آیا جاده یکطرفه ریاض-واشنگتن به بن‌بست رسیده است؟

به گزارش حلقه وصل به نقل از روزنامه رای‌الیوم، اینکه یک مسئول ارشد سعودی با شفافیت مطلق و صراحت کامل درباره حقایق تلخ کشورش صحبت کند موضوع نادر و کم‌سابقه‌ای است؛ اقدامی که روز گذشته «محمد الجدعان» وزیر دارایی عربستان طی مصاحبه با شبکه العربیه با صحبت درباره اوضاع آشفته مالی و اقتصادی این کشور انجام داد.

الجدعان هنگامی که درباره اقدامات سختگیرانه و دردناک عربستان برای مقابله با شیوع کرونا صحبت می‌کرد بسیار صریح و روشن اعلام کرد که پیامدهای کرونا بر این کشور موجب بروز کسری قابل توجهی در بودجه آن و کند شدن روند اجرای برخی پروژه‌های دولتی شده است. وزیر دارایی عربستان در میان صحبت‌های خود برای نخستین بار افشا کرد که این کشور قصد دارد برای جبران کسری بودجه خود 60 میلیارد دلار قرض گرفته و 32 میلیارد دلار از ذخایر ارزی خود برداشت کند که در مجموع به 112 میلیارد دلار می‌رسد.

این مقام سعودی درباره اقدامات سختگیرانه و دردناکی که عربستان برای مقابله با این بحران مالی که خطرناک‌ترین بحران مالی نظام سعودی از زمان تاسیس آن از 80 سال قبل است٬ حرفی نزد؛ اما پیش‌بینی می‌شود که در پی آن «دولت رانتی» عربستان نابود شود که بزرگترین قربانی این اتفاق شهروندان آن خواهند بود.

با توجه به این که سعودی‌ها همواره عادت به پنهان‌کاری درباره فجایع داخلی خود دارند٬ زمانی که وزیر دارایی عربستان درباره لزوم کاهش هزینه‌ها و توقف اجرای پروژه‌های مهم در این کشور صحبت می‌کند؛ به معنای بروز یک وضعیت اضطراری اقتصادی در عربستان و افزایش نرخ بیکاری و احتمالا کاهش میزان دستمزدها٬ بالا رفتن قیمت خدمات عمومی و ضروری مانند آب و برق و بهداشت و آموزش٬ اعمال مالیات بر درآمد ، افزایش مالیات بر ارزش افزوده با هدف افزایش درآمدهای دولت و کاهش کسری بودجه است.

بحران دیگری که کشورهای حوزه خلیج فارس و به ویژه عربستان با آن روبرو هستند٬ کاهش درآمدهای نفتی مرز کمتر از نصف آن و نیز کاهش درآمدهای غیرنفتی بر اثر سیاست‌های اتخاذ شده به منظور مقابله با بحران کرونا است. در سایه این شرایط ارزش سهام عربستان به بیش از 6.8 درصد در روز سقوط کرده که موسسه اعتباردهی بین‌المللی «مودیز» رتبه چشم‌انداز آینده عربستان را از پایدار به منفی تغییر داده است.

درواقع باید بگوییم که دوران رونق اقتصادی٬ هزینه‌های گزاف٬ معاملات صدها میلیارد دلاری سلاح٬ تامین بودجه مالی جنگ‌های یمن و سوریه و لیبی٬ در عربستان به پایان رسیده که همچنین تاثیرات منفی زیادی بر جایگاه سیاسی و اقتصادی این کشور در جهان عرب خواهد گذاشت.

اما در حال حاضر دو تهدید خطرناک پیش‌روی عربستان قرار دارد: اول احتمال ورشکستگی کامل این کشور و تبدیل شدن از یک کشور طلبکار به یک کشور بدهکار که در نتیجه کاهش شدید قیمت نفت اتفاق می‌افتد و دوم فروپاشی روابط آن با هم‌پیمان بزرگش یعنی آمریکا.

