سبک زندگی نبوی در کلام آیت‌الله بهجت (ره)

به گزارش حلقه وصل، سبک زندگی پیغمبر اکرم صلّی اللّه علیه و آله دارای نکات و آموزه‌های مهمی است که در رأس آن‌ها مکارم اخلاق قرار دارد، چنان‌که در حدیثی فرمودند: «إنّما بعثتُ لأتمّم مکارم الأخلاق؛ به‌درستی که من برای به کمال رساندن اخلاق مبعوث شده‌ام.»، با وجود این، هنوز هم گاهی در حل مشکلات فردی، خانوادگی و اجتماعی دست به دامن ابزارها و روش‌هایی می‌شویم که از مکارم اخلاقی دور و بعید است، طوری که گویا ضرورت بازخوانی آموزه‌ها و سبک زندگی نبوی ضروری به‌نظر می‌رسد تا توجه دوباره‌ای به منش و روش آن حضرت در زندگی داشته باشیم.

بخش‌هایی از سخنان آیت‌الله العظمی بهجت رحمة الله علیه را در خصوص سیره و منش پیغمبر گرامی اسلامی صلّی اللّه علیه و آله مورد بررسی و بازخوانی قرار داده شده است. این مطالب گزیده‌ای از سخنان این عالم بزرگوار و حکیم است که پس از تأیید دفتر معظم‌له، در کتابی با عنوان «در محضر حضرت آیت‌الله بهجت» به‌کوشش محمدحسین رخشاد در قالب سه جلد توسط انتشارات مؤسسه فرهنگی سماء منتشر شد.

کلام الهی

سؤال شد: در مورد اینکه صدایی که خداوند ایجاد می‌فرماید (کلام اللّه) خواه در لوح، یا بر قلب ملک و بعد به قلب پیغمبر اکرم صلّی اللّه علیه و آله، چگونه است؟

پاسخ: در روایت است که حضرت رسول صلّی اللّه علیه و آله از شش‌جهت می‌شنید.

رسول خدا صلّی الله علیه و آله در حال وحی

از خلیفه دوم پرسیدند: آیا در وقت وحی، پیغمبر اکرم صلّی اللّه علیه و آله را دیده‌ای؟ جواب داد: آری، گفتند: کی و چگونه؟

جواب داد: روزی دخترم، حفصه من را خبر کرد. رفتم و دیدم آن حضرت صلّی الله علیه و آله در حال وحی است و پارچه‌ای روی آن حضرت است. وقتی وحی تمام شد، پارچه را از روی ایشان عقب زدم، دیدم روی حضرت سرخ شده است.

مطمئن بودم که انتقام نمی‌گیری!

شخصی عبای پیغمبر اکرم صلّی اللّه علیه و آله را با شدت بر گردن حضرت فشار داد و کشید و باعث خراش و ناراحتی حضرت شد، ولی حضرت فرمودند: «آیا از انتقام نترسیدی؟»، او گفت: «مطمئن بودم که انتقام نمی‌گیری.»

ما باید در تحصیل صبر و حلم و تواضع سعی کنیم و از اینکه دیگران از ترس به ما احترام بگزارند، احتراز کنیم، به‌خصوص کسانی که ارباب رجوع و مناصب و مراجع و رؤسای ادارات و اولیای منازل و مدارس هستند.

امروز، روز مهربانی و ترحم است

در روایتی آمده است: «ثلاث خِصال مِن مَکارمَ الأخلاق: تُعطی مَن حرمک و تَصل مَن قَطَعَک و تَعفو عمن ظَلَمَک» (بحارالانوار؛ جلد66 صفحه370؛ اعلام الدین، صفحه133؛ غررالحکم؛ صفحه88)

یعنی «سه خصلت از مکارم اخلاق است؛ نخست اینکه به کسی که تو را محروم و ناامید کرده و چیزی به تو نداده، عطا کنی. دوم اینکه با کسی که از تو قطع رابطه نموده ارتباط برقرار کنی و سوم اینکه از کسی که به تو ستم کرده، گذشت کنی.»

مردم به‌هنگام فتح مکه در اطراف پیغمبر اکرم صلّی اللّه علیه و آله شعار می‌دادند: «الیوم، یوم الملحمه؛ امروز، روز انتقام است.»

ولی پیغمبر اکرم صلّی اللّه علیه و آله فرمودند: بگویید؛ «الیوم یوم المرحمه» یعنی «امروز، روز مهربانی و ترحم است.»

نمونه دیگر از گذشت آن‌حضرت

در ماجرای شهادت جناب حمزه رضوان اللّه تعالی علیه، عموی بزرگوار حضرت رسول اکرم صلّی اللّه علیه و آله و بیرون آوردن جگر آن بزرگوار و مُثله کردن ایشان، رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله فرمودند: «از هفتاد نفر انتقام می‌گیرم.»، آیه نازل شد که: «وَ إِنْ عَاقَبْتُمْ فَعَاقِبُواْ بِمِثْلِ مَا عُوقِبْتُم بِهِ وَلَئِن صَبَرْتُمْ لَهُوَ خَیرٌ لِّلصَّابِرینَ؛ و هرگاه خواستید مجازات کنید، تنها به‌مقداری که به شما تعدّی شده کیفر دهید؛ و اگر شکیبایی کنید، این کار برای شکیبایان بهتر است.» (سوره نحل، آیه126)

لذا آن حضرت «صَبَرَ. عَفی و غَفَرَ» (هم صبر پیشه کرد و هم عفو و گذشت نمود.)

همچنین آیه دیگری نازل شد که: «وَلَوْ أَنَّهُمْ إِذ ظَّلَمُواْ أَنفُسَهُمْ جَآؤُوک فَاسْتَغْفَرُواْ اللّهَ وَاسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُواْ اللّهَ تَوَّابًا رَّحِیمًا؛ و اگر این مخالفان، هنگامی که به خود ستم می‏‌کردند (و پیرابند خدا را زیر پا می‏‌گذاردند)، به‌نزد تو می‏‌آمدند؛ و از خدا طلب آمرزش می‏‌کردند؛ و پیامبر هم برای آن‌ها استغفار می‏‌کرد؛ خدا را توبه‌پذیر و مهربان می‏‌یافتند.» (سوره نساء، آیه64)

آن حضرت بعد از نزول این آیه، وحشی را ــ که قاتل عموی خود بود ــ عفو کرده به او مژده مغفرت بعد از توبه دادند.