تهران: سجده‌های نماز شب باید در غربت باشد

به گزارش حلقه وصل، آیت‌الله سید عبدالله فاطمی‌نیا از اساتید اخلاق به شرح دعای شانزدهم صحیفه سجادیه پرداخت.

بخشی از سخنان این استاد اخلاق را در ادامه می‌خوانیم:

امام سجاد علیه‌السلام در دعای شانزدهم صحیفه سجادیه می‌فرماید: «وَ كَانَ مِنْ دُعَائِهِ عَلَیْهِ السَّلَامُ إِذَا اسْتَقَالَ مِنْ ذُنُوبِهِ، أَوْ تَضَرَّعَ فِی طَلَبِ الْعَفْوِ عَنْ عُیُوبِهِ»؛

اقاله در بیع و معامله هم پیش می‌آید، اقاله یعنی اینكه شما یك زمانی منزلی را می‌فروشید و بعداً پشیمان می‌شوید، آدم‌های فرصت‌طلبی وجود دارند كه در این مواقع سوءاستفاده می‌كنند و می‌گویند این خانه اكنون مال من است و اگر بخواهی آن را به تو می‌فروشم. من پول تو را به تو نمی‌دهم بلكه آن را به تو می‌فروشم.

«اقاله» یعنی اینكه بیع و شراء را نادیده گرفتن. كسی كه خانه تو را خریده است، پول تو را پس می‌دهد و تو خانه را تحویل می‌گیری. معامله را اقاله می‌كند یعنی نادیده می‌گیرد و چیزی اضافی بر آن از تو دریافت نمی‌كند.

اقاله در بیع، ثواب دارد

می‌فرماید: «مَنْ أقالَ اَخاهُ مُؤمِناً أقالَهُ اللّه‌ُ عز و جل عَثْرتَهُ یَومَ القیامةِ»؛ هر كس با برادر دینی‌اش بیع را اقاله كند خداوند هم در روز قیامت، نادیده می‌گیرد و انگار اصلاً او گناه نكرده است.

یكی از دعاهای خیلی مهم كه اگر عوام‌‌بازی در نیاوریم و متوجه معنایش باشیم دعای «یا مقیل العثرات» است یعنی؛ ای خدایی كه لغزش‌ها را اقاله می‌كنی، ای خدایی كه لغزش‌ها را نادیده می‌گیری. گاهی وقت‌ها بعضی از توفیقات از انسان سلب می‌شود اگر این ذكر را در سجده یا قنوت بگویید،‌ این توفیقات بازمی‌گردد. خدایی كه گناهان و لغزش‌ها را نادیده می‌گیرد؛ «مقیل‌العثرات».

ما هم از امام سجاد (ع) یاد می‌گیریم خدایی داریم كه گناهان ما را اقاله می‌كند این قدر مهربان است یعنی اگر ما پشیمان شویم و توبه كنیم با ما یك معامله‌ای می‌كند كه گویی اصلاً گناه نكرده‌ایم.

«اللَّهُمَّ یَا مَنْ بِرَحْمَتِهِ یَسْتَغیثُ الْمُذْنِبُونَ»؛ اگر بخواهیم نقل به معنا كنیم معنای این عبارت می‌شود: ای كسی كه گناهكاران از او فریادخواهی می‌كنند و كمك می‌خواهند.

گنهكاران به سبب و به كمك رحمت خداوند، استغاثه می‌كنند «وَ یَا مَنْ إِلَى ذِكْرِ إِحْسَانِهِ یَفْزَعُ الْمُضْطَرُّونَ»؛ ای خدایی كه بیچارگان به ذكر احسان او پناه می‌برند. ذكر به یاد افتادن است ما به خدا پناه می‌بریم یا به یاد او. مقصود این است كه به احسان او پناه می‌برند.

چرا «ذكر»‌ آورده است. انسان اول یك چیزی را یاد می‌كند و سپس به دنبال آن می‌رود شاید مقصود این باشد كه گناهكاران یادشان می‌افتد چه خدای مهربانی دارند و متنبه می‌شوند به این معنا و بعد به احسان او پناه می‌برند.

«وَ یَا مَنْ لِخِیفَتِهِ یَنْتَحِبُ الْخَاطِئُونَ»؛ گریه چند جور است یك گریه‌ای است كه اشكی به چشم انسان می‌آید و صدایی هم ظاهر نمی‌شود. یك گریه‌ای هم با صدای بلند است و وقتی فرد،‌گریه می‌‌كند دیگران نیز صدای او را می‌شنوند به این گریه در زبان عربی «انتحاب» می‌گویند.

«یَا أُنْسَ كُلِّ مُسْتَوْحِشٍ غَرِیبٍ»؛ ای خدایی كه تو انس هر غریب وحشت‌زده هستی.

غربت،‌ مراتب دارد یك وقتی ما یك غربت‌های نیكو داریم یك وقتی غربتی داریم كه به مدح و ذم اعتنا نمی‌كند و هر چه این افراد غربت بیشتری داشته باشند حالشان بهتر است.

غربت‌های سطح پایین، انسان را وحشت‌زده می‌كند مثل اینكه من بگویم «امروز روز تولدم بود و كسی به من تبریك نگفت»! یك غربت‌های سطح بالا داریم كه فرد اصلاً دوست ندارد كسی متوجه این غربت او شود و بداند چه خبر است.

یك آقایی كه از معارف الهی محروم بود، می‌گفت علامه طباطبایی نور ندارد، یك طلبه ساده‌لوحی این مطلب را گذاشت كف دست علامه طباطبایی. آقای طباطبایی خندید. گفته می‌شود شاید به آن كیفیت در عمرش نخندیده بود. علامه طباطبایی این‌قدر خوشش آمد احساس كرد هنوز بعضی از دیوارهای غربت از آن باقی است. طوبی للغربا، همه چیز در غربت درست می‌شود. سجده‌های نماز شب باید در غربت باشد.

آیت‌الله العظمی بهجت اگر یكی از كراماتش كشف می‌شد حالش بد می‌شد چرا چون یكی از دیوارهای غربتش شكسته می‌شد. بناست كه ما غریب باشیم.