عربستان در ارزیابی‌های خود درباره اوضاع نفت جهانی دوبار مرتکب اشتباه شد؛ بار اول زمانی که با تحریک آمریکا بازارهای نفت جهان را با نفت‌های مازاد خود پر کرد تا به اقتصاد روسیه و ایران آسیب بزند و این امر منجر به کاهش قیمت هر بشکه نفت از 110 دلار به کمتر از 30 دلار شد٬ و دوم هنگامی که با رد درخواست روسیه مبنی بر کاهش تولیدات نفتی در سایه شیوع کرونا٬ یک جنگ نفتی را با این کشور آغاز کرده و با سرازیر کردن نفت خود به بازار جهانی منجر به سقوط کامل قیمت نفت و رسیدن آن به منفی صفر شد.

به نظر می‌رسد عربستان نمی‌داند که این حجم از کاهش قیمت نفت موجب می‌شود تا این کشور که جهان عرب به عنوان یک گاو شیرده به آن نگاه می‌کند مهم‌ترین سلاح و درآمدهای مالی خود که ابزاری برای جلب دوستی برخی کشورها و سرپوش گذاشتن بر جنایت‌هایش است را از دست بدهد.

این اقدامات عربستان موجب شده تا «دونالد ترامپ» رئیس جمهور آمریکا به حدی از گستاخی برسد که در مکالمه تلفنی با «محمد بن سلمان» ولیعهد سعودی٬ وی را تهدید کند که در صورت پایان ندادن به این جنگ نفتی در سریع‌ترین زمان ممکن همه نظامیان آمریکا(3000 نیرو) را از پایگاه‌های عربستان بیرون و به طور کامل از حمایت این کشور دست می‌کشد.

ائتلاف آمریکایی-سعودی یک جاده یکطرفه است که از ریاض به واشنگتن بعنی از پول‌های عربستان به خزانه‌داری آمریکا کشیده شده ؛ پول‌هایی که از راه معاملات گران سلاح و سرمایه‌گذاری‌هایی که به رشد اقتصاد ایالات متحده کمک می‌کند از جیب سعودی‌ها می‌رود. بنابراین در صورتی که دلارهای عربستان قطع شود٬ این ائتلاف نیز قطعا فرومی‌پاشد.

عربستان سعودی پس از آسیب فراوانی که با جنایت ترور «جمال خاشقجی» روزنامه‌نگار منتقد سعودی و قتل عام بیش از 100 هزار یمنی به چهره خود وارد کرد٬ این روزها درصدد آن است که با اقدامات ظاهری چون لغو مجازات شلاق و توقف اعدام نوجوانان زیر 18 سال تا حدی چهره ناقض حقوق بشری خود را تا حدی بهبود بخشد. اما اینگونه اصلاحات ظاهری وضعیت آشفته داخلی و خارجی عربستان را بهبود نمی‌بخشد و شاید اینگونه اقدامات چند سال قبل می‌توانست برای سعودی‌ها مفید باشد؛ اما اکنون شرایط تغییر کرده و چهره ضد بشری عربستان برای همه آشکار شده است.

سوال بزرگی که در این میان مطرح می‌شود آن است که دولت عربستان در قبال اقدامات سختگیرانه و دردناکی که وزیر دارایی آن اعلام کرد چه چیزی به ملت خود می‌دهد و تکلیف آینده کودکان این کشور چه خواهد شد؟

خاندان آل سعود در گذشته به ملت عربستان می‌گفت که به آنها امنیت و رونق و پایداری در مقابل وفاداریشان به نظامی سعودی می‌دهد؛ اما اکنون شرایط عربستان به کلی تغییر کرده٫ رونق اقتصادی آن از بین رفته و ثبات امنیتی سعودی‌ها به دلیل 6 سال ویرانگریشان در جنگ یمن که موجب شد تا موشک‌های انصارالله به عمق عربستان برسد نیز در هاله‌ای از ابهام قرار دارد.

درحال حاضر نمی‌دانیم مشاوران مقامات سعودی برای اتخاذ سیاست‌های اخیرشان چه کسانی‌هستند؛ اما آنچه مسلم است این است که مشاوره‌های اقتصادی و سیاسی و رسانه‌ای آنها آسیبی به عربستان زده که چهره این کشور را در جهان عربی و اسلامی نابود کرده و به ویژه پس از اقدام آن به عادی‌سازی با رژیم اشغالگر صهیونیستی مهم‌ترین ارکان این کشور یعنی سرپرستی حرمین شریفین( مسجد الحرام و مسجد النبی) و مراسم حج را در معرض تهدید قرار داده است.