس عزا که زنانه هم بود تا هفت روز ادامه داشت و سه روز آخر، بانوان خاندان معاویه هم به آنها پیوستند و در عزای امام شرکت کردند.

وی با بیان اینکه حضرت زینب(س) تنها بانویی نبود که روضه امام حسین (ع) می‌خواند، گفت: «ام‌سلمه» نیز در همان زمان تأثیر بسزایی در برپایی مراسم بزرگداشت امام حسین (ع) داشت، این بانوی بزرگوار، شناخت کاملی نسبت به اهل بیت علیهم‌السلام داشت. برای همین نبی مکرم اسلام مقداری از خاک کربلا را که جبرئیل (ع) آورده بود به ام سلمه داد و فرمود: هر گاه از این خاک، خون جوشید بدان که حسین به شهادت رسیده‌ است.

این پژوهشگر تاریخ اسلام یادآور شد: ام‌سلمه از روزی که امام حسین (ع) مدینه را ترک کرد. هر روز به خاکی که درون شیشه‌ای ریخته بود می‌نگریست عصر روز عاشورا وقتی دید از خاک خون می‌جوشد، شروع به عزاداری کرد. وقتی زنان مدینه متوجه حادثه شدند، گرد هم جمع شدند و برای امام حسین (ع) عزاداری کردند. در واقع ام سلمه اولین کسی بود که برای امام حسین در مدینه عزاداری کرد». 

وی خاطرنشان کرد: در سال‌های بعد از قیام عاشورا با اینکه بانوان در زمینه اجتماعی حضور نداشتند؛ اما در ایام سوگواری همدوش و همراه مردان در مجالس عزاداری شرکت می‌کردند. هر چند عزاداری آنها به سبک و سیاق امروزی نبود، دستور می‌دادند پرده‌ای در خانه نصب شود و زنان بیت‌‌شان در پشت پرده بنشینند از این طریق خانم‌ها به شاعرانی که در رثای امام حسین (ع) شعر سروده بودند گوش می‌دادند و از مراسم بهره‌مند می‌شدند.

مادران امروز، متولیان تربیتی نسل آینده هستند

در بخش دیگری از این کارگاه تخصصی آموزش مداحی بانوان، قاسم آریانی گفت: نقش تربیتی بانوان ستایشگر در عرصه تبلیغ، غیر قابل اغماض است چراکه مخاطبان اصلی بانوان ستایشگر، مادران امروز و فردا و به معنای اخصّ کلمه، متولیان تربیتی نسل آینده محسوب می‌شوند از این رو اثرگذاری و ارتقاء سطح بینش و باورهای مذهبی این طیف از مخاطبان، تأثیر بسزایی بر فرهنگ عموم جامعه خواهد گذاشت. براین اساس نقش بانوان ستایشگر یا همان مجالس مذهبی، برجسته و ستودنی است.

وی اظهار داشت: از ویژگی‌های بارز روضه‌های خانگی که با محوریت بانوان برگزار می‌شود حضور کودکان و فرزندان همراه مادران است و از این منظر، فرزندان همراه بانوان تأثیرات چشمگیری از حس و حال مراسم دینی خواهند پذیرفت که سرمنشاء تعاملات آینده زندگی‌شان می‌شود.

دبیر مجمع ستایشگران اهل بیت(ع) تصریح کرد: بدون شک فرزندی که ناگزیر به همراه مادر در جلسات مذهبی شرکت می‌کند،‌ علاوه بر اینکه لحظاتی از معرض آلودگی رسانه‌های مجازی فارغ می‌شود و متقابلاً امکان بهره‌مندی از رسانه حقیقی شیعه و نقش سازنده منابر و مواعظ آیینی برخوردار می‌شود و همین برخورداری از معارف والای شریعت کافی است که تا نسل آینده مجهز به سپری برای در امان ماندن از تهاجمات فرهنگی بیگانگان شود.