سردار قاآنی؛ فرمانده در سایه‌ای که به میدان آمد

به گزارش حلقه وصل، روز گذشته و در پی شهادت سردار سپهبد قاسم سلیمانی در عراق توسط تروریست‌های آمریکایی، فرمانده معظم کل قوا در حکمی سردار سرتیپ اسماعیل قاآنی جانشین فرمانده نیروی قدس سپاه را به فرماندهی این نیرو منصوب کردند.

امام خامنه‌ای در این پیام عنوان فرمودند: «درپی عروجِ شهید عالی‌مقام سردار پرافتخار حاج قاسم سلیمانی رضوان الله علیه، فرماندهی نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را به سردار سرافراز سرتیپ اسماعیل قاآنی که در شمار برجسته‌ترین فرماندهان سپاه در دفاع مقدس بوده و در طول سالیان متمادی در نیروی قدس در کنار سردار شهید در منطقه خدمت کرده است می‌سپارم. برنامه‌ی آن نیرو عیناً همان برنامه‌ی دوران فرماندهی شهید سلیمانی است. از همه‌ی همکاران آن نیرو حضور و همکاری آنان را با سردار قاآنی خواهانم و توفیق و تأیید و هدایت الهی را برای ایشان مسألت می‌کنم.»

سردار قاآنی اگرچه از برجسته‌ترین فرماندهان سپاه در دوران دفاع مقدس بوده و در آن دوران فرماندهی لشکرهای ۲۱ امام رضا و ۵ نصر برعهده داشته و سال‌ها نیز جانشین فرمانده نیروی قدس سپاه بوده، اما چهره‌ای کمتر شناخته شده برای مردم و رسانه‌هاست.

معدود سخنانی که در سال‌های گذشته از سردار قاآنی منتشر شده مربوط به سخنرانی‌های وی در یادواره‌های شهدا در شهرهای مختلف کشور است. تنها گفتگویی هم که از او در رسانه‌ها منتشر شده، مربوط به گفتگوی ماهنامه رمز عبور در سال ۹۴ است که بیشتر آن مصاحبه هم در خصوص دفاع مقدس و عملیات‌های کربلای چهار و پنج است.

سردار قاآنی متولد شهر مشهد است. او در دوران پیروزی انقلاب جوانی ۲۰ ساله بود که در اواخر سال ۵۸ به عضویت سپاه پاسداران درآمد و در اوایل سال ۵۹ برای آموزش به تهران رفت. به‌گفته خودش، با شهید خادم‌الشریعه مؤسس تیپ ۲۱ امام رضا (ع) و شهید چراغچی فرمانده تیپ امام رضا (ع) در یک کلاس آموزشی در پادگان سعدآباد ــ که اکنون پادگان امام علی(ع) است ــ آموزش دیدند.

او پس از آموزش به مشهد رفت و در مرکز آموزش سپاه به‌عنوان کادر مشغول به فعالیت شد. با وقوع حوادث کردستان، اواسط سال ۵۹ راهی غرب کشور شد. اسماعیل قاآنی از سال ۶۰ تا پایان جنگ در جبهه‌های مختلف حضور داشت و در آن دوران فرماندهی یگان‌های ۵ نصر و ۲۱ امام رضا (ع) که عمده نیروهای آن خراسانی و بخشی از آن مجاهدان افغانستانی بودند، را به‌ عهده داشت. سردار قاآنی تا سال ۶۶ فرمانده لشکر امام رضا (ع) بود و آن زمانی که این یگان در بانه بود، از فرماندهی لشکر امام رضا تودیع و به عنوان فرمانده لشکر ۵ نصر معرفی شد.

بخشی از مجاهدت‌های سردار قاآنی در کتاب خاطرات سردار شهید محمدحسن نظرنژاد که با عنوان «بابانظر» توسط انتشارات سوره مهر منتشر شده، بیان شده است. شهید نظرنژاد از فرماندهان خراسانی دفاع مقدس بود که سال‌ها همراه با سردار قاآنی در جبهه‌های جنوب و غرب کشور بود. لشکرهای امام رضا (ع) و نصر در عملیات‌های مختلف دفاع مقدس، جزو لشکرهای خط‌شکن و موثر بودند.

او در دوران دفاع مقدس چند بار از ناحیه چشم و پا مجروح شد و از جانبازان جنگ تحمیلی است. 

سردار قاآنی از ابتدای دفاع مقدس با سردار قاسم سلیمانی آشنا و دوستی آنان از سال ۶۱ آغاز شد. در نهایت سردار قاآنی پس از ۲۵ سال از آغاز آشنایی‌اش با سردار سلیمانی و برعهده داشتن مسئولیت‌های مختلف نظامی در خراسان و ستاد مشترک سپاه، با درخواست سردار سلیمانی به نیروی قدس سپاه رفت و با جانشینی این نیرو، یار سردار سلیمانی در انجام ماموریت‌های منطقه‌ای در جبهه مقاومت شد.

سردار قاآنی پیش از ورود به نیروی قدس سپاه، علاوه بر مسئولیت‌های عملیاتی که در دفاع مقدس و پس از آن برعهده داشت، مسئولیت‌های اطلاعاتی و حفاظتی هم داشت. او سال‌ها مسئول اطلاعات و همچنین مسئول حفاظت اطلاعات ستاد مشترک سپاه بود. در نتیجه سوابق سردار قاآنی از او چهره‌ای عملیاتی - اطلاعاتی در حوزه نظامی‌گری ساخته است که برای بسیاری ناشناخته است.

اگرچه معدود تصاویری از کنار هم بودن سردار سلیمانی و سردار قاآنی منتشر شده، اما با تقسیم کاری که بین این دو فرمانده صورت گرفته بود، سردار قاآنی نیز حضور فعالی در تحولات منطقه‌ای و اتفاقات میدانی جبهه مقاومت داشت. همچنین با توجه به اینکه سردار سلیمانی چهره‌ای برجسته و مورد توجه رسانه‌ها بود، نگاه‌ها کمتر به سوی نفر دوم نیروی قدس سپاه و مرد در سایه‌ی این نیرو معطوف شده بود. از این رو عمدتا تصویری از حضور او در جبهه مقاومت دیده نمی‌شود.

سردار قاآنی حوالی جنگ ۳۳ روزه لبنان و در سال‌های ۸۵ و ۸۶ به نیروی قدس سپاه پیوست. او در تحولات جنگ ۳۳ روزه و در جنگ‌های غزه که معروفترین آنان جنگ ۲۲ روزه بود، نقش مهمی در حمایت از جبهه مقاومت داشت. با پدید آمدن داعش، او در کنار سردار سلیمانی در جبهه مقاومت حضور یافت و در قامت جانشین فرمانده نیروی قدس سپاه نقش موثری در شکست داعش داشت، به گونه‌ای که دشمنان او را در لیست ترور قرار دارند و او را مغز متفکر نیروی قدس سپاه نامیدند.

سردار محسن رضایی فرمانده اسبق سپاه در این خصوص گفته است: «سردار قاآنی به تمام رموز جبهه مقاومت آشناست. او سرخط است و فرمان را در دست دارد. سردار قاآنی در جریان سوریه و عراق نقش جدی داشت و وقت زیادی را برای پشتیبانی از نیروی قدس و مقاومت صرف کرد.»

سردار شکارچی سخنگوی ارشد نیروهای مسلح کشورمان با تاکید بر اینکه "سردار قاآنی دوشادوش سردار سلیمانی در جبهه مقاومت حضور داشته است"، گفت: «جبهه مقاومت از تفکر و اندیشه سردار قاآنی که کوهی از تجربه است، استفاده خواهد کرد.»

مهمترین مواضعی که از فرمانده جدید نیروی قدس سپاه منتشر شده این است که «آمریکایی‌ها به آسمان هم بروند رهایشان نخواهیم کرد» و «امروز مقتدرتر از هر زمانی آماده مقابله با رژیم صهیونیستی هستیم.»

سردار اسدی که سال‌ها فرمانده مستشاران نظامی ایران در سوریه و لبنان بوده و در جنگ‌های ۳۳ روزه و مقابله با داعش حضور داشته در گفتگو با تسنیم گفت: «راه شهدا و به خصوص راه سردار شهید سلیمانی ادامه پیدا خواهد کرد. سردار قاآنی راه ایشان را ادامه خواهد داد و دشمنان در عمل خواهند دید که ایشان کیست.»

با شهادت شناخته‌ترین فرمانده سپاه ایران، سردار اسماعیل قاآنی به عنوان فرمانده نیروی قدس سپاه انتخاب شد تا جانشین فرمانده شهید شود. رهبر انقلاب تنها ساعتی پس از شهادت سپهبد سلیمانی حکم انتصاب سردار قاآنی را صادر کردند.

سرلشکر رضایی حدود دو ساعت پیش از صادر شدن حکم انتصاب سردار قاآنی در یک برنامه تلویزیونی گفت: «حاج قاسم چون انتظار شهادتش را داشت، همه چیز را فراهم کرده و مشخص کرده چه کسانی و چگونه راهش را ادامه بدهند.»

همچنین انتصاب سریع سردار قاآنی به عنوان فرمانده نیروی قدس سپاه و انتخاب جایگزین برای سردار سلیمانی، حاوی این پیام بود که فعالیت‌های نیروی قدس سپاه در منطقه نه تنها متوقف نخواهد شد، بلکه در مسیری که سردار سلیمانی ریل‌گذاری کرده بود، ادامه خواهد یافت. ضمن اینکه این انتصاب سریع نشان داد که دشمنان در جبهه مقاومت با یک فرد روبرو نبودند، بلکه با نیروی قدس سپاه و جبهه مقاومت مواجهه بودند که سردار سلیمانی نقش راهبردی در شکل‌گیری و انسجام آن داشت.

محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه نیز بلافاصله پس از انتصاب سردار قاآنی پیامی خطاب به فرمانده جدید نیروی قدس سپاه صادر کرد  و گفت: «با سردار قاآنی رابطه خوبی دارم. امروز دو بار با سردار قاآنی دیدار داشتم و بعد از انتصاب وی توسط رهبر انقلاب هم تلفنی صحبت کردم و از آمادگی خود و وزارت خارجه برای همکاری گفتم.»

امام خامنه‌ای در حکم انتصاب سردار قاآنی عنوان فرمودند که "برنامه‌ی آن نیرو عیناً همان برنامه‌ی دوران فرماندهی شهید سلیمانی است"؛ برنامه‌ای که سردار قاآنی در تدوین و اجرای آن نقش مهمی داشت و حال مرد در سایه نیروی قدس به میدان آمده تا اجرای آن برنامه را ادامه دهد.